Στην κόψη του ξυραφιού βρίσκεται η Μέση Ανατολή, με την ευρύτερη περιοχή να βρίσκεται σε μια ισορροπία τρόμου. Η προσοχή των αγορών είναι στραμμένη στην περιοχή, ενώ εντείνεται η ανησυχία για το τι μέλλει γενέσθαι με τις τιμές του πετρελαίου. Αναλυτές στο Reuters αναφέρουν πως αναμένεται να δούμε τις τιμές του «μαύρου χρυσού» να παίρνουν την ανιούσα. Το πετρέλαιο ήταν το πρώτο asset που δέχθηκε έντονες ανοδικές πιέσεις, με την τιμή του Brent να επιστρέφει στα 90 δολάρια και του αργού WTI στα 85,5 δολάρια. Ωστόσο, όπως αναφέρει το Bloomberg «δεν υπάρχει επί του παρόντος κρίση πετρελαίου».

Οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν κατά τη διάρκεια των συναλλαγών τη Δευτέρα, καθώς οι συμμετέχοντες στην αγορά μείωσαν τα ασφάλιστρα κινδύνου μετά την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ αργά το Σάββατο, η οποία, σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, προκάλεσε περιορισμένες ζημιές.

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του Brent για παράδοση Ιουνίου υποχώρησαν κατά 20 σεντς ή 0,2% στα 90,25 δολάρια το βαρέλι, ενώ τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του West Texas Intermediate (WTI) για παράδοση Μαΐου υποχωρούσαν κατά 33 σεντς ή 0,4% στα 85,33 δολάρια το βαρέλι νωρίς το πρωί.

Σημειώνεται πως μετά από έξι μήνες πολέμου στη Γάζα, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στα πρόθυρα μιας νέας ανάφλεξης η οποία μπορεί να σύρει την περιοχή σε μια σύγκρουση με ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Το ισραηλινό πλήγμα στο ιρανικό προξενείο της Δαμασκού είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο υψηλόβαθμων αξιωματικών των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης και την απότομη κλιμάκωση μιας κατάστασης που βρισκόταν ήδη σε σημείο τήξης, με την προχθεσινή επίθεση του Ιράν με drones και πυραύλους.

Μέχρι στιγμής το αργό πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής εισρέει ανεμπόδιστα στην παγκόσμια οικονομία και το Στενό του Ορμούζ, το σημαντικότερο ενεργειακό σημείο από το οποίο τα διεξάγεται το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου παραμένει ανοιχτό για τη ναυσιπλοΐα. Με απλά λόγια: δεν υπάρχει έλλειψη πετρελαίου σημειώνει το Bloomberg. Ο κίνδυνος μιας άμεσης ιρανικής επίθεσης στο Ισραήλ είχε ήδη τουλάχιστον εν μέρει κοστολογηθεί, με το αργό μπρεντ να έχει αυξηθεί κατά 3,5% μέχρι στιγμής αυτό το μήνα, ξεπερνώντας τα 90 δολάρια το βαρέλι για πρώτη φορά από τον Οκτώβριο. Η αντίδραση του πετρελαίου σε προηγούμενες επιθέσεις εναντίον της ναυτιλίας γύρω από τις ακτές της Υεμένης ήταν υποτονική, καθώς οι επιθέσεις αυτές δεν στόχευαν άμεσα τα ενεργειακά φορτία. Τώρα, με την κλιμάκωση του Ιράν, οι traders θα εστιάσουν περισσότερο στις ροές μέσω του Στενού του Ορμούζ.

Ο ρόλος του ΟΠΕΚ+

Πάντως αν αφήσουμε στην άκρη το έκρυθμο ενεργειακό τοπίο, τα θεμελιώδη μεγέθη της προσφοράς και της ζήτησης πετρελαίου φαίνονται υγιή. Ακόμη και η πιο πτωτική πρόβλεψη για τη ζήτηση πετρελαίου υποδηλώνει ότι η αύξηση της κατανάλωσης το 2024 θα αντιστοιχεί στον ιστορικό ετήσιο μέσο όρο των 1,2 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα. Οι ανοδικές προβλέψεις κάνουν λόγο για πολύ υψηλότερη αύξηση, στο εύρος 1,5-1,9 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Από την πλευρά της προσφοράς, μια σειρά από δυσλειτουργίες έχουν μειώσει την παραγωγή φέτος, ιδίως του αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου. Ως αποτέλεσμα, τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, τα οποία συνήθως αυξάνονται το πρώτο εξάμηνο του έτους, παρέμειναν αμετάβλητα. Εάν ο ΟΠΕΚ+ δεν αυξήσει σύντομα την παραγωγή, τα αποθέματα θα μειωθούν το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Εφόσον το Ισραήλ και το Ιράν δεν εμπλακούν σε έναν αέναο κύκλο «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» επιθέσεων -που θα διαταράξουν τις ροές πετρελαίου-, ο ΟΠΕΚ+ διαθέτει υπεραρκετή πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα για να ελέγξει ένα ράλι τιμών. Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράκ κρατούν περίπου 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως εκτός αγοράς – ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 5% της παγκόσμιας ζήτησης και περισσότερο από αυτό που παράγει το ίδιο το Ιράν.

