Για δεκαετίες, η πυρηνική ενέργεια αποτελούσε ακρογωνιαίο λίθο της ενέργειας των ΗΠΑ, παράγοντας αθόρυβα περίπου το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Αλλά με την πρόσφατη αναβίωσή της -που οφείλεται εν μέρει στην αυξανόμενη ζήτηση των AI data centers και των ηλεκτρικών οχημάτων- ένα παλιό πρόβλημα έχει επανέλθει στην επιφάνεια: τι θα γίνει με τους 90.000 μετρικούς τόνους ραδιενεργών αποβλήτων που είναι διασκορπισμένα σε 39 πολιτείες.

Από τη δεκαετία του 1960, τα αναλωμένα πυρηνικά καύσιμα συσσωρεύονται σε δεξαμενές και ξηρά δοχεία σε 73 εμπορικούς αντιδραστήρες και περισσότερες από τρεις δωδεκάδες ερευνητικές και κυβερνητικές εγκαταστάσεις. Το μεγαλύτερο απόθεμα βρίσκεται στο Ιλινόις, όπου βρίσκονται 11.577 μετρικοί τόνοι αποβλήτων, αναφέρει η Wall Street Journal. Κάθε χρόνο, οι αντιδραστήρες παράγουν επιπλέον 2.000 μετρικούς τόνους, και καθώς νέες μονάδες τίθενται σε λειτουργία, ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, οι ΗΠΑ δεν έχουν δημιουργήσει μόνιμη εγκατάσταση αποθήκευσης, παρόλο που ο ομοσπονδιακός νόμος το απαιτεί. Η κυβέρνηση κάποτε σχεδίαζε να θάψει τα απόβλητα βαθιά μέσα στο βουνό Γιούκα, στη Νεβάδα, αλλά η πολιτική αντιπολίτευση σταμάτησε το έργο αφού είχαν ήδη δαπανηθεί 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Χωρίς μόνιμη λύση, οι φορολογούμενοι πληρώνουν το λογαριασμό – 11,1 δισεκατομμύρια δολάρια σε αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν σε εταιρείες κοινής ωφέλειας από το 1998, ενώ οι μελλοντικές υποχρεώσεις προβλέπεται να φθάσουν τα 44,5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Άλλες χώρες κινήθηκαν πολύ πιο γρήγορα. Η Φινλανδία θα εγκαινιάσει τον πρώτο βαθύ γεωλογικό χώρο αποθήκευσης στον κόσμο το 2026, ενώ η Γαλλία, η οποία ανακυκλώνει το 96% των πυρηνικών αποβλήτων της, προετοιμάζει το δικό της υπόγειο χώρο για το 2035. Ο Καναδάς, επίσης, επέλεξε πρόσφατα μια τοποθεσία για τη μόνιμη εγκατάσταση διάθεσής του.

Προσωρινές λύσεις αναζητούν οι ΗΠΑ

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να συζητούν για προσωρινές λύσεις. Δύο εταιρείες, η Interim Storage Partners στο Τέξας και η Holtec International στο Νέο Μεξικό, έχουν προτείνει υπέργειες και υπόγειες τοποθεσίες, ικανές να χωρέσουν 40.000 και 8.680 μετρικούς τόνους, αντίστοιχα. Αλλά οι νομικές διαμάχες έχουν καθυστερήσει και τα δύο έργα. Ειδικότερα, μια απόφαση ομοσπονδιακού δικαστηρίου του 2023 μπλόκαρε την εγκατάσταση στο Τέξας και το έργο στο Νέο Μεξικό σταμάτησε το 2024. Τώρα, το Ανώτατο Δικαστήριο πρόκειται να αποφασίσει αν οι χώροι αυτοί μπορούν να προχωρήσουν, με την απόφαση να αναμένεται αργότερα φέτος.

Μέχρι να βρεθεί μια μακροπρόθεσμη λύση, τα πυρηνικά απόβλητα συνεχίζουν να αποθηκεύονται σε δεξαμενές και ξηρά δοχεία. Στο εσωτερικό ενός αντιδραστήρα, 121 έως 193 συγκροτήματα καυσίμου -το καθένα από τα οποία περιέχει ράβδους ουρανίου μήκους 12 ποδιών- χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας. Μετά από περίπου πέντε έως επτά χρόνια, τα συγκροτήματα αυτά υποβαθμίζονται υπερβολικά και μεταφέρονται σε δεξαμενές αναλωθέντων καυσίμων, οι οποίες έχουν βάθος 40 μέτρων και είναι επενδεδυμένες με οπλισμένο σκυρόδεμα και ανοξείδωτο χάλυβα. Μόλις οι δεξαμενές γεμίσουν, τα απόβλητα μεταφέρονται σε ξηρά δοχεία, ογκώδη δοχεία από χάλυβα και σκυρόδεμα βάρους 360.000 λιβρών, ικανά να χωρέσουν έως και 89 συγκροτήματα το καθένα.

Η ζήτηση για αυτά τα δοχεία αυξάνεται γρήγορα. Το 2024, η Holtec παρήγαγε 175 από αυτά – υπερδιπλάσιο αριθμό από τον αριθμό που είχε κατασκευάσει μόλις πέντε χρόνια νωρίτερα. Αυτά τα δοχεία αποστέλλονται σε πυρηνικά εργοστάσια στις ΗΠΑ και σε 15 άλλες χώρες, συμβάλλοντας στη διαχείριση του συνεχώς αυξανόμενου προβλήματος των αποβλήτων. Όμως η προσωρινή αποθήκευση μπορεί να διαρκέσει μόνο για ένα χρονικό διάστημα. Ορισμένα ραδιενεργά στοιχεία παραμένουν επικίνδυνα για χιλιάδες χρόνια και ο νόμος απαιτεί μια λύση αποθήκευσης για 10.000 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να χρειάζονται μια βαθιά υπόγεια αποθήκη – κάπου σταθερά, στεγνά και μακριά από σεισμικές ζώνες.

Καθώς περισσότεροι αντιδραστήρες τίθενται σε λειτουργία -συμπεριλαμβανομένων των πρώτων νέων αντιδραστήρων της Αμερικής μετά από 30 χρόνια στο Plant Vogtle της Τζόρτζια- και καθώς ο πρόεδρος Τραμπ πιέζει για νέους, μικρότερους αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMRs), το πρόβλημα θα ενταθεί. «Είναι ανεύθυνο να κατασκευάζεις νέους αντιδραστήρες αν δεν έχεις λύσει το πρόβλημα των αποβλήτων», προειδοποιεί η Allison Macfarlane, πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Επιτροπής Πυρηνικής Ρύθμισης. Το ερώτημα παραμένει: θα προλάβουν τελικά οι ΗΠΑ τον υπόλοιπο κόσμο ή θα συνεχίσουν να συσσωρεύονται πυρηνικά απόβλητα, που θα κοστίζουν δισεκατομμύρια στους φορολογούμενους;

Διαβάστε ακόμη