Την υψηλή σημασία του project του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου για την ασφάλεια εφοδιασμού της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και την απεξάρτηση από τη Ρωσία και τον κομβικό ρόλο της Ελλάδας ανέδειξε ο Υπουργός Ενέργειας της Μολδαβίας Βίκτορ Πάρλικοφ μιλώντας στο energygame.gr στο περιθώριο του 28ου Economist Government Roundtable. Παράλληλα, μιλώντας για την ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας – Μολδαβίας ανέφερε πως το αμέσως επόμενο διάστημα θα προκηρυχθεί διαγωνισμός για την ανάπτυξη ΑΠΕ (σ.σ. ανταγωνιστικές διαδικασίες για κατοχύρωση τιμής αποζημίωσης). «Υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στον κλάδο ΑΠΕ στη Μολδαβία, τις έχουμε καλέσει να συμμετάσχουν και επανέλαβα την πρόσκληση στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας».
1.Ποια ήταν τα θέματα στην ατζέντα των συζητήσεών σας με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατά την επίσκεψή σας στην Ελλάδα;
Το πιο σημαντικό θέμα ήταν η συνεργασία με την Ελλάδα με επίκεντρο την ενδυνάμωση της περιφερειακής συνεργασίας για την ασφάλεια εφοδιασμού σε φυσικό αέριο. Ως αποτέλεσμα των εκβιαστικών κινήσεων της Gazprom στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, οι «γεωπολιτικές σταθερές» της προμήθειας φυσικού αερίου άλλαξαν άρδην και η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα σημεία εισόδου του καυσίμου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ένα άλλο πράγμα που άλλαξε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ότι η Gazprom έχασε την ικανότητά της να χρησιμοποιεί τις αποθήκες φυσικού αερίου στη Δυτική Ουκρανία (που αντιστοιχούν στο 30% περίπου της συνολικής δυναμικότητας αποθήκευσης της ΕΕ) ως υποδομή-κλειδί για να ελέγχει τις ροές του καυσίμου προς την Ευρώπη. Προηγουμένως, ένας από τους λόγους για τους οποίους η Gazprom έχαιρε πολύ μεγάλης εκτίμησης ως προμηθευτής στην ευρωπαϊκή αγορά ήταν διότι ήταν ο μοναδικός παίκτης που μπορούσε να αυξήσει πολύ γρήγορα τις ποσότητες όταν ήταν απαραίτητο. Ένας από τους λόγους για τους οποίους μπορούσε να το κάνει -όχι ο μοναδικός- ήταν επειδή χρησιμοποιούσε τις ποσότητες που αποθήκευε στη Δυτική Ουκρανία -μιλάμε για 30 δισ. κυβικά μέτρα, δηλαδή πολύ μεγάλες ποσότητες- ως «μαξιλάρι ασφαλείας» . Προηγουμένως η Gazprom γέμιζε τις αποθήκες το καλοκαίρι και τον χειμώνα που η ζήτηση στην Ευρώπη αυξανόταν και μπορούσε γρήγορα να απελευθερώσει τις απαιτούμενες ποσότητες. Μετά τον πόλεμο, αυτή η υποδομή δεν ήταν πλέον διαθέσιμη για αυτούς. Το πρόβλημα είναι, όμως, ότι κανείς άλλος δεν έχει τη δυνατότητα να την αξιοποιήσει διότι αυτό το μοντέλο λειτουργεί μόνο όταν μπορείς να γεμίσεις αυτές τις αποθήκες και η μοναδική όδευση μέχρι πρότινος ήταν μέσω της Ρωσίας…
2.Κι έτσι ήρθε στο προσκήνιο το project του Κάθετου Διαδρόμου…
Σωστά, προωθούμε αυτό το project που ξεκινώντας από την Ελλάδα θα φτάνει ως την Ουκρανία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας, το οποίο επιδιώκεται να αναδειχθεί ως η εναλλακτική όδευση μέσω της οποίας φυσικό αέριο με «πύλη εισόδου» τις υποδομές της Ελλάδας θα μεταφέρεται στην Κεντρική Ευρώπη και θα αποθηκεύεται είτε στην Αυστρία (Βaumgarten) είτε στην Ουκρανία ώστε να μπορεί να αξιοποιείται για την αντιμετώπιση σοκ εφοδιασμού και για τον εξορθολογισμό των τιμών εντός του έτους. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει αύξηση της χωρητικότητας των αγωγών που απαρτίζουν αυτόν τον διάδρομο και συνιστά ένα από τα σημαντικότερα θέματα που συζητάμε αυτή τη στιγμή με την Ελλάδα. Οι επενδύσεις που απαιτούνται για την αύξηση της δυναμικότητας των υποδομών (σ.σ. που απαρτίζουν τον Κάθετο Διάδρομο) είναι σημαντικές. Συμπράττουμε με την Ελλάδα και τους άλλους εταίρους στο project όπως τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για να «ξεκλειδώσουμε» τους απαιτούμενους πόρους ώστε να προσφέρουμε αυτή την υποδομή σε όλους τους traders από την Ευρώπη ώστε να αντικαταστήσουν το προηγούμενο μοντέλο που ήταν διαθέσιμο μόνο στη Gazprom.
