Την εκτίμηση ότι οι πυρηνικές τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν βιώσιμη επιλογή για την Ελλάδα, σε μια περίοδο που η χώρα εξετάζει τις ανάγκες της σε καθαρή ενέργεια, διατυπώνει ο εντεταλμένος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Καναδικής Ένωσης για τα Πυρηνικά (Canadian Nuclear Association), Γεώργιος Χρηστίδης, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ). Στην Ελλάδα, με το ποικιλόμορφο γεωγραφικό ανάγλυφο, συμπεριλαμβανομένων των νησιών, «οι Μικροί Αρθρωτοί Αντιδραστήρες (SMR) θα μπορούσαν να προσφέρουν ενεργειακή ασφάλεια, διαφοροποιώντας το παραγωγικό χαρτοφυλάκιο της χώρας και συμπληρώνοντας τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)» επισημαίνει ο κ. Χρηστίδης, ενόψει της συμμετοχής του στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια παρουσίας και θα διεξαχθεί στις 9-12 Απριλίου, στους Δελφούς.

Προειδοποιεί ωστόσο, ότι η υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας απαιτεί χρόνο, ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο και διαφανείς δημόσιες συζητήσεις. «Η πυρηνική είναι από τις ασφαλέστερες μορφές παραγωγής ενέργειας που είναι διαθέσιμες σήμερα (…) Κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης Κορυφής για το Κλίμα (COP-28) το 2023, πάνω από 20 χώρες δεσμεύτηκαν να τριπλασιάσουν την ικανότητα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας έως το 2050. Οι σύγχρονες πυρηνικές τεχνολογίες έχουν εξελιχθεί σημαντικά, με την ασφάλεια ως ύψιστη προτεραιότητα» συμπληρώνει ο κ. Χρηστίδης, που γεννήθηκε στον Καναδά από Έλληνες μετανάστες, που μετοίκησαν εκεί το 1964.

Όπως λέει, διατηρεί βαθείς δεσμούς με τον τόπο καταγωγής του, την Καβάλα: «Τα καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας στην Ελλάδα με διαμόρφωσαν -αγαπώ τα τοπικά γλυκά από το μαγαζί του οικογενειακού μας φίλου, το ζαχαροπλαστείο Μαραντίδη!». Σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων στη Regina Saskatchewan, μετακόμισε στην Οτάβα, όπου εργάστηκε στην κυβέρνηση, πριν εισέλθει στον χώρο της πυρηνικής ενέργειας πριν από 15 χρόνια. Χαρακτηρίζει ως προνόμιο τις συναντήσεις που είχε τόσο στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, όσο και στο Athens Energy Summit, κατά τις οποίες μοιράστηκε με Έλληνες συνέδρους την καναδική πυρηνική τεχνογνωσία. «Θα ήταν τιμή μου να συνεχίσω να χτίζω αυτή τη γέφυρα μεταξύ των δύο αγαπημένων μου χωρών» υπογραμμίζει.

Είναι ασφαλής η αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων;

Στο ερώτημα τι θα απαντούσε στους πολίτες που είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, λόγω των πυρηνικών αποβλήτων, απαντά: «Κατανοώ ότι τα πυρηνικά απόβλητα προκαλούν μεγάλη ανησυχία σε πολλούς Έλληνες. Είναι μια φυσική ανησυχία. Οι άνθρωποι θέλουν να γνωρίζουν ότι οι οικογένειές τους και το περιβάλλον θα είναι ασφαλή, όχι μόνο σήμερα, αλλά και για τις επόμενες γενιές. Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη αυτές τις ανησυχίες. Η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο, με λύσεις αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας να εφαρμόζονται πλέον. Στον Καναδά, ο Οργανισμός Διαχείρισης Πυρηνικών Αποβλήτων έχει αναπτύξει σχέδιο βασισμένο στην προσέγγιση της συναίνεσης (…) Το αποθετήριο Onkalo της Φινλανδίας, ο πρώτος βαθύς γεωλογικός χώρος αποθήκευσης αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων στον κόσμο, ξεκινάει τη λειτουργία το 2025, μετά από εκτεταμένη επιστημονική επικύρωση και εμπλοκή της κοινότητας. Η σύγχρονη διαχείριση των αποβλήτων συνδυάζει τις αυστηρές αρχές της επιστήμης με τις ηθικές αρχές της μη επιβάρυνσης των μελλοντικών γενιών». Σε κάθε περίπτωση, όπως λέει, οποιαδήποτε προσέγγιση στο θέμα της πυρηνικής ενέργειας για την Ελλάδα θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη διαφάνεια, την ανεξάρτητη παρακολούθηση και τη σαφή επικοινωνία σχετικά με τα μέτρα ασφαλείας, ώστε να υπάρχει εμπιστοσύνη των πολιτών.

