Μέσα στο 2024, αναμένεται να έχουμε έτοιμες τις πρώτες μελέτες βιωσιμότητας, -οι οποίες σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr- θα δίνουν την κατεύθυνση για τη δημιουργία των πρώτων πιλοτικών καινοτόμων έργων που θα συνδυάζουν αντλησιοταμίευση, αφαλάτωση και ΑΠΕ, απαντώντας στο πρόβλημα της λειψυδρίας στα ελληνικά νησιά. Παρότι τα σχέδια βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο η λειψυδρία χτυπά την πόρτα πολλών νησιών. Από την άνοιξη, πολλά νησιά, όπως η Νάξος, η Μύκονος, η Κύθνος και η Σέριφος, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ξηρασίας των φραγμάτων. Η έλλειψη νερού συχνά οδηγεί σε υπεράντληση υδάτων μέσω γεωτρήσεων, όπως στη Λέσβο, τη Λήμνο, τη Χίο, τη Σάμο και άλλα νησιά, όπου σε ορισμένες περιπτώσεις η άντληση έχει φτάσει ακόμη και κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Στο Αιγαίο λειτουργούν συνολικά 57 μονάδες αφαλάτωσης, ενώ στις Κυκλάδες το 51% του πληθυσμού πίνει νερό από αφαλατώσεις.
Η λύση «πακέτο» του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) αφορά τον συνδυασμό έργων ΑΠΕ, αντλησιοταμίευσης και αφαλάτωσης, τα οποία θα εγκατασταθούν κατά προτεραιότητα στις Κυκλάδες, που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα λειψυδρίας, καθώς και σε ορισμένα άλλα νησιά του Αιγαίου. Αυτή τη στιγμή, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με εξειδικευμένους καθηγητές, αναζητά, μελετώντας τα μορφολογικά και άλλα χαρακτηριστικά, τις καταλληλότερες τοποθεσίες ανά νησί για την εγκατάσταση των εν λόγω έργων. Η φιλοσοφία του σχεδίου είναι πως μπορούν επίσης να αξιοποιηθούν οι υφιστάμενες δεξαμενές και τα υπάρχοντα φράγματα στα νησιά. Η αντλησιοταμίευση θα χρησιμοποιείται τόσο για παραγωγή ενέργειας όσο και ως αποθήκη ενέργειας, καθώς τις ώρες που η ζήτηση ενέργειας θα είναι χαμηλή και η παραγωγή από αιολικά και φωτοβολταϊκά υπερβαίνει την κατανάλωση, η περίσσεια ενέργειας θα χρησιμοποιείται για την επιστροφή του νερού στους ταμιευτήρες προκειμένου να ξαναχρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ρεύματος. Οι θέσεις που θα επιλεγούν στα νησιά για την εγκατάσταση των καινοτόμων αυτών υβριδικών έργων θα πρέπει να μπορούν να στηρίξουν τη λειτουργία της αντλησιοταμίευσης. Άνθρωποι με γνώση του θέματος σχολιάζουν πως θα ληφθούν υπόψη πολλές παράμετροι και οι τοποθεσίες θα εξεταστούν κατά περίπτωση. «Οι μελέτες θα δείξουν σε ποια σημεία και τι τεχνολογία θα εγκατασταθεί». Το ΥΠΕΝ βέβαια έχει στόχο να «τρέξει», ώστε να ανοίξει τον δρόμο για τα έργα που θα ακολουθήσουν μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών. «Μπορούμε να επιλύσουμε το πρόβλημα της λειψυδρίας αν βρούμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ ενεργειακού κόστος και νερού. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι το κλειδί για φθηνή προσιτή ενέργεια. Αρκεί να βάλει κανείς στην εξίσωση τον άνεμο, που είναι άφθονος στα νησιά του Αιγαίου», δήλωσε ο Θόδωρος Σκυλακάκης, κατά τη διάρκεια συζήτησης μαζί με ακαδημαϊκούς από τον Κύκλο Ελλήνων Ακαδημαϊκών στη Βοστώνη.
«Η αντλησιοταμίευση απαιτεί γεωφράγματα, η ύδρευση χρειάζεται ταμιευτήρα, ενώ η αφαλάτωση απαιτεί ΑΠΕ και δυνατότητα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας όταν οι ΑΠΕ δεν λειτουργούν, δηλαδή και αποθήκευση. Όταν, λοιπόν, ένα έργο συνδυάζει όλα τα παραπάνω, τότε είναι ιδιαίτερα αποδοτικό», σημείωσε ο κ. Σκυλακάκης. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που είχε κάνει η διοίκηση του υπουργείου το καλοκαίρι, το κόστος τέτοιων έργων ανέρχεται σε 20-30 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται πως αυτές οι «βιομηχανικές δεξαμενές» περιλαμβάνουν την κατασκευή ενός μικρού φράγματος σε υψηλό σημείο, την υλοποίηση αφαλάτωσης σε θέση κοντά στη θάλασσα και τη δημιουργία μιας δεξαμενής μέσα στη θάλασσα. Η συγκεκριμένη τεχνολογία είναι νέα και εξαιρετικά αποδοτική, καθώς επιτρέπει την ταυτόχρονη παροχή πράσινης ενέργειας, αποθήκευσης και αφαλάτωσης, καλύπτοντας ανάγκες ύδρευσης και άρδευσης. «Η ουσία του ζητήματος είναι ότι το πρόβλημα της έλλειψης νερού στον κόσμο είναι, ουσιαστικά, ένα ενεργειακό πρόβλημα. Υπάρχει αρκετό νερό στον πλανήτη για να καλυφθούν πλήρως οι ανθρώπινες ανάγκες. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι φθηνή ενέργεια για να το μετατρέψουμε σε πόσιμο», συμπλήρωσε ο κ. Σκυλακάκης.
