«Η δουλειά μου, όπως μου αρέσει να τη χαρακτηρίζω, είναι μισή ενεργειακή ασφάλεια, μισή ενεργειακή μετάβαση. Δηλαδή, να φροντίζω για όσα έχουμε ήδη και να διασφαλίζω ότι είμαστε καλά προστατευμένοι από ενεργειακούς κλυδωνισμούς, αλλά ταυτόχρονα να σκέφτομαι και το μέλλον της χώρας, το 2030, το 2040, το 2050, και να διαμορφώνω μια στρατηγική για να φτάσουμε εκεί». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε τα γενικά καθήκοντά του ο νέος υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος, σε συνέντευξη που παραχώρησε αυτές τις ημέρες στο Cleaning Up Podcast. Μιλώντας για την περίσσεια προσφορά ΑΠΕ στην Ελλάδα, ανέφερε πως ο τρόπος για να τις εξισορροπούμε είναι το διασυνοριακό εμπόριο. «Ο νούμερο ένα τρόπος που εξισορροπούμε τις ΑΠΕ είναι το εμπόριο. Δεν τις εξισορροπούμε με φυσικό αέριο. Τις εξισορροπούμε με λίγα υδροηλεκτρικά σε ωριαία βάση -βασικά, χρησιμοποιούμε τα υδροηλεκτρικά, τα αυξάνουμε το πρωί, τα μειώνουμε το μεσημέρι και τα επαναφέρουμε το βράδυ. Αλλά ο κύριος τρόπος που εξισορροπούμε τις ΑΠΕ είναι το εμπόριο», δήλωσε. «Εξάγουμε ηλεκτρική ενέργεια όταν έχουμε πολλές ανανεώσιμες, κυρίως αιολικά, και εισάγουμε ηλεκτρική ενέργεια όταν δεν έχουμε αρκετές ανανεώσιμες», πρόσθεσε.
Ο κ. Τσάφος ανέφερε πως το 2024 η Ελλάδα έγινε για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική αγορά. «Αν κοιτάξω την Ελλάδα και με ρωτήσετε ποιο είναι -αν όχι το νούμερο ένα- σίγουρα μέσα στα τρία πιο σημαντικά ζητήματα που σκέφτομαι για το μέλλον της ελληνικής ενεργειακής αγοράς, θα έλεγα ότι είναι το πώς εξισορροπούμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», δήλωσε. Στην ίδια κατηγορία, είναι και η πρόκληση «πώς διατηρούμε το σύστημα σε λειτουργία χωρίς να έχουμε ένα τεράστιο κόστος για το τελευταίο 10%, 15% ή 5% που απομένει και δεν μπορεί να καλυφθεί από τις ανανεώσιμες».
Ως προς τη σημασία του διασυνοριακού εμπορίου για την εξισορρόπηση των ΑΠΕ σε ένα σύστημα, επισήμανε πως αποδεικνύει τη δυναμική που έχει η ύπαρξη μιας πολύ πιο ολοκληρωμένης αγοράς στην Ευρώπη. Μιας αγοράς που δεν αποτελείται από 27 εθνικά σχέδια συνδεδεμένα μεταξύ τους, αλλά από ένα ενιαίο σχέδιο που αξιοποιεί τα ενεργειακά πλεονεκτήματα της ΕΕ και λέει: «Εδώ υδροηλεκτρικά, εκεί πυρηνικά, εκεί υπεράκτια αιολικά, αλλού φωτοβολταϊκά». Ο κ. Τσάφος σχολίασε πως δεν είναι εύκολο να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Ωστόσο, θα είναι κάτι που πραγματικά θα αποδώσει. Παράλληλα, θέλοντας να δώσει έμφαση στη σημασία των διασυνοριακών ηλεκτρικών διασυνδέσεων και των δικτύων, υπογράμμισε πως δεν είναι σίγουρος ότι πρέπει να επενδύσουμε υπερβολικά σε περισσότερη παραγωγή ενέργειας, αλλά σίγουρα θα ήθελε να δει περισσότερη επένδυση στις διασυνδέσεις.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το φαινόμενο των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από την Ελλάδα σε γειτονικές χώρες και τις, ταυτόχρονα, υψηλές εγχώριες τιμές ρεύματος, δήλωσε: «Αν κοιτάξετε τι συνέβη πραγματικά, η τιμή ήταν υψηλή για όλους, αλλά για εμάς ήταν χαμηλότερη επειδή ήμασταν καθαροί εξαγωγείς. Και αυτό είναι καλύτερο από την αντίθετη περίπτωση, όπου αν ήμασταν καθαροί εισαγωγείς, θα είχαμε ακόμα υψηλότερες τιμές από τους γείτονές μας». Παρά ταύτα, επισήμανε πως προσπαθεί να βρει λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τέτοια φαινόμενα, «γιατί αυτά τα προβλήματα μπορούμε πάντα να τα λύσουμε καλύτερα μαζί».
Τέλος, ο κ. Τσάφος δήλωσε πως οι τεράστιες διαφορές τιμών ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, δεν έχουν να κάνουν με τις ΗΠΑ, την Κίνα ή την Ρωσία, αλλά με το πώς χτίζει η Ευρώπη τις ενεργειακές υποδομές της μεταξύ των χωρών που την αποτελούν, για παράδειγμα μεταξύ Αυστρίας και Ουγγαρίας ή Ισπανίας και Γαλλίας. Παρατηρεί, πάντως, πως οι άνθρωποι στην Ευρώπη είναι πιο διατεθειμένοι πλέον να «σκύψουν» πάνω από της αδυναμίες της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς και να τις βελτιώσουν. «Είμαστε ένθερμοι υποστηρικτές της ενίσχυσης της εσωτερικής αγοράς», υπογράμμισε.
