Τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το Master Plan της Ολλανδικής εταιρείας HVA, σύμφωνα με το οποίο τα έργα ανασυγκρότησης στη Θεσσαλία πρέπει να εστιάσουν σε μια σειρά προκλήσεων, όπως η διαχείριση των υδάτινων πόρων, η αντιπλημμυρική «θωράκιση» και οι γεωργικές καλλιέργειες.
Με μια γρήγορη ματιά στους 6 τόμους στο οποίο χωρίζεται, γίνεται άμεσα αντιληπτό ότι απαιτείται αποφασιστικότητα για καίριες τομές στην Περιφέρεια, επιβεβαιώνοντας ότι τα έργα στη Θεσσαλία αποτελούν μια δύσκολη εξίσωση, καθώς οι ουσιαστικές λύσεις μόνο απλές δεν είναι και απαιτούν ριζική αλλαγή του υφιστάμενου μοντέλου διαχείρισης γης και υδάτινων πόρων.
Η ανακοίνωση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναφέρει πως «αναρτάται προς δημόσια διαβούλευση το σχέδιο της κύριας έκθεσης της ολλανδικής εταιρίας HVA με αντικείμενο τη βελτίωση της διαχείρισης υδάτων, αγροτικών καλλιεργειών και αντιπλημμυρικής προστασίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Το σχέδιο φέρει τον τίτλο DRAFT MASTER PLAN «WATER MANAGEMENT IN THESSALY IN THE WAKE OF STORM DANIEL How to Address Thessaly’s Water-Related Agricultural Challenges», έχει συνταχθεί στην αγγλική γλώσσα, αναπτύσσεται σε 6 βασικά κεφάλαια και συνολικά 397 σελίδες. Το σχέδιο της κύριας έκθεσης θα παραμείνει σε δημόσια διαβούλευση έως τις 29/3. Οι προτάσεις που διατυπώνονται στην έκθεση δεν δεσμεύουν την κυβέρνηση».
Υπενθυμίζεται ότι τις προηγούμενες ημέρες παρουσιάστηκε στον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς και σε τοπικούς φορείς, το σχέδιο των Ολλανδών επιστημόνων για τη θωράκιση της περιοχής και την αντιμετώπιση του υδατικού ελλείμματος. Πρόκειται για μια μελέτη περίπου 500 σελίδων.
Πατήστε ΕΔΩ για να διαβάσετε ολόκληρο το master plan για τη Θεσσαλία
Έργα 4,5 δισ. στο master plan για τη Θεσσαλία
Όπως αναφέρει η συνοπτική περίληψη του σχεδίου, «συμβάντα σαν τον Daniel θα πρέπει πλέον να αντιμετωπίζονται ως πιθανά εποχιακά φαινόμενα», καθώς η κλιματική αλλαγή γίνεται όλο και πιο αισθητή στη Μεσόγειο. Τα προτεινόμενα έργα για την αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλίας και τη διαχείριση των υδάτων με βιώσιμο τρόπο ανέρχονται σε 4,5 δισ. ευρώ.
Λαμβάνοντας υπόψιν το γεγονός ότι η μισή έκταση της Θεσσαλίας είναι ορεινή, θεωρείται κομβικής σημασίας η δημιουργία αποτελεσματικών έργων διαχείρισης της απορροής των υδάτων, ώστε στην επόμενη μεγάλη κακοκαιρία να περιοριστεί ο όγκος υδάτων που θα συγκεντρωθεί στα πεδινά, προκαλώντας εκτεταμένες πλημμύρες με σοβαρό αντίκτυπο στο ΑΕΠ της περιοχής. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνεται:
- Η δημιουργία κεντρικής Αρχής Λεκάνης Απορροής, που θα συντονίζει την αποτελεσματική διαχείριση του νερού (δημιουργία νέων καναλιών απορροής, νέων φραγμάτων κ.λπ.), ώστε να πάψει ο υφιστάμενος κατακερματισμός στη διακυβέρνηση των υδάτων της Θεσσαλίας.
- Φράγματα ανάσχεσης (check dams) στις ορεινές περιοχές, τα οποία θα μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο ζημιάς στις χαμηλότερες περιοχές της Θεσσαλίας.
