Δύο έφηβοι ανακηρύχθηκαν Ευρωπαίοι νικητές του Βραβείου Γης 2025 για την πρωτοποριακή καινοτομία τους που υπόσχεται ασφαλέστερο πόσιμο νερό για όλους. Ο 18χρονος Τόμας Τσέρμακ από την Τσεχία και η 19χρονη Άνα Ποντμανίτσκα από τη Σλοβακία ανέπτυξαν μια μοναδική συσκευή φιλτραρίσματος που ονομάζουν PURA. Είναι οι πρώτοι είτε από την Τσεχία είτε από τη Σλοβακία που κερδίζουν το Βραβείο Γης.

«Δεν μπορούσα να το πιστέψω», λέει ο Τόμας στο Euronews Green. «Ακόμα επεξεργάζομαι το γεγονός ότι από όλες αυτές τις χιλιάδες προτάσεις, η δική μας επιλέχθηκε ως η καλύτερη στην Ευρώπη».

Από το 2021, το Βραβείο Γης ενδυναμώνει την επόμενη γενιά με τα εργαλεία που χρειάζεται για να κάνει τη διαφορά. Εκτός από τη χρηματοδότηση ύψους 100.000 δολαρίων (90.600 ευρώ) για την αναβάθμιση του έργου τους, οι νικητές λαμβάνουν επίσης ατομική καθοδήγηση και εκπαιδευτικούς πόρους.

Πώς λειτουργεί η νικητήρια καινοτομία για καθαρό πόσιμο νερό

Ο Τόμας είχε εργαστεί εκτενώς με ψυχρό πλάσμα (AC corona) για την καταστροφή ρύπων και βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Η Άνα ερεύνησε τον καθαρισμό του νερού μέσω της φωτοκατάλυσης – χρησιμοποιώντας την ενέργεια του φωτός για να τροφοδοτήσει μια χημική αντίδραση. Ενώνοντας αυτές τις δύο ειδικότητες, κατάφεραν να δημιουργήσουν την PURA.

Το πλάσμα έχει ήδη αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό στον καθαρισμό του νερού. Όταν αλληλεπιδρά με το νερό, το πλάσμα παράγει διάφορες μικρές αντιδράσεις που συνδυάζονται για να διασπάσουν τους οργανικούς ρύπους και να αδρανοποιήσουν αποτελεσματικά βακτήρια, ιούς και άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς.

Η φωτοκατάλυση έχει επίσης δυνατότητες για τον καθαρισμό. Χρησιμοποιώντας φωτεινή ενέργεια, όπως το ηλιακό φως, διεγείρονται αντιδράσεις που διασπούν τους επιβλαβείς οργανικούς ρύπους και καταστρέφουν τα κυτταρικά τοιχώματα μικροοργανισμών όπως τα βακτήρια.

Η Άνα και ο Τόμας είναι οι πρώτοι που συγκεντρώνουν αυτές τις δύο σχολές έρευνας σε ένα προϊόν. Τα πρωτότυπά τους αποδεικνύονται αποτελεσματικά στον καθαρισμό του νερού σε μικρή, οικιακή κλίμακα.

Με τη βοήθεια του Βραβείου Γης, η ομάδα εργάζεται για την ανάπτυξη ενός πολύ μεγαλύτερου πρωτοτύπου, ικανού να φιλτράρει περισσότερο νερό.

Πόσο μολυσμένο είναι το πόσιμο νερό της Ευρώπης;

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος ανέφερε πέρυσι ότι λιγότερο από το 40% των υπόγειων υδάτων της Ευρώπης είναι σήμερα υγιή. Ένα στα τέσσερα υπόγεια ύδατα είναι χημικά μολυσμένο, παρά το γεγονός ότι παρέχει τα δύο τρίτα του πόσιμου νερού της Ευρώπης.

Μεταξύ των ρύπων είναι ορισμένα μακρόβια βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος, καθώς και τα λεγόμενα «παντοντινά χημικά» (PFAS) και διάφορα φαρμακευτικά προϊόντα.

