Τον ενεργειακό διάδρομο των Βαλκανίων έρχεται να ενισχύσει η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας μιας νέας Γραμμής  Μεταφοράς Υπερυψηλής τάσης 400 kV που συνδέει τη Ρουμανία με τη Σερβία, σηματοδοτώντας ένα ακόμη βήμα προς την πύκνωση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ των χωρών στη βαλκανική γειτονιά της Ελλάδας. Κάτι που αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την βελτιστοποίηση των ροών ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των χωρών της περιοχής, την ενοποίηση των ενεργειακών αγορών και την άμβλυνση του φαινομένου της διαμόρφωσης πολύ υψηλών τιμών χονδρεμπορικών ηλεκτρισμού υπό συγκεκριμένες συνθήκες.

Σε κάθε περίπτωση, η εντεινόμενη κινητικότητα γύρω από τις ενεργειακές διασυνδέσεις αναδεικνύει την ανάγκη για στοχευμένες στρατηγικές κινήσεις από την Ελλάδα, τόσο για να εδραιώσει τον ρόλο της ως βασικός κόμβος στη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ευρώπης, όσο και για να αποφύγει τον κίνδυνο περιθωριοποίησης στις γεωπολιτικές και ενεργειακές εξελίξεις. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη εισέρχεται σε μια φάση επιταχυνόμενης περιφερειακής ενεργειακής συνεργασίας, με την Κομισιόν να δίνει «πράσινη κάρτα» σε έργα διασύνδεσης, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και την ανθεκτικότητα του δικτύου.

Μόλις χθες έγινε γνωστό πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη χορήγηση ευρωπαϊκής επιδότησης ύψους 2,8 εκατ. ευρώ για τις μελέτες για μια σειρά έργων που θα ενισχύσουν το δίκτυο ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας, στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδίου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος «Carmen». Η χρηματοδότηση αυτή στοχεύει στην ενίσχυση της ενεργειακής υποδομής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με επίκεντρο τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τις γειτονικές χώρες. Με τη στήριξη της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, ο Διαχειριστής Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας της Βουλγαρίας (ESO EAD) θα προχωρήσει στην ψηφιακή αναβάθμιση και ενίσχυση του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Η σημασία της νέας ηλεκτρικής διασύνδεσης Ρουμανίας-Σερβίας

Το τρένο του ενεργειακού μετασχηματισμού έχει κάνει στάση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. H Ρουμανία ενισχύει τη διασύνδεσή της με τη Σερβία μέσω της 400 kV γραμμής Reşiţa-Pancevo, αυξάνοντας τη συνολική ικανότητα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των δύο χωρών από 600 MW σε 1.000 MW. Το έργο αυτό μειώνει τη συμφόρηση στα σύνορα και ενισχύει τη σταθερότητα του ηλεκτρικού συστήματος. Σύμφωνα με το Romania – insider η νέα υποδομή παρέχει επίσης τις τεχνικές και λειτουργικές προϋποθέσεις για τη σύνδεση νέων καταναλωτών και παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο. Η γραμμή έχει συνολικό μήκος 131 χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 63 βρίσκονται σε ρουμανικό έδαφος.

Με την ένταξη της νέας διασύνδεσης, η συνολική δυναμικότητα διασύνδεσης της Ρουμανίας με τη Σερβία φτάνει τα 1.000 MW, σημαντικά αυξημένη σε σχέση με τα 600 MW που καταγράφονταν το περασμένο φθινόπωρο. Το έργο αυτό αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της ευελιξίας του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού συστήματος.

