Μη γηγενή φυτά και ζώα ευδοκιμούν σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, σε αγροτικές εκτάσεις, υδάτινα σώματα και παράκτιες ζώνες. Ωστόσο, ορισμένα από αυτά τα εισβολικά είδη προκαλούν ανεπανόρθωτες ζημιές στα οικοσυστήματα όπου εγκαθίστανται. Δύο έργα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα LIFE αναλαμβάνουν δράση για την προστασία παράκτιων και υγροτοπικών οικοσυστημάτων από ιδιαίτερα καταστροφικά ξένα εισβολικά είδη. Η καταπολέμηση των εισβολικών ειδών αποτελεί βασική δέσμευση στη Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030, ενώ το 2015 η ΕΕ εισήγαγε Κανονισμό για τα Εισβολικά Ξένα Είδη, προκειμένου να περιορίσει τις επιπτώσεις τους.
Στο Βέλγιο, το έργο LIFE DUNIAS στοχεύει στην απομάκρυνση εισβολικών φυτών που καταλαμβάνουν τις αμμοθίνες της Φλαμανδικής ακτής, υποβαθμίζοντας το οικοσύστημα. Φυτά όπως η Rosa rugosa (Ιαπωνικό τριαντάφυλλο) εξαπλώνονται με ρυθμό 22% ετησίως, εκτοπίζοντας τα γηγενή φυτά των αμμοθινών. Παρόμοιες επιπτώσεις έχουν και άλλα εισβολικά φυτά, όπως η Mahonia aquifolium (Oregon grape), ένας αειθαλής θάμνος από τη Βόρεια Αμερική, και η Ailanthus altissima (Βρωμοκαρυδιά), ένα ταχέως αναπτυσσόμενο δέντρο από την Κίνα.
Σύμφωνα με τον Reinhardt Strubbe, βιολόγο στο Πρακτορείο Φύσης και Δασών του Βελγίου και συντονιστή του έργου, ελάχιστα φυτά και ζώα μπορούν να επιβιώσουν κάτω από τη σκιά αυτών των φυτών, καθώς εμποδίζουν το φως του ήλιου να φτάσει στην άμμο. Για την εξάλειψή τους, χρησιμοποιούνται μηχανικοί εκσκαφείς που απομακρύνουν φυτικό υλικό σε βάθος έως ένα μέτρο, ενώ η άμμος κοσκινίζεται για να αφαιρεθούν οι ρίζες πριν επιστραφεί στις αμμοθίνες. Το έργο ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2024 στα ανατολικά παράλια του Βελγίου, καθαρίζοντας 25 εκτάρια μεταξύ Knokke-Heist και Ostend. Από τον Ιανουάριο του 2025 συνεχίζεται η απομάκρυνση φυτών από 30 επιπλέον εκτάρια μεταξύ Nieuwpoort και Koksijde, με στόχο την ολοκλήρωση του έργου έως τον Δεκέμβριο του 2026. Ο Strubbe τονίζει πως όταν απομακρύνονται τα εισβολικά φυτά, η φυσική βλάστηση των αμμοθινών ανακάμπτει αυθόρμητα.
Πώς κάποια τρωκτικά “εισβολείς” αυξάνουν τον κίνδυνο για πλημμύρες
Στην Ολλανδία, το έργο LIFE MICA επικεντρώνεται σε δύο εισβολικά ημιυδρόβια τρωκτικά, τα οποία έχουν εξαπλωθεί σε πολλούς ευρωπαϊκούς υγροτόπους: τον κοϊπού (Coypu), ένα μεγάλο τρωκτικό από τη Νότια Αμερική, και τον μυοκάστορα (Muskrat), με καταγωγή από τη Βόρεια Αμερική. Τα τρωκτικά αυτά καταστρέφουν υγροτοπικά οικοσυστήματα, καθώς τρώνε τις ρίζες από καλάμια και ψαθιά, αφανίζοντας καταφύγια για σπάνια είδη, όπως ο ευρωπαϊκός βοταλίδας (Eurasian bittern) και το μαργαριτάρι του γλυκού νερού (freshwater pearl mussel).
Παράλληλα, σκάβουν υπόγειες στοές σε αναχώματα και φράγματα, αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών. Το LIFE MICA, το οποίο υλοποιήθηκε από το 2019 έως το 2023 υπό την ηγεσία του Οργανισμού Υδάτων Rivierenland, συντόνισε Βέλγιο, Ολλανδία και Γερμανία στην εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων για την ανίχνευση και παγίδευση των τρωκτικών. Χρησιμοποιήθηκαν DNA περιβάλλοντος (eDNA) και έξυπνες κάμερες για την εκτίμηση πληθυσμών, γενετική χαρτογράφηση για την παρακολούθηση μετακινήσεων, καθώς και 25 «έξυπνες παγίδες» με τεχνολογία αναγνώρισης εικόνας, οι οποίες ειδοποιούν τους παγιδευτές μέσω SMS, μειώνοντας τον κίνδυνο παγίδευσης γηγενών ειδών. Λόγω υψηλού κόστους, οι παγίδες χρησιμοποιήθηκαν περιορισμένα, αλλά οι ερευνητές σκοπεύουν να τις βελτιώσουν και να επεκτείνουν τη χρήση τους στο μέλλον.
Τα έργα LIFE DUNIAS και LIFE MICA συμβάλλουν στην προστασία της άγριας χλωρίδας και πανίδας της Ευρώπης, υποστηρίζοντας την Οδηγία για τους Οικοτόπους και τον Κανονισμό για την πρόληψη και διαχείριση των εισβολικών ειδών.
Διαβάστε ακόμη
