Η μάχη για τη μείωση των εκπομπών στη ναυτιλία περνά μέσα από τα λιμάνια, τα οποία καλούνται να μετατραπούν σε κόμβους καθαρής ενέργειας. Το μεγάλο στοίχημα είναι η ηλεκτρική διασύνδεση των πλοίων με τη στεριά – γνωστή διεθνώς ως cold ironing – μια τεχνολογία που κερδίζει έδαφος ως η πιο αποτελεσματική λύση για τον περιορισμό της ρύπανσης. Εκατοντάδες πλοία αγκυροβολούν καθημερινά σε λιμάνια, διατηρώντας σε λειτουργία τους κινητήρες τους για ηλεκτροδότηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε εκπομπές ρύπων. Η μετάβαση στην ηλεκτρική τροφοδότηση από τη στεριά σημαίνει ότι τα πλοία μπορούν να κλείσουν εντελώς τους θερμικούς κινητήρες τους, μηδενίζοντας το αποτύπωμά τους κατά τον ελλιμενισμό. Ωστόσο, η πρόκληση είναι τεράστια. Όπως είχε παραδεχτεί ο Αρ. Αϊβαλιώτης, γενικός γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών στο πλαίσιο της COP 29, μόνο το λιμάνι του Πειραιά απαιτεί 150 MW πράσινης ενέργειας, με νέο δίκτυο και μετασχηματιστές.
Η ΡΑΑΕΥ έχει ήδη καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση για τη λειτουργία της αγοράς cold ironing, βασισμένη σε ανάλυση που εκπόνησε εξειδικευμένος σύμβουλος. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Αρχής, Αθανάσιο Δαγούμα, και τον αντιπρόεδρο Δημήτρη Φούρλαρη, η σχετική έκθεση έχει ολοκληρωθεί και παρουσιάστηκε κατά τη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος. Το επόμενο βήμα είναι η συζήτηση της πρότασης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως πλοιοκτήτες, λιμενικές αρχές και παράγοντες της ναυτιλίας, προκειμένου να διαμορφωθεί το τελικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς. Το μοντέλο του cold ironing να τεθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση και να προχωρήσουν οι απαραίτητες ρυθμιστικές παρεμβάσεις.
Η ενεργειακή αναβάθμιση των λιμανιών βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του σχεδιασμού της ελληνικής πολιτείας, καθώς η υποχρέωση εξηλεκτρισμού τους μέχρι το 2030, όπως προβλέπει το ευρωπαϊκό πακέτο Fit for 55, δεν αφήνει περιθώρια καθυστερήσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχει συγκροτηθεί μια Ειδική Επιτροπή μεταξύ του Υπουργείου Ναυτιλίας και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τη συμμετοχή της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ. Η Επιτροπή αυτή έχει ήδη προχωρήσει σε μελέτη της πλειονότητας των λιμένων, χαρτογραφώντας τις ανάγκες και τις απαιτούμενες επενδύσεις για την ανάπτυξη των συστημάτων ηλεκτροδότησης των πλοίων.
Η πρόταση για το cold ironing
Η μετάβαση των λιμανιών σε ενεργειακά αυτόνομα κέντρα βασίζεται σε ένα μοντέλο σύμφωνα με το οποίο ο ΔΕΔΔΗΕ έχει τον κεντρικό ρόλο στη διαχείριση του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, εξασφαλίζοντας την ασφαλή και οικονομικά βιώσιμη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στα ελλιμενισμένα πλοία. Σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr, o διαχειριστής του δικτύου θα ανακτά το κόστος των απαραίτητων επενδύσεων μέσω ενός μηχανισμού τελών πρόσβασης, ο οποίος θα περιλαμβάνει μια πάγια χρέωση ισχύος και μια μεταβλητή χρέωση ανάλογα με την κατανάλωση. «Ο εξηλεκτρισμός των λιμανιών έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά του. Ακόμη, δεν έχουμε καταλήξει ποιος θα το αναλάβει τις εγκαταστάσεις στους λιμένες, αν και όπως φαίνεται ότι θα είναι μάλλον ο διαχειριστής του δικτύου διανομής», ανέφεραν τα στελέχη της Αρχής.
Τα λιμάνια, προκειμένου να μειώσουν την εξάρτησή τους από το κεντρικό δίκτυο ηλεκτροδότησης και να διασφαλίσουν χαμηλότερο κόστος για τους ναυτιλιακούς φορείς, έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σταθμών μέσα στις λιμενικές εγκαταστάσεις αποτελεί έναν από τους βασικούς τρόπους παραγωγής καθαρής ενέργειας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για την ηλεκτροδότηση των πλοίων είτε για την ενίσχυση του τοπικού δικτύου. Παράλληλα, τα λιμάνια μπορούν να ενσωματώσουν συστήματα αποθήκευσης, όπως μπαταρίες και flywheels, προκειμένου να διαχειρίζονται πιο αποτελεσματικά την προσφορά και τη ζήτηση ενέργειας και να διασφαλίσουν την παροχή σταθερής και αξιόπιστης ηλεκτροδότησης στα πλοία.