Αντίστοιχα, η Βουλγαρία επενδύει στην ενίσχυση του δικτύου της για τη διασύνδεση με τη Ρουμανία και τις γειτονικές χώρες μέσω του έργου «Carmen», στο οποίο συμμετέχουν ο βουλγαρικός διαχειριστής ηλεκτρικής ενέργειας ESO, ο ρουμανικός Transelectrica και η Delgaz Grid S.A.. Το πρόγραμμα προβλέπει την κατασκευή νέων γραμμών 400 kV και υποσταθμών, την ψηφιοποίηση του δικτύου και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών για την ασφαλή μεταφορά πράσινης ενέργειας. Το πρόγραμμα προβλέπει την κατασκευή νέων γραμμών 400 kV και υποσταθμών, την ψηφιοποίηση του δικτύου και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών για την ασφαλή μεταφορά πράσινης ενέργειας.

Η παράλληλη ανάπτυξη αυτών των δύο έργων ενισχύει έναν ευρύτερο ενεργειακό άξονα Βορρά-Νότου, διασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, καθώς η αυξημένη χωρητικότητα του δικτύου θα επιτρέπει τη μεταφορά πράσινης ενέργειας από περιοχές με υψηλή παραγωγή προς ενεργοβόρα κέντρα κατανάλωσης. Όπως είναι φυσικό το πρόβλημα με την πεπερασμένη χωρητικότητα των δικτύων δεν είναι ελληνικό, αλλά διεθνές και οι πάντες σχεδιάζουν νέους ενεργειακούς διαδρόμους ή τους αναβαθμίζουν.

Οι κινήσεις της Ελλάδας

Η Ελλάδα είναι κομμάτι των εξελίξεων με τον ΑΔΜΗΕ να απλώνει τα καλώδια του προς πολλές κατευθύνσεις. Να σημειωθεί πως το εγχώριο ηλεκτρικό σύστημα απέκτησε πέρυσι εξαγωγικό χαρακτήρα για πρώτη φορά μετά από 24 χρόνια, καθώς οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας ξεπέρασαν – έστω και οριακά – τις εισαγωγές κατά 22 Γιγαβατώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, καθιστώντας το 2024 έτος-ορόσημο για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ανατροπή αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, αν ληφθεί υπόψη ότι μόλις το 2022 η Ελλάδα κατέγραφε καθαρές εισαγωγές ύψους 5,2 Τεραβατωρών, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική μεταστροφή του ενεργειακού της προφίλ.

Σύμφωνα με τον ενεργειακό σύμβουλο του πρωθυπουργού, Νίκο Τσάφο, πρόκειται για μια αξιοσημείωτη μεταστροφή, με δεδομένο ότι η τελευταία φορά που το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα ήταν καθαρά εξαγωγικό χρονολογείται από το 2000. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, οι εισαγωγές είχαν σημαντικό μερίδιο στο εγχώριο μείγμα, λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα μας εισήγαγε το 2019 περίπου το 20% των ετήσιων αναγκών της σε ρεύμα (10.000 Γιγαβατώρες). Ωστόσο, όπως έχει γράψει το energygame.gr οι ενισχυμένες εξαγωγές, αντί να «επιβραβευτούν» με μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού, λειτούργησαν ως μπούμερανγκ, συμβάλλοντας στην αύξησή του. O λόγος; «Βρισκόμαστε σε μια περιοχή που συγκαταλέγεται στις ακριβότερες ενεργειακές ζώνες της Ευρώπης», γεγονός που επηρεάζει καθοριστικά τη διαμόρφωση των τιμών σύμφωνα με την παραδοχή του υπουργού Ενέργειας, Θόδωρου Σκυλακάκη.

Η Ευρώπη οραματίζεται τα οφέλη μίας ενιαίας ενεργειακής αγοράς με την Κομισιόν να ετοιμάζει στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης για Προσιτή Ενέργεια (Affordable Energy Action Plan) επενδύσεις στα ευρωπαϊκά δίκτυα μεταφοράς και διανομής ενέργειας, μέσω του Σχεδίου Δράσης για τα Δίκτυα (Grid Action Plan). Οι επενδύσεις αυτές θα συμβάλλουν στην επίτευξη ενός συστήματος καθαρής ενέργειας μηδενικών εκπομπών, στη μείωση του κινδύνου περιορισμού της παραγωγής από ΑΠΕ και στην αξιοποίηση των ωφελειών της ενιαίας ενεργειακής αγοράς. Και σε αυτό το σημείο είναι που η Ελλάδα παίρνει θέση με τα σχέδια που «τρέχει».

