Σε ισχύ τέθηκε από την Πέμπτη η ευρωπαϊκή Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (European Critical Raw Materials Act), με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού των ευρωπαϊκών χωρών με τα κρίσιμα για την πράσινη μετάβαση, ορυκτά και τη μείωση της πολύ μεγάλης εξάρτησης που υπάρχει σήμερα από χώρες όπως η Κίνα.

Στην Πράξη θεσπίζονται δείκτες αναφοράς για την αύξηση της ικανότητας εξόρυξης, επεξεργασίας και ανακύκλωσης κρίσιμων πρώτων υλών στην ΕΕ, ενώ δημιουργείται ένα πλαίσιο για την επιλογή και υλοποίηση στρατηγικών έργων, με ευνοϊκότερους όρους αδειοδότησης και χρηματοδότησης. Πέρα από την πράσινη μετάβαση, η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης σε κρίσιμες πρώτες ύλες είναι απαραίτητη σε τομείς στρατηγικής σημασίας, όπως η ψηφιακή, η αμυντική και η αεροδιαστημική βιομηχανία.

Επίσης στην Πράξη καθορίζονται δείκτες αναφοράς για την δυναμικότητα σε επίπεδο ΕΕ κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας και για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της ΕΕ:

Χθες, πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες και η πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Κρίσιμων Πρώτων Υλών, με τη συμμετοχή από την ελληνική πλευρά του Γενικού Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ, Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη. Όπως έγραψε ο ίδιος στα κοινωνικά δίκτυα:

«Η οδηγία για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRM – Critical Raw Material) είναι μια μεγάλη και φιλόδοξη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ώστε να στηριχθεί η Πράσινη Μετάβαση, για την υλοποίηση της οποίας μέσω των ΑΠΕ και του συνολικού εξηλεκτρισμού της δραστηριότητας απαιτούνται αυτά τα υλικά, με τρόπο που να εξασφαλίζει την αυτονομία της Ευρώπης από εξωτερικές δυνάμεις.

Οι πρώτες ύλες αυτές, 34 στον αριθμό, συγκαταλέγουν ορυκτά και μέταλλα όπως ο βωξίτης/αλουμίνιο, νικέλιο, κοβάλτιο, χαλκός, αντιμόνιο, γάλλιο, γερμάνιο, μαγγάνιο, μαγνήσιο, γραφίτης, αρσενικό, τα οποία υπάρχουν στην Ελλάδα. Άλλα ήδη εκμεταλλευόμαστε, αλλά φιλοδοξούμε.

Η κυρία πηγή των CRM αυτήν τη στιγμή είναι η Κίνα, είτε σαν πρωτογενής πηγή είτε σαν επενδυτής σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής.

Η σημερινή πρώτη συνεδρίαση καθόρισε τους τρόπους με τους οποίους θα λειτουργήσει αυτή η νέα πρωτοβουλία. Κύρια συστατικά της οδηγίας είναι η υποχρέωση όλων των χωρών να θεσπίσουν υπηρεσία μιας στάσης η οποία θα παρέχει ταχύτατα όλες τις αδειοδοτικής διαδικασίες των σχετικών επενδύσεων οι οποίες πρέπει να τελειώνουν σε δυο μόνο χρόνια.

Ηράκλειος άθλος από μόνος του αυτός αφού σήμερα στις περισσότερες χώρες (και στην Ελλάδα) οι αδειοδοτήσεις μπορούν να πάρουν και 8 χρόνια..

Η οδηγία επίσης δίνει την δυνατότητα, αφού ενταχθεί μια επένδυση στις ευρωπαϊκές στρατηγικές επενδύσεις (που είναι δουλειά του Board), να ενταχθεί για χρηματοδότηση σε κάποιο από τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά ταμεία (Innovation Fund, Cohesion Fund) η να βρει εύκολη δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), την EBRD, η άλλες εθνικές επενδυτικές τράπεζες.

Στην συζήτηση ανέπτυξα την άποψη ότι θα ήταν ευχής έργο αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προικοδοτούσε την νέα πρωτοβουλία με ένα νέο ειδικό ταμείο για τα CRM, καθώς ειδικά οι χώρες που δεν έχουν την δυνατότητα εθνικών ταμείων (και η Ελλάδα) δεν μπορούν να καλύψουν τις αναγκαίες επιδοτήσεις μόνες τους. Τα δε υπάρχοντα ευρωπαϊκά ταμεία έχουν πολλές άλλες προτεραιότητες να φροντίσουν.