Στην εξίσωση της συζήτησης τίθεται και η δημιουργία εικονικών σταθμών παραγωγής ενέργειας (VPPs – Virtual Power Plants) που θα περιλαμβάνουν ΑΠΕ, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, δυναμική διαχείριση φορτίων και ευέλικτα δίκτυα ηλεκτροδότησης. Μια ακόμη καινοτομία που αναφέρεται στο σχέδιο είναι η δημιουργία μηχανισμών “seamless islanding”, δηλαδή η ικανότητα που έχουν τα λιμάνια να συνεχίζουν να παρέχουν ενέργεια στα πλοία ακόμη και σε περίπτωση διακοπής ρεύματος από το κεντρικό δίκτυο. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συνδυαστική χρήση ανανεώσιμων πηγών, αποθήκευσης και έξυπνων δικτύων διαχείρισης φορτίου.
Επιπλέον, επισημαίνεται η δυνατότητα τα λιμάνια να ενταχθούν στις οργανωμένες ενεργειακές αγορές, συμμετέχοντας τόσο στη χονδρεμπορική όσο και στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων αγοράς ενέργειας (PPAs – Power Purchase Agreements), μπορούν να διασφαλίσουν σταθερές τιμές και ανταγωνιστικά κόστη, ενώ παράλληλα η πλεονάζουσα ενέργεια που παράγουν μπορεί να πωλείται σε τρίτους ή να αξιοποιείται για άλλες ενεργειακές ανάγκες.
Η οικονομική βιωσιμότητα του cold ironing στα λιμάνια
Για να είναι ελκυστική αυτή η τεχνολογία, η ηλεκτρική ενέργεια που παρέχεται στα ελλιμενισμένα πλοία πρέπει να είναι οικονομικά ανταγωνιστική σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, όπως το πετρέλαιο θαλάσσης (Marine Diesel Oil). Εάν το κόστος της ηλεκτροδότησης υπερβαίνει αυτό των συμβατικών καυσίμων, οι ναυτιλιακές εταιρείες ενδέχεται να διστάσουν να επενδύσουν σε αυτή την τεχνολογία.
Η διεθνής εμπειρία καταδεικνύει ότι η δημόσια χρηματοδότηση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην υιοθέτηση του “cold ironing”. Σε πολλές περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις έχουν παρέμβει με επιδοτήσεις και οικονομικά κίνητρα για να μειώσουν το αρχικό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας των απαραίτητων υποδομών. Στην Ευρώπη, χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Σουηδία έχουν εφαρμόσει τέτοια μέτρα για να ενθαρρύνουν τη χρήση της ηλεκτροδότησης στα λιμάνια τους.
Στη Γερμανία, το λιμάνι του Αμβούργου έχει επενδύσει σημαντικά στην ανάπτυξη υποδομών “cold ironing”. Οι τοπικές αρχές, σε συνεργασία με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, έχουν παράσχει επιδοτήσεις για την κατασκευή εγκαταστάσεων ηλεκτροδότησης, διασφαλίζοντας ότι το κόστος για τις ναυτιλιακές εταιρείες παραμένει ανταγωνιστικό σε σχέση με τα παραδοσιακά καύσιμα. Αυτή η στρατηγική έχει οδηγήσει σε αυξημένη υιοθέτηση της τεχνολογίας από τα πλοία που ελλιμενίζονται στο Αμβούργο, συμβάλλοντας στη μείωση των εκπομπών ρύπων στην περιοχή.
Στη Σουηδία, το λιμάνι του Γκέτεμποργκ έχει επίσης πρωτοστατήσει στην εφαρμογή του “cold ironing”. Μέσω κρατικών επιδοτήσεων, το λιμάνι έχει καταφέρει να καλύψει έως και το 50% του κόστους εγκατάστασης των απαραίτητων υποδομών για τις ναυτιλιακές εταιρείες. Αυτή η οικονομική υποστήριξη έχει καταστήσει την ηλεκτροδότηση των πλοίων μια βιώσιμη επιλογή, ενθαρρύνοντας περισσότερες εταιρείες να υιοθετήσουν την τεχνολογία και μειώνοντας σημαντικά την περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής.
Η εμπειρία από τα ευρωπαϊκά λιμάνια δείχνει ότι η επιτυχία της εφαρμογής του cold ironing εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες. Πρώτον, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να είναι ανταγωνιστικό με αυτό των παραδοσιακών καυσίμων, ώστε η χρήση του να αποτελεί μια ελκυστική επιλογή για τις ναυτιλιακές εταιρείες. Αν η ηλεκτροδότηση είναι ακριβότερη από το πετρέλαιο θαλάσσης, οι εταιρείες δεν θα έχουν κίνητρο να επενδύσουν σε αυτή την τεχνολογία. Δεύτερον, η οικονομική υποστήριξη από το κράτος και την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καθοριστική. Η παροχή επιδοτήσεων και χρηματοδοτικών κινήτρων για την κάλυψη του κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας των υποδομών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την υιοθέτηση του cold ironing, καθώς η εμπειρία από λιμάνια όπως αυτά του Αμβούργου και του Γκέτεμποργκ αποδεικνύει ότι οι κρατικές ενισχύσεις επιταχύνουν σημαντικά τη μετάβαση. Τρίτον, ένα σταθερό και προβλέψιμο ρυθμιστικό πλαίσιο είναι απαραίτητο ώστε οι ναυτιλιακές εταιρείες να μπορούν να προγραμματίσουν τις επενδύσεις τους και να ενσωματώσουν την τεχνολογία στο επιχειρησιακό τους μοντέλο. Οι σαφείς κανόνες για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτροδότησης στα λιμάνια, οι εγγυήσεις για σταθερές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και η ρύθμιση των τελών χρήσης του δικτύου διανομής αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος.
Διαβάστε ακόμη