Στο πλαίσιο αυτό, σε εξέλιξη βρίσκεται η προκαταρκτική μελέτη σκοπιμότητας που εκπονεί η Grant Thornton, μετά από ανάθεση του ΑΔΜΗΕ, για τη βιωσιμότητα της έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ελλάδας με τη Γερμανία (Green Aegean Interconnector). Τα τελικά αποτελέσματα της μελέτης σκοπιμότητας αναμένονται μέσα στον μήνα που διανύουμε. Παρόλα αυτά, τα πρώτα δείγματα είναι θετικά και το έργο υπό συνθήκες και παραδοχές καθίσταται βιώσιμο, σύμφωνα με δηλώσεις του αντιπροέδρου της Grant Thornton, Νικόλαου Φρυδά, στο 28ο Ετήσιο Εθνικό Συνέδριο «Ενέργεια + Ανάπτυξη» του ΙΕΝΕ.

To 2022 η κοινή ομάδα εργασίας μεταξύ των Διαχειριστών ΑΔΜΗΕ και TERNA ολοκλήρωσε τη μελέτη σκοπιμότητας (εκπόνηση μελετών αγοράς και δικτύου και ανάλυση κόστους-οφέλους) για την υλοποίηση της δεύτερης διασύνδεσης Ελλάδας-Ιταλίας. Κατόπιν αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των μελετών, οι δύο Διαχειριστές αποφάσισαν από κοινού ότι η βέλτιστη τεχνοοικονομικά λύση είναι η κατασκευή νέας διασύνδεσης με μεταφορική ικανότητα 1.000 MW. Το έργο θεωρείται απολύτως αναγκαίο και εκτιμάται ότι θα τριπλασιάσει το περιθώριο ανταλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας από τα 500 MW στα 1.500 MW. Σε τεχνικό επίπεδο, η νέα διασύνδεση θα είναι συνεχούς ρεύματος, με υπερσύγχρονη τεχνολογία μετατροπέων πηγής τάσης (Voltage Source Converters – VSC). Το υποβρύχιο μήκος της διαδρομής υπολογίζεται σε 220 χλμ. και σε 55 χλμ. το μήκος της όδευσης των υπογείων τμημάτων σε Ελλάδα και Ιταλία. Η διασύνδεση θα καταλήγει σε ένα νέο ΚΥΤ που προβλέπεται να αναπτύξει ο ΑΔΜΗΕ στη Θεσπρωτία, το οποίο θα εξυπηρετεί επίσης τη νέα διεθνή διασύνδεση με την Αλβανία.

Ο ΑΔΜΗΕ και ο Διαχειριστής της Αλβανίας OST προχώρησαν στην εκπόνηση προμελετών αγοράς, δικτύου και προκαταρκτικής αξιολόγησης κόστους-οφέλους, βάσει των οποίων αποφασίστηκε η υλοποίηση τρίτης διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών. Η νέα διασύνδεση αφορά σε νέα εναέρια Γραμμή Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400 kV, η οποία υπολογίζεται ότι θα αυξήσει κατά τουλάχιστον 200 MW τη μεταφορική ικανότητα και στις δύο κατευθύνσεις (από και προς την Αλβανία). Έπειτα από εποικοδομητικές επαφές των δύο Διαχειριστών, έχει εξειδικευτεί η συνδρομή του ΑΔΜΗΕ για τη χρηματοδοτική διευκόλυνση του έργου στην αλβανική πλευρά καθώς και η διεύρυνση της συνεργασίας τους στο ενεργειακό και τηλεπικοινωνιακό πεδίο. Η νέα Γραμμή, που θα διασυνδέσει το νέο ΚΥΤ στη Θεσπρωτία με τον Υποσταθμό Fier στη νότια Αλβανία, εκτιμάται ότι θα έχει συνολικό μήκος περί τα 170 χλμ., εκ των οποίων τα 45 χλμ. θα βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια. Ο επικαιροποιημένος δεκαετής σχεδιασμός του ΑΔΜΗΕ τοποθετεί την ολοκλήρωση της νέας διεθνούς διασύνδεσης έως το 2030.

