Ένα πολιτικό-τεχνοκρατικό δίδυμο με ισχυρά διαπιστευτήρια, όπου ο ένας «πόλος» λειτουργεί συμπληρωματικά προς τον άλλο, αναλαμβάνει την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) σε μια δύσκολη συγκυρία, καθώς το ενεργειακό τοπίο διεθνώς ανασυντάσσεται και οι προηγούμενες σταθερές έχουν ανατραπεί, ο χάρτης της πράσινης μετάβασης ξαναγράφεται. Την ίδια στιγμή στιγμή, στην Ελλάδα το κόστος της ενέργειας παραμένει πονοκέφαλος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ο δρόμος προς την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ είναι στρωμένος με αγκάθια και κρίσιμα projects αντιμετωπίζουν σοβαρές γεωπολιτικές προκλήσεις.
Σε αυτό το «φόντο» λαμβάνει χώρα η αλλαγή φρουράς στο ΥΠΕΝ, με το δίδυμο των Θόδωρου Σκυλακάκη και Αλεξάνδρας Σδούκου να παραδίδει τα ηνία στον Σταύρο Παπασταύρου (που επιστρέφει στην κυβέρνηση σε άλλο πόστο έναν περίπου χρόνο μετά την αποχώρησή του) και τον Νίκο Τσάφο, που μετακομίζει μαζί με το αγαπημένο του tablet – μέσω του οποίου παρακολουθεί ανελλιπώς τις διακυμάνσεις των τιμών ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου, εμπορευμάτων και άλλα πολλά και σπανίως αποχωρίζεται- από το Μέγαρο Μαξίμου στο κτίριο της Λεωφόρου Μεσογείων 119. Το νέο ηγετικό δίδυμο, μάλιστα, δεν θα έχει καμία περίοδο χάριτος και θα πέσει στα βαθιά από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων τους, αφού σύμφωνα με πληροφορίες, θα δώσει το παρών στη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα 17 Μαρτίου, με βασικό θέμα στην ατζέντα το σχέδιο της Κομισιόν για προσιτές τιμές ενέργειας για το οποίο ο απερχόμενος ΥΠΕΝ κ. Σκυλακάκης είχε εκφράσει δημοσίως έντονες επιφυλάξεις.
Ο κ. Παπασταύρου, δικηγόρος στο επάγγελμα με εξειδίκευση στο εταιρικό δίκαιο και δη σε θέματα συγχωνεύσεων, εξαγορών και ιδιωτικοποιήσεων ξέρει από…..καυτές πατάτες, αφού ήταν ο κύριος διαπραγματευτής με την τρόικα κατά την περίοδο 2012-2015, ως επικεφαλής του Γραφείου Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Διεθνών Σχέσεων του τότε Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Διετέλεσε επίσης Υπουργός Επικρατείας στη δεύτερη κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη από τον Ιούλιο του 2023 έως τον Μάρτιο του 2024, με αντικείμενο τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου. Συνδυάζει την πολιτική εμπειρία με την τεχνοκρατική γνώση και τις διαπραγματευτικές ικανότητες με ένα ευρύ δίκτυο επαφών σε Ευρώπη και ΗΠΑ που αποτελεί πολύτιμο όπλο στην παρούσα φάση, με δεδομένο ότι πολλά από τα ανοιχτά «μέτωπα» του ΥΠΕΝ κρίνονται εκτός συνόρων, από τη μάχη για χαμηλότερο ενεργειακό κόστος (όπου οι κρίσιμες αποφάσεις «περνάνε» από Βρυξέλλες και Βερολίνο) έως την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ Great Sea Interconnector (GSI) στην οποία η τάση έχει….ανεβεί επικίνδυνα το τελευταίο διάστημα.
Τεχνοκράτης με εξειδίκευση σε θέματα ενέργειας –με έμφαση στη γεωπολιτική της πτυχή- είναι ο οικονομολόγος-διεθνολόγος Νίκος Τσάφος, με μακρόχρονη σταδιοδρομία στις ΗΠΑ, όπου δίδαξε σε πανεπιστήμια και εργάστηκε ως αναλυτής και σύμβουλος επιχειρήσεων. Την άνοιξη του 2022 διέσχισε τον Ατλαντικό και «προσγειώθηκε» από την Ουάσιγκτον και το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) στην Ηρώδου Αττικού ως βασικός σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας. Είναι ο ιθύνων νους του πλαφόν που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στις τιμές του φυσικού αερίου κατά την ενεργειακή κρίση του 2022-2023 και ο συντάκτης των επιστολών που έχει στείλει κατά καιρούς ο κ. Μητσοτάκης στην πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στις οποίες έχει θέσει ζητήματα που εξακολουθούν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής ενεργειακής ατζέντας, από τα κενά και τις στρεβλώσεις στην όχι και τόσο ενιαία αγορά ηλεκτρισμού της ΕΕ (που ευθύνονται εν πολλοίς για τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις χονδρεμπορικών τιμών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης), έως την ανάγκη για ένα νέο μοντέλο σχεδιασμού και χρηματοδότησης των διασυνοριακών διασυνδέσεων (με τον κ. Τσάφο να προτείνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία ενός εξειδικευμένου Ταμείου για τα Δίκτυα στην ΕΕ) και την καλύτερη ρύθμιση και εποπτεία των χρηματιστηριακών αγορών φυσικού αερίου ώστε να φτάνει το κρίσιμο καύσιμο στην Ευρώπη σε πιο ανταγωνιστικές τιμές.