Γιατί να στραφούμε στα πυρηνικά, αντί να επενδύσουμε περισσότερο σε άλλες ΑΠΕ;

Όπως υποστηρίζει ο κ. Χρηστίδης, «η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να εξετάσει πώς οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επίτευξη των στόχων της για το κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη. Οι πυρηνικές τεχνολογίες λειτουργούν καλά παράλληλα με άλλες τεχνολογίες χαμηλής εκπομπών, όπως η υδροηλεκτρική ενέργεια, άλλες ΑΠΕ και το φυσικό αέριο, για τη μείωση των εκπομπών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του δικτύου. Στον Καναδά, αυτή η μικτή προσέγγιση βοήθησε το Οντάριο να εξαλείψει την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από άνθρακα. Αυτό ουσιαστικά εξάλειψε τις ημέρες με αιθαλομίχλη στο Οντάριο και βελτίωσε τη δημόσια υγεία, μειώνοντας τις ασθένειες που σχετίζονται με την αιθαλομίχλη».

Κατά τον κ. Χρηστίδη, υπάρχει ολόκληρο φάσμα πυρηνικών τεχνολογιών, από μικροαντιδραστήρες έως μεγάλους συμβατικούς αντιδραστήρες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με βάση τη ζήτηση ενέργειας και τη βιομηχανική δραστηριότητα. Η ισχύς των SMR κυμαίνεται μέχρι τα 300 MW (μεγαβάτ) και αυτοί «μπορεί να είναι μια καλή πρώτη επιλογή για την Ελλάδα». Κι αυτό διότι το μικρότερο μέγεθός τους σημαίνει μειωμένο αρχικό κόστος επένδυσης και συντομότερα χρονοδιαγράμματα κατασκευής, επιτρέποντας σταδιακές προσθήκες δυναμικότητας, που να ανταποκρίνονται στις αυξανόμενες ενεργειακές απαιτήσεις της Ελλάδας χωρίς μαζικές αρχικές επενδύσεις, μια προσέγγιση ευθυγραμμισμένη με την ελληνική οικονομική πραγματικότητα. Κατά τη σύγκριση των SMR με άλλες επιλογές καθαρής ενέργειας, εξηγεί, ένα πλεονέκτημα ξεχωρίζει: παρέχουν αξιόπιστη ενέργεια 24 ώρες το 24ωρο, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες. «Αυτή η αξιοπιστία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα πολλά νησιά της Ελλάδας, όπου η διακοπτόμενη ισχύς προκαλεί πραγματικά προβλήματα», λέει, υπενθυμίζοντας ότι άλλες ΑΠΕ απαιτούν εφεδρικά συστήματα ή αποθήκευση, ενώ οι SMR μπορεί να κοστίζουν αρχικά περισσότερο από ορισμένες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, αλλά λειτουργούν σε πολύ υψηλότερη δυναμικότητα από την ηλιακή και την αιολική ενέργεια, παρέχοντας πιο προβλέψιμη παροχή. «Όταν συνυπολογίζεται το κόστος (διασφάλισης της) σταθερότητας του δικτύου, οι SMR γίνονται ανταγωνιστικοί σε σχέση με άλλες επιλογές καθαρής ενέργειας» υποστηρίζει.