Ως προς τη διασύνδεση της Ελλάδας με την Αίγυπτο (GREGY), ο ΑΔΜΗΕ συνεργάζεται στενά με τον Διαχειριστή της Αιγύπτου, τον EETC (Egyptian Electricity Transmission Company) και τον φορέα υλοποίησης ELICA SA, (Ομιλάς Κοπελούζου) με τον οποίο έχει υπογράψει Μνημόνιο Κατανόησης σχετικά με την αξιολόγηση της εισόδου του στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας που αναπτύσσει το έργο, το οποίο έχει ενταχθεί στα έργα PCI της ΕΕ. Όσον αφορά στο έργο διασύνδεσης με τη Σαουδική Αραβία, το πρώτο τρίμηνο του 2025 αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές μελέτες εμπορικής βιωσιμότητας για το project. Υπενθυμίζεται πως τον Οκτώβριο του 2024 ολοκληρώθηκαν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την ανάθεση των μελετών και η σύμβαση με τον ανάδοχο έχει ήδη υπογραφεί.

Τέλος, ως προς το πολύκροτο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο και το Ισραήλ, το λεγόμενο “Great Sea Interconnector”, ο ΑΔΜΗΕ βρίσκεται σε στενή συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για τα θέματα που άπτονται της υλοποίησης του έργου. Σε σχέση με το εν λόγω έργο αξίζει να αναφερθεί πως τον Δεκέμβριο του 2023 δόθηκε από τον ΑΔΜΗΕ η εντολή έναρξης των εργασιών. Έκτοτε, έχουν καταβληθεί 135,2 εκατ. ευρώ στη Nexans, η οποία είναι ο ανάδοχος του καλωδιακού τμήματος, καθώς οι εργασίες είναι σε εξέλιξη.

Συγκεκριμένα, στο καλωδιακό τμήμα έχει ήδη ολοκληρωθεί η κατασκευή των πρώτων 120 χλμ. του υποθαλάσσιου καλωδίου και επιπλέον 40 χλμ. βρίσκονται σε τελικό στάδιο παραγωγής. Επιπρόσθετα, τους μήνες Ιούνιο και Σεπτέμβριο του 2024 ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση των εργοστασιακών συνδέσμων καλωδίων για τις πρώτες τρεις παρτίδες του έργου, ενώ η τέταρτη παρτίδα αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2024. Η παράκτια έρευνα στην Κρήτη έχει ήδη ολοκληρωθεί, και προχωρούν οι γεωφυσικές και γεωτεχνικές μελέτες για το Νότιο Καλώδιο (Πόλος 1) και για το Βόρειο Καλώδιο (Πόλος 2).

Η παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα αλλάζει ραγδαία, με τις χώρες να επιταχύνουν την ανάπτυξη νέων ενεργειακών διαδρομών για να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες ανάγκες μεταφοράς και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Από τη Ρουμανία και την Ουγγαρία μέχρι τη Βόρεια Θάλασσα, κυβερνήσεις και ενεργειακοί κολοσσοί επενδύουν σε φιλόδοξες διασυνοριακές υποδομές, ενισχύοντας τη διαλειτουργικότητα των εθνικών δικτύων και εξασφαλίζοντας την ενεργειακή επάρκεια του μέλλοντος. Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει ότι θα αποτελέσει βασικό κρίκο σε αυτή τη νέα αρχιτεκτονική του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος, διαφορετικά κινδυνεύει να μείνει στο περιθώριο των εξελίξεων.

Διαβάστε ακόμη