Οι «ηλεκτρικοί» φάκελοι που παραλαμβάνει η νέα ηγεσία του ΥΠΕΝ
Ο πιο καυτός εκ των «ηλεκτρικών» φακέλων που παραλαμβάνει η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ είναι το κόστος ρεύματος για νοικοκυριά και επιδοτήσεις. Μπορεί με τον ερχομό της άνοιξης οι χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρισμού να έχουν υποχωρήσει εντυπωσιακά (σήμερα για παράδειγμα η μέση τιμή είναι 78,39 ευρώ/MWh με το ποσοστό των ΑΠΕ στο μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής να προσεγγίζει το 70%) κάτι που προϊδεάζει για αποκλιμάκωση των χρεώσεων στα κυμαινόμενα τιμολόγια (στα οποία βρίσκεται ακόμα η μεγάλη πλειονότητα των νοικοκυριών), ωστόσο η πρόσβαση νοικοκυριών και επιχειρήσεων σε σταθερά προσιτό κόστος ενέργειας παραμένει ζητούμενο. Και αν με τις επιδοτήσεις στα νοικοκυριά (και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες προαναγγέλθηκαν αλλά δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί) οι παρενέργειες αμβλύνονται σε κάποιο βαθμό, για τη βιομηχανία το κόστος ενέργειας παραμένει μείζον πρόβλημα, όπως αναδεικνύουν στις παρεμβάσεις τους όλοι οι αρμόδιοι φορείς.
Πολύ ψηλά στη λίστα των εκκρεμοτήτων…υψηλής τάσης είναι και τα επόμενα βήματα της ηλεκτρικής διασύνδεσης GSI, όπου το νέο ηγετικό δίδυμο του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με το ΥΠΕΞ θα επιχειρήσει την απεμπλοκή του έργου και την υπέρβαση των γεωπολιτικών σκοπέλων που σκιάζουν τον ορίζοντά του. Με δεδομένο ότι ο κ. Τσάφος ομνύει στη χρησιμότητα των διεθνών διασυνδέσεων, εξελίξεις θα πρέπει να αναμένονται και στη διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου GREGY, ακόμα ένα project με μεγάλη γεωπολιτική σημασία, όπως και στον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου που προωθεί τη διαφοροποίηση των πηγών και οδεύσεων φυσικού αερίου και την απεξάρτηση από το ενεργειακό άρμα της Ρωσίας.
Οι κ.κ. Παπασταύρου και Τσάφος καλούνται ακόμα να κερδίσουν το στοίχημα της διατήρησης του επενδυτικού ενδιαφέροντος για τις ΑΠΕ μετά το τέλος των επιδοτήσεων για τα παραδοσιακά έργα αλλά και τα έργα αποθήκευσης, θεσμοθετώντας το πλαίσιο για συντεταγμένες περικοπές και για μηχανισμό αντιστάθμισης (θέμα πάνω στο οποίο εργάστηκε εντατικά η απερχόμενη πολιτική ηγεσία) και εφαρμόζοντας το πλαίσιο για την εγκατάσταση μπαταριών ισχύος 4,7 GW χωρίς επιδότηση, αλλά με fast track αδειοδότηση και λήψη όρων σύνδεσης, με την σχετική Υπουργική Απόφαση να δημοσιεύεται χθες. Στη μακριά “to do list” βρίσκεται ακόμα, μεταξύ άλλων:
- Το Πρόγραμμα «Απόλλων» για φθηνή καθαρή ενέργεια στα ευάλωτα νοικοκυριά
- Η εφαρμογή του οδικού χάρτη για την αξιοποίηση των πόρων του νεοσύστατου Ταμείου Απανθρακοποίησης που παρουσιάστηκε τον περασμένο Νοέμβριο στη Νάξο
- Η ενεργοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης για τα Υπεράκτια Αιολικά (που φαίνεται να έχει και αυτή εγκλωβιστεί στις συμπληγάδες της γεωπολιτικής αβεβαιότητας)
- Η ολοκλήρωση των νέων θεσμικών πλαισίων για υδρογόνο, βιομεθάνιο και δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS), όπου το σχετικό νομοσχέδιο παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο αλλά δεν πρόλαβε να φτάσει στη Βουλή
- Η διατήρηση του momentum για το ελληνικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων, με τη διεξαγωγή του διεθνούς διαγωνισμού για τα κοιτάσματα «Νότια της Πελοποννήσου» (για το οποίο έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον η αμερικανική Chevron) και Α2 (που ενδιαφέρει την Helleniq Energy) και την ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε να διευκολυνθεί η λήψη της απόφασης από την κοινοπραξία ExxonMobil-Helleniq Energy για διενέργεια διερευνητικής γεώτρησης στο μπλοκ νοτιοδυτικά της Κρήτης
- Η ολοκλήρωση του διεθνούς διαγωνισμού για το αντιμόνιο στη Χίο και η χάραξη ολοκληρωμένης στρατηγικής για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων σπάνιων και κρίσιμων πρώτων υλών στο υπέδαφος της Ελλάδος, στο φόντο και του ισχυρού επιχειρηματικού ενδιαφέροντος που εκδηλώνεται το τελευταίο διάστημα.
Θα πρέπει τέλος να σημειωθούν και οι «καυτές πατάτες» σε θέματα χωροταξίας και πολεοδομίας, όπως η νομοθετική πρωτοβουλία για την τύχη των οικοδομικών αδειών που ακυρώθηκαν έπειτα από την απόφαση του ΣτΕ για την αντισυνταγματικότητα του μπόνους δόμησης του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), οι αναθεωρήσεις των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων για ΑΠΕ, Τουρισμό, Υδατοκαλλιέργειες, Βιομηχανία και Ορυκτούς Πόρους, η λειτουργία του νέου συστήματος εντοπισμού αυθαιρέτων και η θεσμοθέτηση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού.
Διαβάστε ακόμη
