Ένα νέο μοντέλο διαχείρισης του νερού φέρνει στην επιφάνεια το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ). Η κυβέρνηση «τρέχει» ένα σχέδιο εκσυγχρονισμού και βελτίωσης των υπηρεσιών, με τρεις βασικούς άξονες: την οικειοθελή συγχώνευση μικρών ΔΕΥΑ, την ενίσχυση του ρόλου της ΡΑΑΕΥ στη ρύθμιση και πιστοποίηση των παρόχων και την απορρόφηση σημαντικού μέρους της διαχείρισης ύδρευσης από τις δύο μεγάλες εταιρείες, ΕΥΔΑΠ στην Αθήνα και ΕΥΑΘ στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα, στην Ελλάδα λειτουργούν 126 ΔΕΥΑ με σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς τη βιωσιμότητά τους. Το 40% αυτών παρουσιάζει οικονομική δυσχέρεια, ενώ πολλές αδυνατούν να επενδύσουν σε έργα εκσυγχρονισμού των δικτύων τους​.

Το νομοσχέδιο συνοδεύεται από σαφές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, θέτοντας προθεσμίες για την υλοποίηση των αλλαγών. Οι ΔΕΥΑ που βρίσκονται εντός των περιοχών αρμοδιότητας της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ θα απορροφηθούν αυτοδικαίως μετά την παρέλευση ενός έτους από την έναρξη ισχύος του νομοσχεδίου. Αν υπάρξουν καθυστερήσεις, προβλέπεται δυνατότητα παράτασης για έξι μήνες με σχετική απόφαση του αρμόδιου υπουργείου, ωστόσο η ένταξή τους θεωρείται δεδομένη. Μετά το πέρας της προθεσμίας, η απορρόφηση θα επιβεβαιώνεται με πράξη του Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία θα δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Οικειοθελείς συγχωνεύσεις και διαχειριστική πιστοποίηση

Για τις υπόλοιπες ΔΕΥΑ που δεν εμπίπτουν στις περιοχές αρμοδιότητας της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, προβλέπεται η δυνατότητα οικειοθελούς συγχώνευσης με όμορες επιχειρήσεις. Το νομοσχέδιο δεν επιβάλλει άμεση συγχώνευση, αλλά θέτει ένα πλαίσιο όπου η αυτονομία μιας ΔΕΥΑ εξαρτάται από την ικανότητά της να αποδείξει τη διαχειριστική της επάρκεια. Η ΡΑΑΕΥ αναλαμβάνει την πιστοποίηση των ΔΕΥΑ βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τα οποία περιλαμβάνουν την οικονομική βιωσιμότητα, την ικανότητα καθημερινής διαχείρισης του δικτύου, την ορθή είσπραξη εσόδων και την υλοποίηση έργων υποδομής.

Χρηματοδοτικά κίνητρα για συγχωνεύσεις

Σημαντικό στοιχείο είναι το κίνητρο συγχώνευσης. Όσες ΔΕΥΑ επιλέξουν να συγχωνευθούν θα λάβουν χρηματοδοτική ενίσχυση, καθώς το 70% των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους προς τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας θα καλυφθεί μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης. Για όσες αποφασίσουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους, η πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους δεν θα είναι δεδομένη, γεγονός που καθιστά τις συγχωνεύσεις οικονομικά πιο ελκυστικές. Παράλληλα, οι ΔΕΥΑ θα πρέπει εντός του 2025 να έχουν συντάξει σχέδιο ασφάλειας τροφοδοσίας νερού, το οποίο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση διαχειριστικής πιστοποίησης. Ένα ακόμη κρίσιμο σημείο που εισάγει το νομοσχέδιο είναι η ρύθμιση των οικονομικών εκκρεμοτήτων των ΔΕΥΑ που εντάσσονται στα νέα σχήματα.

Διαχείριση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και χρηματοδότηση έργων υποδομής

Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των υπό ένταξη επιχειρήσεων δεν μεταφέρονται αυτούσιες στην ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ, αλλά μετά την αφαίρεση της επιδότησης που προβλέπεται για τα ενεργειακά χρέη. Παράλληλα, τα οικονομικά διαθέσιμα που θα προκύψουν από αυτή τη ρύθμιση θα μπορούν να αξιοποιηθούν αποκλειστικά για έργα ύδρευσης και αποχέτευσης στην περιοχή κάθε επιχείρησης. Επιπλέον, θεσπίζεται η μεταφορά των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων τρίτων προς τις ΔΕΥΑ στους νέους φορείς που θα αναλάβουν τη διαχείριση. Οι πάροχοι που θα ενσωματώσουν τα χρέη αυτά θα έχουν συγκεκριμένο πλαίσιο διαχείρισης, το οποίο αφορά τη διαδικασία είσπραξης, τον υπολογισμό αμοιβών και τη στελέχωση των οικονομικών υπηρεσιών τους.