Συνεπώς, προσθέτει, δεν υπάρχει πραγματικά το δίλημμα «πυρηνικά ή περισσότερες άλλες ΑΠΕ», γιατί οι ενεργειακές αυτές πηγές λειτουργούν καλύτερα μαζί. Όπως λέει, η Γαλλία αποτελεί καλό παράδειγμα της συμπληρωματικής αυτής προσέγγισης: «Ενώ επενδύει σε μεγάλο βαθμό στις ΑΠΕ, η Γαλλία διατηρεί ισχυρό πυρηνικό θεμέλιο (περίπου 70% της ηλεκτρικής ενέργειας), που την έχει οδηγήσει στο να έχει από τις χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη. Για την Ελλάδα, η πυρηνική ενέργεια προσφέρει πλεονεκτήματα που λειτουργούν αρμονικά, παράλληλα με τις ΑΠΕ: σταθερό φορτίο βάσης ισχύος, που διατηρεί τη ροή ενέργειας όταν η παραγωγή από ΑΠΕ αυξομειώνεται, μικρό αποτύπωμα σε γη, που εξισορροπεί τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε χώρο των αιολικών και ηλιακών εγκαταστάσεων, και υπηρεσίες σταθερότητας του δικτύου, που ενισχύουν την ενσωμάτωση των μεταβλητών ΑΠΕ. Τα πυρηνικά εργοστάσια λειτουργούν συνήθως σε δυναμικότητα 90%+, παρέχοντας αξιόπιστη παραγωγή ενέργειας, που συνεργάζεται με τους συντελεστές δυναμικότητας 25%-35% της αιολικής και ηλιακής ενέργειας για τη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού ενεργειακού χαρτοφυλακίου. Επιπλέον, η υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας θα επιτρέψει στην Ελλάδα να αναπτύξει νέες δεξιότητες και τεχνολογίες, που θα μπορούσαν να την καταστήσουν ανταγωνιστική στην αναπτυσσόμενη παγκόσμια αγορά πυρηνικών, δημιουργώντας ευκαιρίες εξαγωγών και ενισχύοντας τις περιφερειακές συνεργασίες» σημειώνει ο κ. Χρηστίδης.

Στο ερώτημα πώς θα μπορούσε να αδειοδοτηθεί η εγκατάσταση SMR και μικροαντιδραστήρων στην Ελλάδα, αφού δεν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο, απαντά πως πολλές χώρες προσαρμόζουν τα ήδη υφιστάμενα κανονιστικά πλαίσια για να φιλοξενήσουν τους SMR, αντί να δημιουργήσουν εντελώς νέα συστήματα. Η Ελλάδα, λέει, ως μέλος της ΕΕ, θα μπορούσε να αξιοποιήσει την εμπειρία της Oμάδας των Ευρωπαίων Ρυθμιστών Αρχών Πυρηνικής Ασφάλειας (ENSREG), αναπτύσσοντας εθνικούς κανονισμούς ευθυγραμμισμένους με τα πρότυπα ασφαλείας του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) και τις οδηγίες της ΕΕ. «Η διαφάνεια και συμμετοχή του κοινού θα ήταν βασικά στοιχεία οποιουδήποτε ελληνικού ρυθμιστικού πλαισίου. Δεδομένης της έλλειψης προηγούμενης πυρηνικής εμπειρίας της Ελλάδας, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης των πολιτών μέσω ανοικτής επικοινωνίας και ανεξάρτητης εποπτείας θα ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Επίσης, η συνεργασία με έθνη έμπειρα στην αξιοποίηση πυρηνικής ενέργειας, όπως ο Καναδάς, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα να αναπτύξει ένα ρυθμιστικό καθεστώς που θα διασφαλίζει τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας και θα αντιμετωπίζει τις ιδιαίτερες ανησυχίες των πολιτών» εκτιμά.

To ρωσικό εμπλουτισμένο ουράνιο, η «σφιχτή» εφοδιαστική αλυσίδα και η ενεργειακά «λαίμαργη» Τεχνητή Νοημοσύνη

Δεδομένου ότι η Ρωσία είναι ηγέτιδα στο εμπλουτισμένο ουράνιο και η αλυσίδα εφοδιασμού γενικά είναι πολύ «σφιχτή», πώς επηρεάζουν οι γεωπολιτικές αναταράξεις την προμήθεια πυρηνικής ενέργειας; «Οι γεωπολιτικές εντάσεις μπορούν να επηρεάσουν την αλυσίδα εφοδιασμού πυρηνικών καυσίμων. Η πυρηνική ενέργεια διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ανθεκτικότητας για τις χώρες που επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν τις πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας τους. Ενώ υπάρχουν προκλήσεις στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού πυρηνικών καυσίμων, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Οι καναδέζικοι αντιδραστήρες CANDU για παράδειγμα, μπορούν να χρησιμοποιούν φυσικό ουράνιο απευθείας από χώρες όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία, παρακάμπτοντας τις απαιτήσεις για εμπλουτισμό. Η καθιερωμένη παραγωγή ουρανίου του Καναδά (η δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως) αποτελεί γεωπολιτικά σταθερή πηγή, που συμβάλλει στη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού» επισημαίνει ο κ. Χρηστίδης.

