Η κρίση της επάρκειας νερού είναι ήδη εδώ. Τα ελληνικά νησιά βρίσκονται στη δίνη της κλιματικής αλλαγής. Το κοκτέιλ των μειωμένων βροχοπτώσεων και της αυξημένης κατανάλωσης, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη ανομβρία των προηγούμενων ετών φέρνει τα νησιά αντιμέτωπα με έναν εφιάλτη που δεν φανταζόμασταν πως θα χτυπήσει τη δική μας γειτονιά: τη λειψυδρία. Το νερό, που κάποτε θεωρούνταν δεδομένο, γίνεται σπάνιο. Κάθε καλοκαίρι, οι ανάγκες εκτοξεύονται, οι δεξαμενές αδειάζουν, τα δίκτυα πιέζονται και οι βρύσες στερεύουν. Οι εικόνες με νησιά που περιμένουν τις υδροφόρες να καταφτάσουν για να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων και των τουριστών δεν είναι πλέον σπάνιες.
Η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης, έχει εκπονήσει ένα φιλόδοξο σχέδιο για να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία, με κύριο άξονα τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης, την ενίσχυση των υποδομών αποθήκευσης και την ανάπτυξη νέων γεωτρήσεων. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των «Παραπολιτικών», έχουν εξασφαλιστεί 200 εκατομμύρια ευρώ από το ΕΣΠΑ για έργα ύδρευσης, διαχείρισης λυμάτων και αφαλάτωσης, ενώ ένα ξεχωριστό κονδύλι 18 εκατομμυρίων ευρώ θα διατεθεί αποκλειστικά για τα νησιά που βρίσκονται στην πιο κρίσιμη κατάσταση.
Η μεγαλύτερη χρηματοδότηση, ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ, κατευθύνεται στην κατασκευή και ενίσχυση υποδομών ύδρευσης, στη δημιουργία νέων ταμιευτήρων και δεξαμενών αποθήκευσης νερού, καθώς και σε έργα που στοχεύουν στη μείωση των απωλειών στα δίκτυα. Παράλληλα, σημαντικό μέρος του ποσού διατίθεται για την αναβάθμιση των αποχετευτικών δικτύων και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθολογική διαχείριση του νερού. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις μονάδες αφαλάτωσης, οι οποίες θα κατασκευαστούν σε νησιά με αυξημένες ανάγκες, ενώ προβλέπεται και η ενσωμάτωσή τους σε ενεργειακά αυτόνομα συστήματα με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ώστε να μειωθεί το κόστος λειτουργίας και να ενισχυθεί η βιωσιμότητά τους.
Το πρόβλημα έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Τα περισσότερα μικρά νησιά εξαρτώνται ακόμα από μεταφορά νερού με πλοία, μια λύση ακριβή, ασταθή και, σε πολλές περιπτώσεις, ανεπαρκή. Σε άλλα, οι γεωτρήσεις στερεύουν γρηγορότερα απ’ ό,τι μπορούν να αναπληρωθούν, ενώ παλιές και κακοσυντηρημένες υποδομές αφήνουν πολύτιμο νερό να χάνεται από διαρροές. Κατά την τουριστική περίοδο, όταν τα νησιά μετατρέπονται σε πόλους έλξης για χιλιάδες επισκέπτες, η ζήτηση για νερό εκτοξεύεται, ξεπερνώντας κατά πολύ τις διαθέσιμες προμήθειες. Οι μόνιμοι κάτοικοι, ήδη αντιμέτωποι με περιορισμένους υδατικούς πόρους, βλέπουν τα δίκτυα ύδρευσης να δοκιμάζονται, ενώ οι επιχειρήσεις και οι τουρίστες βιώνουν τις επιπτώσεις της λειψυδρίας.