- Ενισχυμένη αντιπλημμυρική υποδομή στις πεδινές περιοχές, με έμφαση σε κατοικημένες και βιομηχανικές περιοχές. Οι υποδομές θα αποτελούνται κυρίως από αναχώματα ποταμών, καθώς και από δευτερεύοντα εσωτερικά αναχώματα που θα λειτουργούν ως αντίσταση σε περίπτωση ρήξης των αναχωμάτων των ποταμών ή πολύ έντονης χερσαίας πλημμύρας.
- Για τα Τρίκαλα προτείνεται μεταξύ άλλων παρακαμπτήριο κανάλι, με ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Για τη Λάρισα η απόρριψη των πλημμυρικών υδάτων προς τη λεκάνη της λίμνης Κάρλα πρέπει να αποτραπεί με την ενίσχυση των αναχωμάτων και την κατασκευή ενός υπερχειλιστή στο φράγμα της Γυρτώνης, σε συνδυασμό με τη δημιουργία χωρητικότητας συγκράτησης κατά μήκος του Πηνειού.
Μονόδρομος η εκτροπή του Αχελώου
Επίσης, σύμφωνα με το master plan για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας, απαραίτητη είναι η αύξηση της προσφοράς νερού στη Θεσσαλία. Οι νέοι μικροί ταμιευτήρες νερού στις ορεινές περιοχές βοηθούν προς την κατεύθυνση της διαχείρισης πλημμυρών. Επίσης, αυτές οι κατασκευές θα διευκολύνουν την συνεκτική παροχή νερού στις χαμηλότερες γεωργικές περιοχές.
Ωστόσο, οι κατασκευές αυτές από μόνες τους δεν είναι αρκετές. Η μοναδική βιώσιμη, μακροπρόθεσμη λύση είναι η μεταφορά υδάτων από τον άνω ρου του ποταμού Αχελώου, προκειμένου να ενισχυθεί η προσφορά νερού κατά τουλάχιστον άλλα 300 εκατ. m3 ετησίως.
Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης και Διαχείρισης Κρίσεων στη Θεσσαλία
Βασιζόμενοι στις σοβαρές επιπτώσεις και τις ζημιές που προκλήθηκαν από τις πλημμύρες που προέκυψαν από τον Μεσογειακό Κυκλώνα Ιανό και την καταιγίδα Daniel, και δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά τέτοια ακραία καιρικά φαινόμενα συχνά, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για τη δημιουργία ενός Συστήματος Προειδοποίησης που να λειτουργεί σε 24ωρη καθημερινή βάση, με ένα κέντρο συντονισμού που επίσης να λειτουργεί όλο το εικοσιτετράωρο και να λαμβάνει, αναλύει και να επεξεργάζεται συνεχώς σχετικές μετεωρολογικές πληροφορίες, παρέχοντας χάρτες ανέμου και πλημμυρών, καθώς και αντίστοιχες προειδοποιήσεις.
Το σύστημα θα πρέπει να έχει επαρκή ακρίβεια και χωρική ανάλυση ώστε οι Αρχές Διαχείρισης Κινδύνου και Καταστροφών να μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τα μέτρα αντίδρασης, όπως ειδοποιήσεις μέσω κινητού τηλεφώνου, συγκεκριμένες προειδοποιήσεις (π.χ. τοπικά), ακόμα και εκκενώσεις. Οι κύριοι στόχοι των Συστημάτων Έγκαιρης Προειδοποίησης είναι να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες ανθρώπων και ζωών και να μειώνουν τις υλικές ζημιές. Τα τέσσερα δομικά στοιχεία ενός Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης είναι:
- Γνώση του κινδύνου
- Υπηρεσία παρακολούθησης και προειδοποίησης
- Ενημέρωση και επικοινωνίες
- Προετοιμασία και αντίδραση.
Το λειτουργικό Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης θα πρέπει να είναι εθνικού επιπέδου, ώστε να εξυπηρετεί όχι μόνο τη Θεσσαλία, αλλά όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Το Κέντρο Συντονισμού που λαμβάνει και επεξεργάζεται τις μετεωρολογικές και τις σχετικές με τις πλημμύρες πληροφορίες πρέπει να είναι έγκυρο και αξιόπιστο, και σε συνδυασμό με την απαραίτητη εμπειρογνωμοσύνη και εργαλεία, να επιτρέπει την ολοκληρωμένη ανάλυση διάφορων καταστάσεων, την αξιολόγηση κινδύνου και τη λήψη ενημερωμένων αποφάσεων σχετικά με κατάλληλες αντιδράσεις ή δράσεις.