Η ανάπτυξη προηγμένης Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) παραμένει πολύ ενεργοβόρα διαδικασία. Μπορεί αυτό από μόνο του να οδηγήσει σε ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης της πυρηνικής ενέργειας παγκοσμίως; «Η ενεργειακή ένταση της προηγμένης ΤΝ δημιουργεί πράγματι νέα ζήτηση για αξιόπιστη, καθαρή ηλεκτρική ενέργεια. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η εκπαίδευση ενός μόνο μεγάλου γλωσσικού μοντέλου μπορεί να καταναλώσει τόση ηλεκτρική ενέργεια όση εκατοντάδες νοικοκυριά χρησιμοποιούν ετησίως, και οι ανάγκες αυτές σε ενέργεια θα συνεχίσουν να αυξάνονται, παρά τις βελτιώσεις της αποδοτικότητας σε μοντέλα όπως το Deepseek, για παράδειγμα» λέει ο κ. Χρηστίδης και προσθέτει ότι οι λειτουργίες της ΤΝ δεν «αντέχουν» τις διακοπές ρεύματος ή τις διακυμάνσεις της ισχύος, με αποτέλεσμα να δημιουργείται θεμελιώδης εξάρτηση από πηγές ενέργειας βασικού φορτίου, που μπορούν να παρέχουν συνεχή, προβλέψιμη ενέργεια. Ενδεικτικό είναι ότι οι Microsoft, Google και Amazon έχουν όλοι εκδηλώσει ενδιαφέρον για την τροφοδοσία των λειτουργιών ΤΝ με πυρηνική ενέργεια.

Σε ό,τι αφορά την πυρηνική σύντηξη, o κ. Χρηστίδης επισημαίνει ότι η πρόοδος που παρατηρείται είναι πραγματικά συναρπαστική και έχουμε μετακινηθεί πλέον από το ερώτημα «Μπορεί η σύντηξη να λειτουργήσει;» στο «Πώς μπορούμε να κάνουμε τη σύντηξη πρακτική;» Μάλιστα, τα Καναδικά Πυρηνικά Εργαστήρια πρόσφατα δημοσίευσαν τη μελέτη “It’s Time for a Canadian Fusion Strategy” («Ώρα για μια καναδική στρατηγική σύντηξης»), δημιουργώντας έναν πρακτικό οδικό χάρτη. Επιπλέον, καναδικές εταιρείες, όπως η «General Fusion» στη Βρετανική Κολομβία, αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο σε αυτό το πεδίο, έχοντας ολοκληρώσει τον δοκιμαστικό αντιδραστήρα «LM26», που χρησιμοποιεί μια κανοτόμο μηχανική προσέγγιση και αναμένεται να πετύχει καθαρό κέρδος παραγωγής ενέργειας ώς το 2027.

Το πυρηνικό ταξίδι του Καναδά, επισημαίνει ο κ. Χρηστίδης, ξεκίνησε τη δεκαετία του 1940, όταν έγινε η δεύτερη χώρα που πέτυχε ελεγχόμενη πυρηνική αντίδραση. Η εγχώρια τεχνολογία του αντιδραστήρα CANDU αναπτύχθηκε το 1962 και έκτοτε εξήχθη σε έξι χώρες. Σήμερα, 17 αντιδραστήρες παράγουν περίπου το 14% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας του Καναδά, με πολύ υψηλότερο ποσοστό στο Οντάριο (περίπου 60%). Η καναδική πυρηνική βιομηχανία απασχολεί περίπου 89.000 άτομα σε περισσότερες από 200 εταιρείες, συνεισφέροντας 22 δισ. δολάρια ετησίως στην οικονομία. Η καναδική πυρηνική επιστήμη εκτείνεται πέρα από την ηλεκτρική ενέργεια και στην ιατρική (παράγει πάνω από το 50% της παγκόσμιας ποσότητας Κοβαλτίου-60 για τη θεραπεία του καρκίνου), την ασφάλεια των τροφίμων και την έρευνα υλικών.

Τα SMR (Small Modular Reactors – Μικροί Μονάδες Πυρηνικών Αντιδραστήρων) είναι προηγμένοι πυρηνικοί αντιδραστήρες μικρότερης κλίμακας σε σύγκριση με τους συμβατικούς αντιδραστήρες. Έχουν σχεδιαστεί ώστε να κατασκευάζονται μαζικά, να είναι ευκολότεροι στην εγκατάσταση και πιο ευέλικτοι στη χρήση, καλύπτοντας ενεργειακές ανάγκες περιοχών με μικρότερο δίκτυο ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Τα SMR προσφέρουν αυξημένη ασφάλεια λόγω παθητικών μηχανισμών ψύξης και ενδέχεται να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αποτελώντας μέρος της ενεργειακής μετάβασης προς μια πιο καθαρή και βιώσιμη παραγωγή ενέργειας.

Διαβάστε ακόμη