Στον ορισμό της αρχής παρακολούθησης του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism- CBAM) προχώρησε το Υπουργείο Οικονομικών.
Ειδικότερα, στο άρθρο 60 του νομοσχεδίου που έχει καταθέσει το υπουργείο Οικονομικών στη Βουλή για το ελάχιστο επίπεδο φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, αναφέρεται ότι ως αρμόδια αρχή ορίζεται η Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού και Προγραμματισμού Ερευνών της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος της Γενικής Γραμματείας Φορολογικής Πολιτικής του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Η διαδικασία ελέγχου και διαπίστωσης παράβασης, η επιβολή προστίμων και ο τρόπος βεβαίωσης και είσπραξης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια, θα καθοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος & Ενέργειας.
Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα αποσκοπεί στην αποτροπή της μετεγκατάστασης των ευρωπαϊκών βιομηχανιών υψηλής έντασης άνθρακα (carbon leakage) σε περιοχές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου ισχύουν πιο χαλαροί περιβαλλοντικοί κανόνες και χαμηλότερο κόστος δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Σε πλήρη εφαρμογή αναμένεται να τεθεί από το 2026, αλλά στην αρχή θα εφαρμόζεται σε προϊόντα όπως ο σίδηρος/χάλυβας, το τσιμέντο, τα λιπάσματα, το αργίλιο, το υδρογόνο και η ηλεκτρική ενέργεια. Εξαιρείται η εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από χώρα ή έδαφος που διαθέτει αγορά ηλεκτρικής ενέργειας η οποία είναι ενσωματωμένη στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ.
Από την 1η Ιανουαρίου 2026 οι εισαγωγείς των εν λόγω προϊόντων θα είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν τα πιστοποιητικά CBAM, η τιμή των οποίων θα αντιστοιχεί στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που ενσωματώνονται στα προϊόντα. Ο υπολογισμός της τιμής των πιστοποιητικών θα καθορίζεται από τη μέση εβδομαδιαία τιμή πλειστηριασμού των δικαιωμάτων στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS) σε ευρώ ανά τόνο.
Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, δηλαδή έως τα τέλη του 2025, οι εισαγωγείς δεν θα έχουν οικονομική επιβάρυνση, αλλά θα πρέπει απλώς να υποβάλουν εκθέσεις σε τριμηνιαία βάση, στις οποίες θα αναφέρουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (άμεσες και έμμεσες). Η πρώτη έκθεση έπρεπε να υποβληθεί έως τις 31 Ιανουαρίου για εμπορεύματα που εισήχθησαν κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2023, ενώ η τελευταία έως τις 31 Ιανουαρίου 2026 για εμπορεύματα που θα εισαχθούν εισήχθησαν κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2025
Επίσης, οι εισαγωγείς θα εγγραφούν στο μεταβατικό μητρώο CBAM, όπου θα υποβάλουν τις εκθέσεις και θα επικοινωνούν με τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις τελωνειακές αρχές.
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία αντιμετωπίζει με έντονο σκεπτικισμό τον μηχανισμό, εκφράζοντας επιφυλάξεις ως προς την αποτελεσματικότητά του. Σε πρόσφατη παρέμβαση του, ο επικεφαλής της Mytilineos, Ευάγγελος Μυτιληναίος, τόνισε ότι ο CBAM δεν θα πετύχει αυτό για το οποίο έχει σχεδιαστεί, δηλαδή να εξισώσει τους όρους ανταγωνισμού για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες.
Επίσης, το προηγούμενο διάστημα παρατηρήθηκαν τεχνικά προβλήματα στην εγγραφή στο Μητρώο CBAM, ενώ φαίνεται πως δεν έχει ξεκαθαρίσει πλήρως η εικόνα για το ποιες κατηγορίες εισαγωγέων υποχρεούνται να ενταχθούν στο μηχανισμό, καθώς ακόμα και στη Γερμανία το ποσοστό των εγγραφών είναι ακόμα πολύ μικρό.
Δείτε εδώ τον Κανονισμό (ΕΕ) 2023/956 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2023 για τη θέσπιση του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα.