3. Που βρίσκονται λοιπόν οι συζητήσεις για τη χρηματοδότηση του Κάθετου Διαδρόμου ;
Είναι γεγονός ότι η χρηματοδότηση του Κάθετου Διαδρόμου είναι από τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και βρέθηκε ψηλά στην ατζέντα των πρόσφατων επαφών που είχα τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία. Θέλουμε να αυξήσουμε το πολιτικό βάρος του project στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να αναδείξουμε τη στρατηγική του σημασία ώστε να λάβει προτεραιότητα μέσω κάποιου ειδικού σχήματος, διότι με το υφιστάμενο πλαίσιο δεν μπορεί να λάβει χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά ταμεία. Ειδάλλως υπάρχουν μόνο δύο επιλογές: Είτε να το αναλάβουν ιδιώτες επενδυτές, είτε να εμφανιστεί κάποιος διεθνής παίκτης εκτός ΕΕ. Πιστεύω ότι το project προωθεί την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ και γι’ αυτό η λύση πρέπει να αναζητηθεί εντός ευρωπαϊκού πλαισίου. Για εμάς είναι ανάγκη η λύση να δοθεί γρήγορα γιατί στο τέλος του έτους εκπνέει η συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας για τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου μέσω της τελευταίας και η μοναδική εναλλακτική όδευση για να μπορεί να τροφοδοτεί η Gazprom με φυσικό αέριο την περιοχή της Υπερδνειστερίας είναι μέσω του Διαβαλκανικού Αγωγού, του Κάθετου Διαδρόμου σε αντίστροφη ροή, κάτι που σημαίνει ότι χρειάζεται να έχουμε την πρόσθετη δυναμικότητα στις αρχές του 2025.
4. Σας προβληματίζει το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή η Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει πλημμυρίσει με φθηνό ρωσικό αέριο, όπως ειπώθηκε πρόσφατα από το βήμα του συνεδρίου του Economist; Τι σημαίνει αυτό για τον Κάθετο Διάδρομο και τα έργα που προωθούν το ευρωπαϊκό αφήγημα της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία ;
Όταν μιλάμε για τον Κάθετο Διάδρομο και τις άλλες υποδομές που αυξάνουν τη συνδεσιμότητα των χωρών της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης πρέπει να μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για έργα που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού της περιοχής καθώς αυξάνουν την διαθεσιμότητα των επιλογών μέσω της διαφοροποίησης των πηγών και των οδεύσεων της ενέργειας. Εμείς στη Μολδαβία γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα ότι και μόνο το ότι έχεις επιλογές αποτελεί μια επένδυση που «αξίζει τον κόπο». Να σας δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: Το 2021, η Μολδαβία είχε ένα μόνο συμβόλαιο προμήθειας φυσικού αερίου, με την Gazprom. Όταν η τελευταία μας είπε «Η θα δεχτείτε την φόρμουλα τιμολόγησης που σας προτείνουμε είτε θα σας κλείσουμε τις στρόφιγγες» δεν είχαμε εναλλακτική επιλογή, επομένως και μηδενική διαπραγματευτική ισχύ. Δυο χρόνια αργότερα που διαφοροποιήσαμε τις προμήθειές μας, καθώς φέραμε φυσικό αέριο από την Ελλάδα (από την οποία προήλθε το 25% των εισαγωγών μας το 2023), αγοράσαμε αέριο από την ευρωπαϊκή αγορά, ακόμα και LNG από τις ΗΠΑ, μπορούμε να μιλήσουμε με την Gazprom από πολύ καλύτερη θέση. Και το γεγονός ότι η Gazprom σήμερα δίνει μεγάλες εκπτώσεις στο αέριο που στέλνει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι επακόλουθο του ότι η περιοχή έχει πετύχει την διαφοροποίηση για την οποία μίλησα νωρίτερα. Θεωρείτε ότι η Gazprom θα έδινε εκπτώσεις τρία χρόνια πριν; Και ποιος θα φανταζόταν τρία χρόνια πριν ότι το ποσοστό του εισαγωγών της Gazprom στην ΕΕ θα μειωνόταν από 40% σε κάτω από 10% σήμερα; Η στρατηγική επιδίωξη της Ευρώπης για πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία έως το 2027 γίνεται πραγματικότητα. Και ένας από τους λόγους που η Ρωσία αυτή τη στιγμή έχει πλημμυρίσει τη Νοτιοανατολική Ευρώπη με φθηνό αέριο είναι ακριβώς για να υπονομεύσει την οικονομική βιωσιμότητα των projects που προωθούν την περαιτέρω διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων, ώστε να μην επιτευχθεί η πλήρης αποκοπή από το ρωσικό «άρμα».