Ο ΟΠΕΚ+ διατηρεί την αγορά «σφιχτή». Παρά τις τιμές του πετρελαίου που ξεπερνούν κατά πολύ τα 80 δολάρια, αποφάσισε στα τέλη Μαρτίου να παρατείνει τις περικοπές της παραγωγής του πρώτου τριμήνου στο δεύτερο τρίμηνο. Το Bloomberg σημειώνει πως ο ΟΠΕΚ+ θα ανοίξει τις στρόφιγγες στην επόμενη συνεδρίασή της, που έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιουνίου. Στην τελευταία μηνιαία έκθεση για το πετρέλαιο, το καρτέλ σημείωσε ότι «οι ισχυρές προοπτικές ζήτησης πετρελαίου για το καλοκαίρι απαιτούν προσεκτική παρακολούθηση της αγοράς». Ο τρόπος με τον οποίο ο ΟΠΕΚ+ αυξάνει την παραγωγή θα είναι εξίσου σημαντικός με την ίδια την αύξηση. Αναλυτές αναμένουν πως η παραγωγή θα αυξηθεί αργά, αφήνοντας τις επιλογές ανοιχτές. «Αντί να προαναγγείλει μια σειρά αυξήσεων της παραγωγής, θα μπορούσε αντ’ αυτού να επιλέξει να συγκαλέσει μηνιαίες συνεδριάσεις, αφήνοντας την αγορά να μαντεύει τις επόμενες κινήσεις», σχολιάζει το Bloomberg.

Το πετρέλαιο γίνεται ξανά πολιτικό όπλο και η Ρωσία ευνοείται

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε μια «διπλωματική» απάντηση στις ιρανικές επιθέσεις. Από την ανάληψη των καθηκόντων του το 2021, ο Μπάιντεν επέτρεψε στο Ιράν να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου, χαλαρώνοντας την επιβολή των αμερικανικών κυρώσεων στην Τεχεράνη. Τον Μάρτιο, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου έφθασε σε υψηλό πενταετίας, στα 3,25 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, από 2,1 εκατομμύρια τον Ιανουάριο του 2021. Εάν ο Μπάιντεν συνεχίσει την επιβολή των κυρώσεων, αυτό θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά την αγορά, εκτός εάν ο ΟΠΕΚ+ αντισταθμίσει τον αντίκτυπο. Ωστόσο, είναι μία ιδιαίτερα κρίσιμη απόφαση για τον αμερικανό πρόεδρο ιδίως σε μια χρονιά εκλογών. Χάρη στη σφιχτή αγορά πετρελαίου, η Μόσχα πουλάει ήδη το αργό της στα 75 δολάρια το βαρέλι, πολύ πάνω από το ανώτατο όριο των 60 δολαρίων το βαρέλι της G7. Εφόσον, η Ουάσινγκτον επιβάλει κυρώσεις κατά του Ιράν, θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για τα βαρέλια της Ρωσίας που υπόκεινται σε κυρώσεις, ώστε να κερδίσουν μερίδιο αγοράς και να επιτύχουν ακόμη υψηλότερες τιμές. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Λευκός Οίκος έκλεισε τα μάτια στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου είναι το γεγονός ότι προτεραιότητά του ήταν να πλήξει τη Ρωσία. Η υψηλότερη ιρανική παραγωγή ήταν το ανομολόγητο – και μη αναγνωρισμένο – κόστος αυτής της πολιτικής. Τώρα η Ουάσινγκτον πρέπει να επανεξετάσει ποια είναι η μεγαλύτερη ανησυχία της.

Η απόφαση των ΗΠΑ που τρομάζει την αγορά πετρελαίου

Ακόμα και αν είναι το μισό του μεγέθους που είχε πριν από μια δεκαετία, το απόθεμα των περίπου 365 εκατομμυρίων βαρελιών εξακολουθεί να είναι μια τρομερή δύναμη. Ο Μπάιντεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την κάλυψη της αυξανόμενης έντασης στη Μέση Ανατολή για να δικαιολογήσει τη χρήση του και να προσπαθήσει να πιέσει τις τιμές του πετρελαίου προς τα 80 δολάρια το βαρέλι, αν ο ΟΠΕΚ+ αποφασίσει ότι είναι ευχαριστημένος που τις αφήνει να ανέβουν στα 99,99 δολάρια ή ακόμη και πέρα από αυτό.

Η βραδινή επιχείρηση της 13ης Απριλίου με τουλάχιστον 300 drones και πυραύλους δεν ήταν αμελητέα και αποτελεί την πρώτη απευθείας επίθεση του Ιράν εναντίον του Ισραήλ, παρ’ όλο που αναχαιτίστηκε αποτελεσματικά από τον Iron Dome, το σύστημα αεράμυνας που έχει αναπτύξει το Ισραήλ για να αντιμετωπίζει επιθέσεις σε μικρή απόσταση από τα εδάφη του. Το γεγονός ότι το Ιράν επέλεξε έναν θεαματικό τρόπο αντίδρασης και συγχρόνως δεν προκάλεσε κάποια ζημιά στο Ισραήλ αφήνει ανοιχτά και τα σενάρια για τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν. Το ζοφερό σενάριο καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου της Γάζας -που ξέσπασε μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου- δεν ήταν άλλο από τον κίνδυνο εμπλοκής του Ιράν στη σύγκρουση. Το Ισραήλ φλερτάρει με μία ανάφλεξη αφού ανέκαθεν θεωρούσε την Τεχεράνη πηγή της αποσταθεροποίησης στη γειτονιά του. Μένει να δούμε πώς η αποσταθεροποίηση της περιοχής θα επηρεάσει τις τιμές.