Η διαχειριστική επάρκεια των ΔΕΥΑ θα αξιολογηθεί σε βάθος διετίας, με τις πρώτες αποτιμήσεις να γίνονται βάσει των οικονομικών στοιχείων του 2025. Αυτό δίνει έναν επιπλέον χρονικό ορίζοντα στις επιχειρήσεις ύδρευσης να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα πριν ληφθούν οριστικές αποφάσεις για το μέλλον τους.

Μια ακόμη ρύθμιση προβλέπει ότι οι δήμοι μπορούν να μεταφέρουν εθελοντικά τις αρμοδιότητες ύδρευσης και αποχέτευσης στην ΕΥΔΑΠ ή την ΕΥΑΘ, ακόμη κι αν δεν ανήκουν στις βασικές περιοχές αρμοδιότητάς τους. Η απόφαση αυτή θα λαμβάνεται με τη σύμφωνη γνώμη της ΡΑΑΕΥ, η οποία αποκτά αυξημένο ρόλο στον καθορισμό της οργάνωσης της ύδρευσης στη χώρα. Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ αποκτά τη δυνατότητα επέκτασης της γεωγραφικής της αρμοδιότητας πέραν της Αττικής, κάτι που ενδέχεται να οδηγήσει στη διαχείριση υδάτινων υποδομών σε περισσότερες περιοχές. Η ρύθμιση αυτή ανοίγει τον δρόμο για ενίσχυση της παρουσίας των μεγάλων παρόχων ύδρευσης και αλλαγή του χάρτη διαχείρισης του νερού σε εθνικό επίπεδο.

Μέτρα για την αντιμετώπιση λειψυδρίας και ειδικό τέλος

Το νομοσχέδιο εισάγει, επίσης, νέα μέτρα για την αντιμετώπιση λειψυδρίας, περιλαμβάνοντας υποχρεωτικούς μηχανισμούς ελέγχου της κατανάλωσης νερού, καθώς και διοικητικές κυρώσεις για παρόχους ύδρευσης που δεν συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις λειτουργίας.

Τέλος, το νομοσχέδιο εισάγει αλλαγές στη δομή των τιμολογίων ύδρευσης, προβλέποντας νέα τέλη και προσαρμογές στις χρεώσεις των καταναλωτών. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων που είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης θα καταβάλλουν τέλος χρήσης υπονόμου και τέλος ύδρευσης, τα οποία θα ενσωματώνονται στους λογαριασμούς κατανάλωσης νερού. Παράλληλα, θεσπίζεται το ειδικό τέλος έργων ύδρευσης και αποχέτευσης, το οποίο μπορεί να επιβληθεί από τις ΔΕΥΑ με απόφαση του Διοικητικού τους Συμβουλίου και υπό την έγκριση της ΡΑΑΕΥ, με στόχο τη χρηματοδότηση νέων έργων και υποδομών. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα καθορισμού ειδικών τιμολογίων ύδρευσης για χρήστες που εξυπηρετούνται από ανεξάρτητα δίκτυα και δεν συνδέονται άμεσα με τη ΔΕΥΑ, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα πιο ευέλικτο πλαίσιο τιμολόγησης ανάλογα με τις ανάγκες και τις παροχές των δικτύων.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε: «Με το παρόν σχέδιο νόμου επιχειρείται η οργανωτική αναδιάρθρωση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης, με απώτερο σκοπό να επιτευχθεί η οικονομική τους εξυγίανση. Σε αυτή την κατεύθυνση δίνουμε σημαντικά, οικονομικά κίνητρα στις ΔΕΥΑ που θα προβούν σε συγχωνεύσεις, καλύπτοντας το 70% των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους προς τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας από τα έσοδα του ειδικού λογαριασμού του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης». Το αν οι αλλαγές αυτές θα οδηγήσουν σε έναν εξορθολογισμό του συστήματος ύδρευσης ή αν θα σημάνουν την απαρχή μιας μεγαλύτερης συγκέντρωσης στη διαχείριση του νερού, μένει να φανεί στην πράξη.

Διαβάστε ακόμη