Μια απειλή τεράστιων διαστάσεων για το κλίμα και την ποιότητα ζωής κατοίκων, αποτελεί το νεκροταφείο ρούχων στην έρημο της Χιλής στο οποίο κάτοικοι της περιοχής απορρίπτουν και καίνε υφάσματα και ρούχα. Σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Wired, το βουνό πεταμένου υφάσματος στη μέση της ερήμου Ατακάμα εκτιμάται ότι ζύγιζε από 11.000 έως 59.000 τόνους, που ισοδυναμεί με μία ή δύο φορές τη γέφυρα του Μπρούκλιν. Ενώ στην περιοχή δεν έχει βρέξει, εδώ και 14 χρόνια με αποτέλεσμα, οι ξηρές συνθήκες σε συνδυασμό με τις μη βιοδιασπώμενες, κατά κύριο λόγο συνθετικές, προερχόμενες από πετρέλαιο, ίνες με τις οποίες κατασκευάζονται τα σύγχρονα ρούχα, να κατακάθονται η μία πάνω στην άλλη και ο λόφος από ρούχα να μην συρρικνώνεται ποτέ.
Πώς δημιουργήθηκε το νεκροταφείο ρούχων στη Χιλή
Η Χιλή είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας μεταχειρισμένων ενδυμάτων στη Νότια Αμερική και μεταξύ 2020 και 2021 ήταν ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος εισαγωγέας μεταχειρισμένων ενδυμάτων στον κόσμο. Το λιμάνι του Iquique είναι μια καθιερωμένη αφορολόγητη ζώνη, δίνοντας κίνητρα σε αυτή την ανθηρή βιομηχανία απορριπτόμενων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Σύμφωνα με την παγκόσμια περιβαλλοντική ομάδα υπεράσπισης Ekō (πρώην SumOfUS), εκτιμάται ότι το 85% των μεταχειρισμένων ρούχων που εισάγονται στο Iquique παραμένει απούλητο. Ο ομοσπονδιακός νόμος της Χιλής ορίζει ότι είναι παράνομη η απόρριψη υφασμάτων.
Το 2001, η Μανουέλα Μεντίνα πρώην κηπουρός, είδε μια ευκαιρία στην αυξανόμενη αφθονία κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων της Iquique.
Κάθε λίγες μέρες πήγαινε στην Iquique, και ρώταγε τους πωλητές «Έχετε καθόλου σκουπίδια;» Και με τη λέξη σκουπίδια αναφερόταν σε περίσσεια ρούχα. Έπειτα χρέωνε 10 δολάρια τον κάθε πωλητή για να πάρει τα ρούχα από πάνω του. Η Μεντίνα δημιούργησε ένα παράνομο συγκρότημα όπου και απέρριπτε τα ρούχα τα οποία μάζευε, στη βάση του El Paso de la Mula, του τεράστιου αμμόλοφου στην άλλη πλευρά μιας ανεξέλεγκτης παραγκούπολης. Σύντομα, οι εισαγωγείς και οι έμποροι μεταχειρισμένων ρούχων άρχισαν να παραδίδουν τα πλεονάζοντα μεταχειρισμένα ρούχα απευθείας στη Μεντίνα.
Μέχρι το 2020, η γιγαντιαία χωματερή της Μεντίνα είχε γίνει ένα ανοιχτό μυστικό στη Χιλή, εκτεινόμενη σε δεκάδες στρέμματα. Άλλοι ακολούθησαν το μοντέλο της, δημιουργώντας μίνι χωματερές σε όλη την έρημο και στις άκρες των δρόμων, αλλά ο σωρός της Medina παρέμεινε ο μεγαλύτερος.
Νομικές κινήσεις της Πολίν Σίλβα
Στις 29 Μαρτίου 2022, η Πολίν Σίλβα, περιβαλλοντική δικηγόρος η οποία μεγάλωσε στην περιοχή, αποφάσισε να κάνει κάτι για την αδράνεια και απάθεια που είχε επιδείξει η κυβέρνηση της Χιλής πάνω από τις εκτεταμένες, ανεξέλεγκτες χωματερές ρούχων, που μείωναν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Όταν το περιφερειακό δικαστήριο για την επίλυση περιβαλλοντικών ζητημάτων Antofagasta, ενημέρωσε την κα. Silva ότι ήταν έτοιμο να δει τα στοιχεία της υπόθεσής της, περιηγούμενο αυτοπροσώπως στο σωρό των ρούχων. Εκείνη έμαθε μέσω του Instagram ότι οι σωροί είχαν πάρει φωτιά.
Η δικηγόρος υποψιάστηκε γιατί το δικαστήριο ήταν πρόθυμο να δει τον χώρο υγειονομικής ταφής: «Επειδή προφανώς το θέμα είχε καεί», είπε στην ιστοσελλίδα Grist.
Παρόλο που η Πολίν παρέδωσε στο δικαστήριο τις καταγραφές βίντεο από την έρημο πεταμένων υφασμάτων που είχε τραβήξει στο κινητό της, με τα ρούχα να τυλίγονται στις φλόγες, η υπεράσπιση υποστήριξε ότι ο λογαριασμός Instagram όπου είχαν δημοσιεύσει τα βίντεο δεν μπορούσε να επαληθευτεί και να επιβεβαιωθεί. Ελλείψει πιστοποιημένης χρονοσφραγίδας, τα στοιχεία δεν έγιναν αποδεκτά.
Η στάση της κυβέρνησης απέναντι στο ζήτημα
Η κυβέρνηση της Χιλής το 2016 ψήφισε την υιοθέτηση μέτρων ανακύκλωσης που καθιστούν ορισμένους παραγωγούς υπόλογους για τα απόβλητά τους (REP), το οποίο εφαρμόστηκε εν τέλει το 2023. Σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, η Χιλή σκοπεύει να ενσωματώσει τα ενδύματα και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ως προϊόντα προτεραιότητας στο νόμο REP.
