Μεγάλες ποσότητες ψυκτικών αερίων που θερμαίνουν το κλίμα από την Κίνα και την Τουρκία εισάγονται λαθραία στην Ευρώπη, υπονομεύοντας ένα παγκόσμιο σύμφωνο για τη σταδιακή κατάργησή τους, ανέφερε τη Δευτέρα έκθεση της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικών Ερευνών (EIA) με έδρα το Λονδίνο, αναφέρει το Reuters.

Τα αέρια αυτά είναι υδροφθοράνθρακες (HFC), μια σειρά χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται κυρίως για ψύξη στη βιομηχανία και το λιανικό εμπόριο, τα οποία δεν βλάπτουν το στρώμα του όζοντος όπως άλλα απαγορευμένα ψυκτικά μέσα, αλλά ως αέρια του θερμοκηπίου μπορούν να είναι αρκετές χιλιάδες φορές πιο ισχυρά από το διοξείδιο του άνθρακα.

Παρά τις δεσμεύσεις για τη μείωση της χρήσης HFC, οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τα παράνομα φορτία που εισέρχονται μέσω Τουρκίας, Ρωσίας ή Ουκρανίας, με τους λαθρέμπορους να καταφεύγουν σε όλο και πιο εξελιγμένες τακτικές για να αποφύγουν τον εντοπισμό, ανέφερε η EIA μετά από διετή μυστική έρευνα.

«Εξακολουθεί να είναι αρκετά εύκολο να βρεθούν παράνομα HFC στην ευρωπαϊκή αγορά», δήλωσε ο Fin Walravens, ανώτερος υπεύθυνος εκστρατείας της EIA. «Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι έμποροι προσαρμόζουν τις μεθόδους τους, ότι γίνονται λίγο πιο έξυπνοι προσπαθώντας να αποφύγουν τις αρχές».

«Αν μπορείς να εισάγεις κρυφά το πιο ρυπογόνο, το πιο βρώμικο αέριο, ουσιαστικά παίρνεις το μεγαλύτερο ποσό», σημειώνει.

Στο πλαίσιο της τροποποίησης του Κιγκάλι του 2016 στο Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, οι ευρωπαϊκές και άλλες βιομηχανικές χώρες έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τη χρήση HFC κατά 85% από το 2012 έως το 2036. Για να πραγματοποιηθεί η σταδιακή μείωση, οι εγκεκριμένοι παραγωγοί και καταναλωτές HFC λαμβάνουν ποσοστώσεις που μειώνονται σταδιακά.

Όμως, με τη ζήτηση να παραμένει ισχυρή, η σταδιακή μείωση έχει οδηγήσει τις τιμές σε άνοδο, δημιουργώντας κίνητρα για τους λαθρέμπορους – πολλοί από τους οποίους είναι επίσης αδειούχοι έμποροι – να διαθέσουν περισσότερη προσφορά, όπως έδειξε η έκθεση.

«Είναι πολύ πιο εύκολο αν έχεις άδεια να υπερβείς απλώς την ποσόστωσή σου: είναι πολύ δύσκολο να το αποδείξεις», δήλωσε ο Walravens. «Η σταδιακή μείωση έχει ως στόχο να καταστήσει τα HFC ακριβά και να κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι οι εναλλακτικές λύσεις είναι καλύτερες και πιο αποδοτικές, αλλά αν το παράνομο εμπόριο εισέλθει και πωλείται στη μισή τιμή, ολόκληρο το σύστημα καταρρέει».

Μια έρευνα του 2021 έδειξε ότι οι παράνομοι HFC που εισάγονται λαθραία στην Ευρώπη μπορεί να ανέρχονται στο 20%-30% των νόμιμα διακινούμενων ποσοτήτων, που ισοδυναμούν με έως και 30 εκατομμύρια τόνους CO2. Η νέα έκθεση δεν έδωσε αναθεωρημένη εκτίμηση, αλλά ο Walravens δήλωσε ότι «πολύ λίγα έχουν αλλάξει».

Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός HFC στον κόσμο, με 39 εξουσιοδοτημένους κατασκευαστές στους οποίους χορηγήθηκαν άδειες παραγωγής που ισοδυναμούν με 185 εκατομμύρια τόνους CO2 φέτος. Τον Δεκέμβριο εξέδωσε νέους κανόνες για την τιμωρία των επιχειρήσεων που υπερβαίνουν τις ποσοστώσεις τους.

Ακόμα και όταν υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα, η επιβολή της σταδιακής κατάργησης των χημικών προϊόντων αποτελεί μεγάλη πρόκληση, καθώς ορισμένες κυβερνήσεις «δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να επιβάλουν μέτρα», δήλωσε ο Ian Rae του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, ο οποίος ήταν τεχνικός σύμβουλος του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ.

«Φαίνεται πάντα να υπάρχει ζήτηση από πελάτες που ήταν ευχαριστημένοι με το παλιό προϊόν και διστάζουν να αλλάξουν σε νέο, το οποίο μπορεί να είναι πιο ακριβό», είπε.