Πώς θα αντιμετωπιστεί η λειψυδρία στα νησιά
Οι πρώτες παρεμβάσεις για να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία στα νησιά έχουν ήδη σχεδιαστεί και αφορούν 19 νησιωτικούς δήμους, στους οποίους η ανάγκη για άμεσες λύσεις είναι πιο επιτακτική. Στη λίστα των νησιών που θα βρεθούν σε «γραμμή προτεραιότητας» περιλαμβάνονται οι Φούρνοι Κορσεών, η Λέρος, η Τήνος, η Πάτμος, η Αλόννησος, η Κέα, η Ιθάκη, οι Λειψοί, οι Παξοί, η Κάρπαθος, το Μεγανήσι, η Νάξος, οι Σπέτσες, ο Πόρος, η Ύδρα, η Κέρκυρα, η Λιβαδειά, η Κύμη-Αλιβέρι και το Βέλο-Βόχα. Εντύπωση προκαλεί βέβαια το γεγονός πως στη λίστα αυτή δεν βρίσκεται η Κρήτη.
Στους Φούρνους Κορσεών, προγραμματίζεται η προμήθεια και εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης με δυναμικότητα 300 κυβικών μέτρων την ημέρα, ώστε να καλύψει τις ανάγκες του κεντρικού οικισμού. Στη Λέρο, το έργο είναι μεγαλύτερης κλίμακας, καθώς η μονάδα αφαλάτωσης που θα εγκατασταθεί θα μπορεί να παράγει 1.000 κυβικά μέτρα νερού ημερησίως, ενισχύοντας σημαντικά την υδροδότηση του νησιού. Στην Τήνο, θα τοποθετηθούν δύο μονάδες αφαλάτωσης, με δυναμικότητα 300 κυβικών μέτρων η καθεμία, παρέχοντας επιπλέον πόσιμο νερό σε μια περιοχή που αντιμετωπίζει συχνά ελλείψεις.
Στην Πάτμο, σχεδιάζεται η εγκατάσταση μιας μονάδας αφαλάτωσης που θα έχει δυναμικότητα 600 κυβικών μέτρων την ημέρα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία, που γίνονται όλο και πιο έντονη τους καλοκαιρινούς μήνες. Στην Αλόννησο, εκτός από δύο νέες μονάδες αφαλάτωσης, δυναμικότητας 200 και 600 κυβικών μέτρων την ημέρα αντίστοιχα, θα κατασκευαστεί και μια δεξαμενή αποθήκευσης χωρητικότητας 500 κυβικών μέτρων, διασφαλίζοντας έτσι την επάρκεια νερού ακόμα και στις περιόδους αιχμής.
Στην Κέα, εκτός από την προμήθεια και εγκατάσταση μιας μονάδας αφαλάτωσης δυναμικότητας 200 κυβικών μέτρων την ημέρα, θα πραγματοποιηθεί και ανόρυξη νέων γεωτρήσεων, ενισχύοντας τη δυνατότητα άντλησης νερού από φυσικές πηγές. Στην Ιθάκη, η νέα μονάδα αφαλάτωσης θα έχει δυναμικότητα 500 κυβικών μέτρων την ημέρα, ενώ στους Λειψούς και στους Παξούς, όπου οι ανάγκες αυξάνονται, θα εγκατασταθούν μονάδες αφαλάτωσης με δυναμικότητα 300 κυβικών μέτρων ημερησίως.
Στην Κάρπαθο, η παρέμβαση είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς θα δημιουργηθούν δύο μεγάλες μονάδες αφαλάτωσης δυναμικότητας 1.000 κυβικών μέτρων η καθεμία, ενώ στον οικισμό Απέρι, θα τοποθετηθεί μια επιπλέον μονάδα αφαλάτωσης 300 κυβικών μέτρων την ημέρα. Στο Μεγανήσι, η εγκατάσταση αφαλάτωσης θα έχει δυναμικότητα 600 κυβικών μέτρων ημερησίως, ενώ στη Νάξο, το έργο αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία, καθώς η προγραμματισμένη μονάδα αφαλάτωσης θα παράγει 2.000 κυβικά μέτρα την ημέρα, αντιμετωπίζοντας την αυξημένη ζήτηση του νησιού.