Ωστόσο, στην περίπτωση των ρούχων, πολλοί περιγράφουν το REP ως μια «χάρτινη λύση» που στερείται απτής εφαρμογής, όπως δήλωσε η διευθύντρια του Παρατηρητηρίου Συστημάτων Μόδας του Σαντιάγκο Μπάρμπαρα Πίνο.
Παράλληλα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος αναπτύσσει μια στρατηγική κυκλικής οικονομίας για τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Σε αντίθεση με το REP, ο οργανισμός χαράσσει δημόσια πολιτική για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα για την πρόληψη της υπερπαραγωγής.
«Αυτά τα δύο πράγματα είναι θαυμάσιες πρωτοβουλίες», είπε η κα. Πίνο για τις δύο προσπάθειες, αλλά παραπονέθηκε ότι δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα των μεταχειρισμένων ρούχων.
Κινητοποιήσεις κατοίκων
Οι κάτοικοι τις περιοχής έχουν καταφύγει σε διάφορες λύσεις, προσπαθώντας να διαχειριστούν τις δυσχερείς συνθήκες διαβίωσης τους «Ήταν πολύ δύσκολο… να γνωρίζουμε ότι ζούμε σε ένα μέρος που είναι τόσο μολυσμένο και κατεστραμμένο από τα απόβλητα του καθενός», δήλωσε η σχεδιάστρια μόδας Francisca Gajardο.
Κάποιες από αυτές τις λύσεις ήταν:
- Η Jazmín Yañez, έχει ένα άτυπο κατάστημα με το όνομα, «Τα σκουπίδια σας είναι ο θησαυρός μου». Η Γιασμίν οποία επωφελείται «αχρείαστα» υλικά ρούχων, και τα μετατρέπει σε χαλιά, μεταχειρισμένα ρούχα, σχολικά είδη, κοστούμια και ηλεκτρονικά είδη σε φτωχές μητέρες, για να βγάζει το εισόδημα της
- Είκοσι άλλα άτομα φιλοξενούν εργαστήρια και συζητήσεις για τη διαδικασία ανακύκλωσης υλικών από ναυαγούς σε νέα ενδύματα και την κατασκευή οικιακών αντικειμένων.
- Παράλληλα σε λειτουργία βρίσκεται η εταιρεία Exociten στη Χιλή, η οποία προσκαλεί ανθρώπους να ανακυκλώσουν ρούχα υψηλής ποιότητας ή να πληρώσουν 1,50 δολάρια ανά κιλό για να αφήσουν ρούχα κακής ποιότητας και να φύγουν με άδεια χέρια.
- Τέλος, κάποιοι χρησιμοποιούν κομμάτια υφάσματος στην καλλιέργεια δέντρων σε άγονα, αλατούχα εδάφη. Άνθρωποι στρώνουν τα δέντρα με ορισμένα υφάσματα. Αυτή η τακτική βελτιώνει την ποιότητα του εδάφους, επιτρέποντάς του να συγκρατεί την υγρασία.
Ποια είναι η κατάσταση τώρα
Ο δήμαρχος του Alto Hospicio, Ferreira είπε, «Η γη μας έχει θυσιαστεί». Ο δήμαρχος δήλωσε ότι είναι απαραίτητη μια πιο ολοκληρωμένη λύση, που θα περιλαμβάνει τη ρύθμιση της εισόδου υφασμάτινων υλικών στη Χιλή, την εκπαίδευση των καταναλωτών σχετικά με την παράταση της ζωής των ενδυμάτων, την προώθηση της εγχώριας βιομηχανίας μόδας της Χιλής και την υποστήριξη της έρευνας για το σχεδιασμό νέων χρήσεων για τα απόβλητα υφασμάτων.
Παρόλα αυτά η κατάσταση δεν έχει κινηθεί προς το καλύτερο έως τώρα. Η Αστουντίλο, φοιτήτρια νομικής η οποία έχει επισκεφθεί την περιοχή της ερήμου, λέει ότι πέρα από τα όρια του αμμόλοφου της Μανουέλα, υπάρχουν έως και 200 χωματερές μικρο-σκουπιδιών και, κατά συνέπεια, χιλιόμετρα και χιλιόμετρα στάχτης στην έρημο – όχι μόνο διασκορπισμένες στο έδαφος, αλλά και στον αέρα. «Μετά τις 5 το απόγευμα, δεν αφήνω πλέον την 7χρονη κόρη μου να βγει από το διαμέρισμα και κλείνω τα παράθυρα για να μην μπαίνει καπνός». Επιβεβαίωσε επίσης ότι η εγκατάλειψη των ρούχων συνεχίζεται: «Τα πετάνε, τα καίνε αμέσως».
Ο δήμος του Alto Hospicio, ο οποίος ισχυρίζεται ότι δεν διαθέτει το εργατικό δυναμικό για να αντιμετωπίσει επαρκώς το πρόβλημα, έχει επίσης εγκαταστήσει σχεδόν 100 κάμερες κατά μήκος των κύριων δρόμων ως μέσο εντοπισμού των ρυπαντών και έχει αρχίσει να επιβάλλει πρόστιμα ύψους 350 δολαρίων για παράνομη απόρριψη. Μέχρι στιγμής έχουν συλληφθεί φορτηγά που μετέφεραν οικιακά και βιομηχανικά σκουπίδια, καθώς και ογκώδη αντικείμενα όπως στρώματα, πλυντήρια ρούχων και έπιπλα.