Αν δεν βάλουμε πόρους στο τραπέζι η επιδίωξη ενεργειακής αυτονομίας της Ευρώπης θα επιτευχθεί πολύ δύσκολα και ίσως πολύ αργά.

Η Επιτροπή φάνηκε να ακούει το σχετικό επιχείρημα. Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Γαλλία.

Μια ιδέα που αναπτύχθηκε στην συζήτηση ήταν επίσης η δημιουργία στρατηγικών ευρωπαϊκών αποθεμάτων για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει, σε αντίθεση με ΗΠΑ, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Κίνα, Ρωσία, Ινδία.

Το επόμενο βήμα είναι η υποβολή αιτήσεων μέχρι 22/8/2024 για επενδύσεις CRM για να χαρακτηριστούν σαν στρατηγικές, τις οποίες θα κρίνουμε τον Νοέμβριο».

Στο επίκεντρο του Συμβουλίου θα είναι η εφαρμογή του νέου πλαισίου πολιτικής, η στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην επιλογή και υλοποίηση στρατηγικών έργων, οι διαδικασίες αδειοδότησης και οι πρωτοβουλίες στο ζήτημα της ανακύκλωσης καθώς και η διευκόλυνση της διεθνούς συνεργασίας και των στρατηγικών εταιρικών σχέσεων που αφορούν τις πρώτες ύλες.

Πρόσκληση υποβολής αιτήσεων για στρατηγικά έργα

Μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία είναι και η δημοσίευση της πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων για τα λεγόμενα στρατηγικά έργα. Η πρώτη προθεσμία για τις αιτήσεις ολοκληρώνεται στις 22 Αυγούστου. Τα έργα θα επιλέγονται με βάση τη συμβολή τους στην ασφάλεια του εφοδιασμού με πρώτες ύλες στρατηγικής σημασίας, την τεχνική σκοπιμότητα, την ικανότητα υποκατάστασης πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας, τη βιωσιμότητα και τα κοινωνικά πρότυπα.

Τα έργα στην ΕΕ πρέπει να παρέχουν ευρωπαϊκή διάσταση και τα έργα σε τρίτες χώρες πρέπει να παρέχουν τοπική προστιθέμενη αξία. Το πεδίο εφαρμογής καλύπτει έργα που επιτρέπουν την παραγωγή υλικών που υποκαθιστούν πρώτες ύλες στρατηγικής σημασίας.

Για τα στρατηγικά έργα εντός της ΕΕ θα προωθηθούν μέτρα για την επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών αδειοδότησης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμμορφώνονται με σαφείς προθεσμίες για ολόκληρη τη διαδικασία, να συντονίζουν στο πλαίσιο ενιαίας διαδικασίας τις σχετικές περιβαλλοντικές εκτιμήσεις και κατά περίπτωση, να εφαρμόζουν επείγουσες διαδικασίες.

Για τα στρατηγικά έργα εκτός ΕΕ θα συνεχίσουν να ισχύουν αυστηροί περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί όροι και θα πρέπει να παρέχεται τοπική προστιθέμενη αξία σε τρίτες χώρες που είναι αναδυόμενες αγορές ή αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημείωσε ότι στηρίζει την υλοποίηση των έργων και επιδιώκει να δημιουργήσει συνέργειες με υφιστάμενες διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως η Global Gateway.

Στην Πράξη καθορίζονται σαφή χρονοδιαγράμματα για τις αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται σχετικά με αιτήσεις αδειοδότησης. Η συνολική διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 27 μήνες για τα έργα εξόρυξης ή τους 15 μήνες για τα έργα επεξεργασίας και ανακύκλωσης. Τα στρατηγικά έργα μπορούν επίσης να λάβουν στήριξη, εφόσον πληρούν τα αναγκαία κριτήρια, στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας ή του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σε ό,τι αφορά, τέλος, το ενδεχόμενο κάποια από τα συγκεκριμένα έργα να απαιτούν χρηματοδότηση που περιλαμβάνει κρατικές ενισχύσεις. η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι το πεδίο εφαρμογής του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης για τις κρατικές ενισχύσεις επιτρέπει στα κράτη μέλη να στηρίζουν επενδύσεις για την παραγωγή ή την ανακύκλωση κρίσιμων πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για την κατασκευή στρατηγικής σημασίας εξοπλισμού για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, όπως είναι οι μπαταρίες, οι ηλιακοί συλλέκτες, οι ανεμογεννήτριες, οι αντλίες θερμότητας, οι ηλεκτρολύτες και η δέσμευση, χρήση και αποθήκευση άνθρακα.

Διαβάστε ακόμη