Ο υπουργός ανέδειξε την επιτυχία του σχεδίου σε έναν άξονα τριών δράσεων: πρώτον, την εξασφάλιση κατάλληλης χρηματοδότησης. Όπως είχε ανακοινωθεί τα έργα θα χρηματοδοτηθούν με κεφάλαια από το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών. Πηγές τονίζουν στο energygame.gr ότι η κύρια πρόκληση δεν αφορά τόσο τις τεχνικές δυσκολίες των έργων, όσο τη διαχείριση των ρυθμιστικών ζητημάτων. Δεύτερον, το «μυστικό της επιτυχίας» έγκειται στον κατάλληλο συνδυασμό καινοτόμων λύσεων, αλλά και στην ορθή επιλογή των σωστών τεχνολογιών. Τέλος, δεν παρέλειψε να μιλήσει για το ζήτημα της διαχείρισης υδάτινων πόρων στα νησιά. Η αύξηση των πιέσεων στο υδατικό περιβάλλον καθιστά αναγκαία την εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών ανάπτυξης και διαχείρισης των υδατικών πόρων. Ο κ. Σκυλακάκης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη μεταρρύθμιση των ΔΕΥΑ που βρίσκεται προ των πυλών και αναμένεται «να λύσει το πρόβλημα της πολυδιάσπασης», όπως τόνισε.
Λειψυδρία: «Κλειδί» η καλύτερη διαχείριση υδάτινων πόρων, η σωτηρία των ΔΕΥΑ
Η μεταρρύθμιση προκύπτει από την ανάγκη καλύτερου συντονισμού, ελέγχου και υλοποίησης μιας ολιστικής προσέγγισης ενώ θα επιτρέψει και την καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ, μέχρι στιγμής οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος είναι 294 (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, 125 ΔΕΥΑ, 156 Δήμοι, 8 σύνδεσμοι ύδρευσης Δήμων και ΟΑΚ). Πρόκειται σύμφωνα με το υπουργείο για πολύ μικρούς και αδύναμους παρόχους οι οποίοι μεταξύ άλλων χαρακτηρίζονται από περιορισμένη πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό και κατ’ επέκταση αδυναμία υλοποίησης των έργων. Οι μικροί πάροχοι δίνουν αποσπασματική εικόνα της ποιότητας του πόσιμου νερού και των απωλειών και πολλοί πάροχοι δεν έχουν ψηφιακή χαρτογράφηση του δικτύου ύδρευσης, συστηματική αποτύπωση της κατάστασης του και των απαιτούμενων παρεμβάσεων ούτε masterplan προκειμένου να υπάρχει ορθολογική προτεραιοποίηση των απαιτούμενων έργων. Ο κατακερματισμός δεν επιτρέπει ούτε την παρακολούθηση και τον έλεγχο των διαρροών στα δίκτυα. Είναι ενδεικτικό ότι το 2019, το συνολικό ποσοστό απωλειών των παρόχων φτάνει έως και το 62%, και κατά μέσο όρο έχουμε απώλειες που φτάνουν το 35,6%, σε ότι αφορά το πόσιμο νερό. Υπάρχουν ΔΕΥΑ που δηλώνουν ότι έχουν 65% απώλειες στο νερό.
Ο κ. Σκυλακακης έβαλε εκ νέου στη συζήτηση το αγκάθι της πρόσβασης σε δανεισμό. Υπενθυμίζεται πως μιλώντας στο «Olympia Forum V» ο υπουργός αναφέρθηκε στη σημασία των μεταρρυθμίσεων στη διαχείριση του νερού, επισημαίνοντας ότι οι πάροχοι νερού πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δανεισμό προκειμένου να εκτελούν τα αναγκαία έργα. «Αυτή τη στιγμή έχω αιτήματα έργων μόνο για ύδρευση 6 δισ. ευρώ (χωρίς τις δαπάνες για τεταρτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων) μόνο από τις Δημοτικές Εταιρείες Ύδρευσης – Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), δηλαδή όχι από ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ. Οι διαθέσιμοι πόροι από το ΕΣΠΑ είναι κάτω από 500 εκατ. ευρώ ενώ δημοσιονομικά, πόροι από το ΠΔΕ δεν υπάρχουν», τόνισε. Και συμπλήρωσε πως «στη μεταρρύθμιση που φέρνουμε η οποία πρέπει να ψηφιστεί μέχρι τέλος του χρόνου υπάρχει ένα βασικό χαρακτηριστικό. Έχουμε 250 εκατομμύρια για να ξεκινήσουν οι ΔΕΥΑ με λιγότερα χρέη. Οι τεράστιες επενδύσεις για το νερό δεν μπορούν να γίνουν με δημόσιους πόρους συνεπώς η επιλογή που θα έχει -ειδικά σε περίοδο λειψυδρίας- η τοπική αυτοδιοίκηση είναι είτε να τις κάνει με δικούς της πόρους, δηλαδή των δημοτών, που και αυτό είναι ανέφικτο ή να τις κάνει με δανεισμό οπότε ό,τι λύσεις έχουμε πρέπει να αφορούν την δανειακή αξιοπιστία έναντι των τραπεζικών ιδρυμάτων», κατέληξε.
Διαβάστε ακόμη