Ενώ οι περισσότερες εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού είναι ικανές να φιλτράρουν τα βαρέα μέταλλα, είναι αναποτελεσματικές στην απομάκρυνση των φαρμάκων και των παντοτινών χημικών.

Ίσως οι πιο ανησυχητικοί μόνιμοι ρύποι είναι τα αντιβιοτικά. Οι σουλφοναμίδες, οι τετρακυκλίνες και οι κινολόνες έχουν ανιχνευθεί στο ευρωπαϊκό πόσιμο νερό.

Τα ανθεκτικά βακτήρια εισέρχονται στα συστήματα υγρών αποβλήτων μέσω της απόρριψης από φαρμακευτικές εταιρείες, εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, ακόμη και από ανθρώπινα απόβλητα. Τα νοσοκομειακά λύματα αποτελούν επίσης σημαντική πηγή μόλυνσης από αντιβιοτικά.

Στα υδάτινα οικοσυστήματα, τα υπολείμματα αντιβιοτικών προκαλούν την εξάπλωση γονιδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, ευνοώντας επιλεκτικά τα βακτήρια που επιβιώνουν. Καθώς αναπαράγονται, μεταδίδουν αυτά τα γονίδια σε άλλα βακτήρια, οδηγώντας στην εμφάνιση «υπερβακτηρίων» που τα αντιβιοτικά δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν.

Οι συμβατικές διεργασίες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων έχουν σχεδιαστεί για την απομάκρυνση μεγαλύτερων σωματιδίων, παθογόνων μικροοργανισμών και οργανικής ύλης, αλλά δεν έχουν σχεδιαστεί για να στοχεύουν και να απομακρύνουν τα αντιβιοτικά.

Η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά προβλέπεται να προκαλέσει 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως έως το 2050 και θεωρείται μία από τις πιο πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια υγειονομική περίθαλψη.

Τι ακολουθεί για την εφεύρεση του καθαρισμού του νερού;

Ως οι Ευρωπαίοι νικητές του Βραβείου Γης, ο Τόμας και η Άνα θα λάβουν 12.500 δολάρια (11.332 ευρώ) για να επεκτείνουν την ιδέα τους σε ένα μεγαλύτερο πρωτότυπο.

«Προς το παρόν, είμαστε σε θέση να επεξεργαζόμαστε χιλιοστόλιτρα και λίτρα νερού», εξηγεί ο Τόμας. «Θέλουμε να φτάσουμε στο στάδιο όπου θα μπορούμε να διαχειριζόμαστε δεκάδες λίτρα».

Τελικά, ο στόχος είναι να κλιμακωθεί η τεχνολογία ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, αντιμετωπίζοντας τη ρύπανση στην πηγή της.

Ενώ αυτό θα πάρει χρόνο, το επόμενο μεγάλο γεγονός για τους νέους επιστήμονες θα έρθει αργότερα αυτό το μήνα, όταν θα ανακοινωθούν οι παγκόσμιοι νικητές του Βραβείου Γης. Η μεγάλη αποκάλυψη θα γίνει στις 22 Απριλίου, ώστε να συμπέσει με την Ημέρα της Γης.

«Οι ελπίδες μου είναι μεγάλες», λέει ο Τόμας για τον διεθνή διαγωνισμό. «Προσπαθώ να κινητοποιήσω τους πάντες και να επικοινωνήσω και να εξηγήσω πραγματικά τη λύση μας. Δεν είναι εύκολη ιδέα για να την εξηγήσεις με απλά λόγια, αλλά θέλω να συνεχίσω να μεταφέρω την ιδέα.

«Είμαι πολύ αισιόδοξος. Πιστεύω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε».

Η δημόσια ψηφοφορία για την ανάδειξη του παγκόσμιου νικητή ξεκίνησε την Κυριακή 13 Απριλίου και ολοκληρώνεται στις 22 Απριλίου. Μπορείτε να ψηφίσετε για την πιο καινοτόμο ιδέα στην ιστοσελίδα του Βραβείου Γης.

Διαβάστε ακόμη