Ο ρόλος του φυσικού αερίου στις τιμές ρεύματος
«Αν κοιτάξετε το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα αυτή τη στιγμή…το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι οι πολύ υψηλές τιμές ενέργειας στην Ευρώπη», ανέφερε ο Έλληνας υφυπουργός. Παράλληλα, τόνισε πως στην Ευρώπη γνωρίζουμε πολύ καλά πού θέλουμε να πάμε, για να προσθέσει στη συνέχεια: «Όμως, μπορώ να σας πω ότι όταν συνομιλώ με εταιρείες, πολλές μου λένε: “Δεν ξέρω αν θα καταφέρω να επιβιώσω μέχρι το 2025, οπότε μην μου μιλάτε για το 2030 ή το 2035, γιατί αυτό που με νοιάζει είναι να αντέξω στο άμεσο μέλλον”». Σύμφωνα με τον κ. Τσάφο, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη εξαρτώνται από το πόσο φυσικό αέριο και άνθρακα χρησιμοποιούμε. Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία αφαίρεσε ένα τεράστιο κομμάτι φυσικού αερίου από την αγορά, επισήμανε, και, ως παγκόσμια κοινότητα, ακόμα δεν έχουμε καλύψει αυτήν την έλλειψη. Βρισκόμαστε ακόμα σε μια αγορά με πολύ περιορισμένη προσφορά, με αποτέλεσμα η υψηλή τιμή του φυσικού αερίου να μεταφράζεται σε υψηλή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, πρόσθεσε.
Εξειδικεύοντας στην αγορά ρεύματος της Ελλάδας, ο κ. Τσάφος είπε πως «το πόσο φυσικό αέριο χρησιμοποιούμε στο σύστημα κάθε δεδομένη ημέρα είναι ο πιο προβλέψιμος παράγοντας για την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας εκείνη την ημέρα. Αυτό οφείλεται, αφενός, στο γεγονός ότι πρέπει να πληρώσουμε για το αέριο, άρα το κόστος ανεβαίνει, αλλά επίσης είναι και ζήτημα ανταγωνισμού στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας». Άρα, αν είχαμε περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μειώναμε τη χρήση φυσικού αερίου, οι τιμές θα ήταν χαμηλότερες, συμπλήρωσε.
Η Ευρώπη πρέπει να σκεφτεί σοβαρά τη στρατηγική της για το φυσικό αέριο, δήλωσε ο κ. Τσάφος
Ως προς τα αποθέματα φυσικού αερίου στην Ευρώπη, τόνισε πως στην Ευρώπη υπάρχει πλέον η προσπάθεια να υπάρχει μια πιο ομαλή διαδικασία για την αναπλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ώστε να μην συμβάλλουμε στην τεχνητή άνοδο των τιμών. «Οι έμποροι ενέργειας μεγεθύνουν ό,τι αντιλαμβάνονται ως πολιτικό κίνδυνο. Έτσι, θεωρώ ότι είναι σημαντικό να εξετάζουμε όχι μόνο το πώς λειτουργεί το σύστημα στην πράξη αλλά και τα σήματα που στέλνουμε, για να διασφαλίσουμε ότι δεν προκαλούμε αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών», δήλωσε.
Αναλύοντας το διεθνές περιβάλλον ενέργειας, ο Νίκος Τσάφος ισχυρίστηκε πως η Ευρώπη πρέπει να σκεφτεί σοβαρά τη στρατηγική της για το φυσικό αέριο και πώς θα κινηθεί σε αυτές τις δύσκολες διεθνείς συνθήκες που επικρατούν. «Από την πλευρά μας, εδώ στην Ελλάδα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σκεφτούμε πιο στρατηγικά το φυσικό αέριο, πώς διασφαλίζουμε τους ενεργειακούς μας πόρους και πώς, σε επίπεδο ΕΕ, συνεχίζουμε να επεκτείνουμε τη διαφοροποίηση των προμηθειών μας», δήλωσε.
Τα γεωπολιτικά της κλιματικής δράσης
Τέλος, αναφερόμενος στην κλιματική πολιτική σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ο κ. Τσάφος είπε πως τα τελευταία χρόνια, η κλιματική πολιτική έχει συνυφανθεί πλήρως με τη γεωπολιτική. «Η κλιματική πολιτική δεν είναι πλέον απλώς κλιματική πολιτική. Και νομίζω ότι η Ευρώπη ήταν πιθανώς η τελευταία μεγάλη περιοχή του κόσμου που, όχι μόνο το συνειδητοποίησε, αλλά το αποδέχθηκε πλήρως και κατανόησε ότι δεν μπορεί να εφαρμόζει κλιματική πολιτική αποκομμένα. Πρέπει να την ενσωματώσει στο πλαίσιο της ασφάλειας, της γεωοικονομίας, του εμπορίου και αυτού που αποκαλούμε στρατηγική αυτονομία, δηλαδή της παραγωγής ενέργειας και τεχνολογίας εντός Ευρώπης», επισήμανε ο υφυπουργός.