Οι Ολλανδοί θεωρούν ότι η (επανα)δημιουργία της λίμνης Κάρλας μετά την κακοκαιρία Daniel δεν «θωρακίζει» τη Θεσσαλία σε μελλοντική νέα μεγάλη πλημμύρα. Όπως εξηγούν, η αποθηκευτική ικανότητα της λίμνης Κάρλα δεν είναι επαρκής για να αποθηκεύσει την περίσσεια του νερού από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Γι’ αυτό, η αποθηκευτική ικανότητα στην περιοχή πρέπει να αυξηθεί ώστε να μπορεί να συγκρατήσει τέτοιες ποσότητες. Η υφιστάμενη σήραγγα που μπορεί να εκτονώσει νερό προς τον Παγασητικό κόλπο δε σχεδιάστηκε για την αποκατάσταση από πλημμύρες. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνονται δύο λύσεις:
Είτε η λίμνη Κάρλα πρέπει να επεκταθεί η λίμνη ή να δημιουργηθεί ικανότητα συγκράτησης υδάτων σε υφιστάμενες εκτάσεις στην κοιλάδα.
Οι Ολλανδοί ξεκαθαρίζουν ότι αύξηση της ικανότητας εκροής της σήραγγας δεν συνιστάται, τουλάχιστον όχι ως μεμονωμένο μέτρο. Επίσης, θα ήταν πιο εφικτό να αποσυρθούν ορισμένες γεωργικές εκτάσεις από την παραγωγή και να μετατραπούν σε φυσικές περιοχές (nature areas).
Οι βασικοί στόχοι του master plan για τη Θεσσαλία
Στην περίληψη του σχεδίου τονίζεται ότι «προκειμένου όχι απλά να επιβιώσει, αλλά να ακμάσει ο γεωργικός κλάδος της Θεσσαλίας, θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μια σειρά από μέτρα. Το παρόν Σχέδιο έχει ως σκοπό να αντιμετωπίσει τις αλληλένδετες προκλήσεις της πλημμύρας και της ξηρασίας, εξετάζοντας όλες τις βασικές πτυχές που θα συνεισφέρουν στην καλύτερη ανοικοδόμηση (Build Back Better) της Θεσσαλίας.
Το σχέδιο χωρίζεται σε έξι τεύχη και περιγράφει τα μέτρα που απαιτούνται για την ενίσχυση της ασφάλειας των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας, την ετοιμότητα για πλημμύρες και τη μεταρρύθμιση του γεωργικού της κλάδου. Το Σχέδιο πραγματεύεται τόσο τα άμεσα και αναγκαία μέτρα (no-regret measures) που πρέπει να ληφθούν για την προστασία της Θεσσαλίας από μελλοντικές πλημμύρες και την αντιμετώπιση της κρίσης έλλειψης νερού, όσο και τις αναγκαίες μακροπρόθεσμες λύσεις για έργα υποδομής, για αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές, αλλά και για το πώς να επιτευχθούν αλλαγές στην ψυχοκοινωνική νοοτροπία των Θεσσαλών αγροτών. Η υλοποίηση αυτών των μέτρων θα συμβάλει όχι μόνο στην αποτροπή σοβαρών επιπτώσεων από ανεξέλεγκτες ξαφνικές πλημμύρες και την επίλυση των προβλημάτων λειψυδρίας στη Θεσσαλία, αλλά θα ωθήσει επιπλέον και θα αναβαθμίσει τον γεωργικό τομέα της περιοχής σε πιο ανταγωνιστικό επίπεδο, ώστε η περιοχή να ακμάσει μακροπρόθεσμα.
To master plan για τη Θεσσαλία δίνεται στη δημοσιότητα σε μια χρονική περίοδο που η Κομισιόν παρέπεμψε την Ελλάδα για το νερό και την απουσία επικαιροποιημένων σχεδίων ΛΑΠ και πλάνων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των πλημμύρων.