Στις Σπέτσες, θα εγκατασταθεί μια μονάδα αφαλάτωσης 600 κυβικών μέτρων την ημέρα, ενώ στον Πόρο, η δυναμικότητα θα είναι μεγαλύτερη, φτάνοντας τα 1.200 κυβικά μέτρα ημερησίως. Στην Ύδρα, όπου η υδροδότηση εξακολουθεί να είναι προβληματική, το σχέδιο προβλέπει την κατασκευή αγωγού σύνδεσης των μονάδων αφαλάτωσης με το δίκτυο ύδρευσης, ώστε να βελτιωθεί η διανομή του διαθέσιμου νερού.
Στη Νότια Κέρκυρα, το σχέδιο περιλαμβάνει την ανόρυξη νέων γεωτρήσεων, την εγκατάσταση σωληνώσεων και μονάδων αποσιδήρωσης, καθώς και την ανακαίνιση δεξαμενής ύδρευσης, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα και η ποσότητα του διαθέσιμου νερού. Στη Λιβαδειά, προγραμματίζεται η ανόρυξη τριών νέων γεωτρήσεων που θα ενισχύσουν την ύδρευση του οικισμού Αγίας Άννας.
Στην Κύμη-Αλιβέρι, το έργο επικεντρώνεται στον εμπλουτισμό της ζώνης υδροδότησης Αλιβερίου μέσω καταθλιπτικού αγωγού που θα μεταφέρει νερό από την πηγή Παραμεριτών, μειώνοντας τις απώλειες και αυξάνοντας την απόδοση του δικτύου. Στο Βέλο-Βόχα, η λύση που προκρίνεται είναι η κατασκευή διυλιστηρίου δυναμικότητας 300 κυβικών μέτρων ανά ώρα, σε συνδυασμό με την κατασκευή αγωγού μήκους 5 χιλιομέτρων, που θα επιτρέψει την αποτελεσματικότερη μεταφορά και επεξεργασία του νερού.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει την υλοποίηση έργων αφαλάτωσης σε κεντρικό επίπεδο μέσω της ΕΥΔΑΠ, η οποία διαθέτει την απαιτούμενη τεχνογνωσία για σύνθετες και απαιτητικές υποδομές ύδρευσης. Η επιλογή αυτή κρίνεται αναγκαία, καθώς πολλοί μικροί νησιωτικοί δήμοι δεν διαθέτουν τους πόρους και την τεχνική δυνατότητα για τη διαχείριση τόσο εξειδικευμένων έργων. Ωστόσο, η εμπλοκή της ΕΥΔΑΠ στη διαχείριση των νέων μονάδων αφαλάτωσης εγείρει ερωτήματα για τον ρόλο που θα έχουν οι τοπικές αρχές και το πώς θα διαμορφωθεί η ευθύνη της διαχείρισης του νερού στα νησιά.
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση προχωρά στη μεταρρύθμιση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), επιδιώκοντας τη μείωση του αριθμού τους μέσω συγχωνεύσεων, με στόχο τη δημιουργία ισχυρότερων και οικονομικά βιώσιμων φορέων διαχείρισης του νερού. Το σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση, προβλέπει την εθελοντική συγχώνευση των ΔΕΥΑ, προσφέροντας ως κίνητρο την επιδότηση του 70% των χρεών τους προς τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας. Για τα νησιά, όπου λειτουργούν αρκετές μικρές και οικονομικά επιβαρυμένες ΔΕΥΑ, η προωθούμενη αναδιάρθρωση ενδέχεται να οδηγήσει σε αλλαγές στη διαχείριση του νερού, με πιθανή συγκέντρωση της αρμοδιότητας σε λιγότερους, αλλά πιο οργανωμένους φορείς, όπως η ΕΥΔΑΠ.
Διαβάστε ακόμη