5. Μήπως όμως υπάρχει ο κίνδυνος να πετύχει τον στόχο αυτό ;
Θα σας απαντήσω αναφέροντας το αγαπημένο μου παράδειγμα: Όταν η Λιθουανία ξεκίνησε να κατασκευάζει το FSRU «Ανεξαρτησία» το 2014, η ρωσική πλευρά υποστήριξε ότι θα έχαναν τα χρήματά τους και ότι η υποδομή θα έμενε αναξιοποίητη καθώς το δικό της αέριο θα ήταν φθηνότερο από τα φορτία LNG που θα έφταναν από τη Βόρειο Θάλασσα. Αυτό που δεν είπε η Gazprom ήταν ότι μόλις το FSRU τέθηκε σε εμπορική λειτουργία, άλλαξε επί το ευνοϊκότερο τους όρους τιμολόγησης στο δικό της αέριο, διότι πλέον υπήρχε εναλλακτική. Επομένως η προστιθέμενη αξία του FSRU στη Λιθουανία έγκειται στις επιλογές που δημιουργεί και το ίδιο ισχύει και για τον Κάθετο Διάδρομο. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του project και φυσικά για την χρηματοδότησή του που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από πόρους που ελπίζουμε ότι θα προέλθουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τις εθνικές κυβερνήσεις. Δεν πρόκειται για μια απλή επένδυση, αλλά για μια επένδυση στην ασφάλεια. Και συνήθως δεν προσμετράμε την απόδοση των επενδύσεων στην ασφάλεια, όταν δαπανούμε π.χ. πόρους για την αστυνομία ή τον στρατό. Με άλλα λόγια, δεν είναι δέον να αντιμετωπίζουμε επενδύσεις στρατηγικής σημασίας όπως είναι οι διασυνοριακές διασυνδέσεις με αμιγώς εμπορικούς όρους.
6. Βλέπετε και άλλα πεδία ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Μολδαβίας πέρα από το φυσικό αέριο ;
Ναι, συζητήσαμε τις προοπτικές συνεργασίας και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα προκηρύξουμε διαγωνισμό για ανάπτυξη ΑΠΕ (σ.σ. ανταγωνιστικές διαδικασίες για κατοχύρωση τιμής αποζημίωσης). Υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στον κλάδο ΑΠΕ στη Μολδαβία, τις έχουμε καλέσει να συμμετάσχουν και επανέλαβα την πρόσκληση στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Μας ενδιαφέρει επίσης να διδαχθούμε από την εμπειρία της Ελλάδας στην κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων για ΑΠΕ και για μονάδες αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες), καθώς και από την εμπειρία της χώρας σας σε ανάπτυξη υβριδικών έργων (ΑΠΕ με αποθήκευση) και μικροδίκτυα που μπορούν να καταστήσουν ενεργειακά αυτόνομα τα νησιά. Εμείς βέβαια δεν έχουμε νησιά στη Μολδαβία, όμως είναι ένα μοντέλο που θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε για απομακρυσμένες περιοχές και το βλέπουμε με ενδιαφέρον.
Διαβάστε ακόμη
