Το…φάντασμα των υψηλών τιμών ενέργειας πλανάται και πάλι πάνω από τις ευρωπαϊκές αγορές –της Ελλάδας μη εξαιρουμένης- καθώς στο τοξικό «κοκτέιλ» των –γεωπολιτικών κυρίως- παραγόντων που έχουν οδηγήσει το τελευταίο διάστημα τις τιμές του αερίου στα επίπεδα των 50 ευρώ/MWh ήρθε να προστεθεί και ένα ακόμα επεισόδιο Dunkelflaute: Πρόκειται για τη γερμανική λέξη που έχει εμφιλοχωρήσει στην αργκό των αγορών και περιγράφει τον συνδυασμό άπνοιας και συννεφιάς που … βλάπτει σοβαρά την παραγωγή ΑΠΕ (αφού πλήττει ταυτόχρονα την παραγωγή αιολικών και φωτοβολταϊκών) και ωθεί τις τιμές του ηλεκτρισμού στα ύψη ιδίως στην παρούσα φάση που η ζήτηση για ενέργεια είναι ισχυρή καθώς βρισκόμαστε στην καρδιά του χειμώνα.

Στο φόντο αυτό, μια ημέρα μετά το άλμα 7% των τιμών του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF της Ολλανδίας στο προσκήνιο ήρθε το «κύμα» αυξήσεων των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού στα Χρηματιστήρια Ενέργειας των περισσότερων χωρών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης που ξαναείδαν πάλι –για πρώτη φορά μετά από αρκετό καιρό- τα επίπεδα των 200 ευρώ/MWh. Είναι ενδεικτικό ότι στην Ελλάδα για σήμερα (Τετάρτη 15 Ιανουαρίου) η μέση τιμή στο Χρηματιστήριο Ενέργειας διαμορφώνεται στα 205,78 ευρώ/MWh –στο υψηλότερο σημείο από τα μέσα Νοεμβρίου, με ημερήσια αύξηση σχεδόν 47%, λόγω του συνδυασμού της μείωσης της εκτιμώμενης παραγωγής από ΑΠΕ κατά 39,8% και της ενίσχυσης της ζήτησης που αποτυπώνεται τόσο στην αύξηση του όγκου των συναλλαγών στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, όσο και στα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για την διαμόρφωση των αιχμιακών φορτίων.

Σε κλοιό Dunkelflaute οι χονδρικές τιμές ρεύματος 

Φυσικό αέριο και λιγνίτης αντιστοιχούν σχεδόν στο 60% της ηλεκτροπαραγωγής και τη συνεισφορά των ΑΠΕ να περιορίζεται στο 27%. Την ίδια στιγμή, επανεμφανίζεται και το φαινόμενο των έντονων ενδοημερήσιων διακυμάνσεων καθώς και της διαμόρφωσης πολύ υψηλών τιμών, άνω των 400 ευρώ/ΜWh κατά τις βραδινές ώρες 18.00-20.00, οπότε και κορυφώνεται η εξαγωγική δραστηριότητα που αφορά κατά κύριο λόγο σε ακριβή θερμική ηλεκτροπαραγωγή. Αντίστοιχη είναι η «τάση» σήμερα και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, η μείωση της παραγωγής από ΑΠΕ κατά 34% λόγω Dunkelflaute στη Γερμανία εκτόξευσε την μέση τιμή στα 222,18 ευρώ/MWh με άλμα 75% (και τη μέγιστη τιμή στα 377,99 ευρώ/MWh), με τη άπνοια να «παροπλίζει» προσωρινά και τα υπεράκτια αιολικά της Δανίας. Στη Γαλλία, η παρουσία των πυρηνικών συνέβαλε στη σχετική συγκράτηση των τιμών (160 ευρώ/MWh), ενώ στη βαλκανική γειτονιά της Ελλάδας, μείωση της αιολικής παραγωγής που αναμένεται κυρίως κατά τις μεσημεριανές και απογευματινές ώρες διαμορφώνει υψηλές τιμές σε Βουλγαρία και Ρουμανία (241,89 ευρώ/MWh) καθώς και στην Ουγγαρία (225,17 ευρώ/MWh). Εκτός του «κάδρου» των υψηλών χονδρεμπορικών τιμών διατηρούνται οι σκανδιναβικές χώρες με την εξαίρεση της Δανίας. Είναι ενδεικτικό ότι η μέση τιμή στη Φινλανδία διαμορφώνεται στα 43,44 ευρώ/MWh, με την τιμή στη Γερμανία να είναι σχεδόν πενταπλάσια και τις εκτιμήσεις των μετεωρολόγων να κάνουν λόγο για διατήρηση των συνθηκών της «σκοτεινής νηνεμίας» τουλάχιστον έως την Πέμπτη.

Η επιστολή Μητσοτάκη και η «ασπιρίνη» των επιδοτήσεων

Αυτές ακριβώς τις μεγάλες αποκλίσεις στην…όχι και τόσο ενιαία αγορά ηλεκτρισμού της ΕΕ –με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανταγωνιστικότητα των χωρών που βρίσκονται στο φάσμα των υψηλών τιμών όπως η Ελλάδα  ήρθε να αναδείξει (όχι για πρώτη φορά…) ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με την επιστολή του προς την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Δεν μπορούμε να έχουμε μια χώρα με τριψήφια τιμή ηλεκτρισμού και την ίδια ώρα μια άλλη με μηδενικές ή αρνητικές τιμές, είναι πολιτικά απαράδεκτο και οικονομικά ατελέσφορο», γράφει χαρακτηριστικά. Να σημειωθεί εδώ ότι  η Κομισιόν -υπό την προηγούμενη σύνθεσή της- είχε δεσμευθεί να προτείνει μέτρα για την άμβλυνση των μεγάλων διαφορών στις τιμές ρεύματος μεταξύ διαφορετικών περιοχών της Ευρώπης, υπό την πίεση των κυβερνήσεων Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας που ακόμα αναμένονται. Όσο δεν αναλαμβάνονται κεντρικές πρωτοβουλίες, η κάθε χώρα υποχρεούται να κινηθεί κατά μόνας και σε στενά πλαίσια, καθώς «εθνικές» παρεμβάσεις στον τρόπο λειτουργίας των χονδρεμπορικών αγορών δεν επιτρέπονται. Η Αθήνα επέλεξε τον δρόμο των επιδοτήσεων που όπως όλα δείχνουν θα συνεχιστούν και για τον Φεβρουάριο (εάν δεν αλλάξει η εικόνα στη χονδρεμπορική αγορά το δεύτερο μισό του Ιανουαρίου) για τα νοικοκυριά, για τρίτο συνεχόμενο μήνα, ενώ στο κάδρο θα μπουν και στοχευμένες επιδοτήσεις σε μικρομεσαίες επιδοτήσεις με τον κανόνα του De minimis, αναδρομικά από τον Δεκέμβριο, με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να τρέχει τις «ασκήσεις» για τους απαιτούμενους πόρους και τους τρόπους εξεύρεσής τους. Όμως, οι επιδοτήσεις λειτουργούν ως «ασπιρίνη» με τη επιστολή του πρωθυπουργού να επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη μακρόπνοων λύσεων σε επίπεδο ΕΕ και να ανοίγει τον διάλογο στις Βρυξέλλες για μια «ολιστική» αντιμετώπιση που να περιλαμβάνει ισχυρά κίνητρα για να προχωρήσουν οι διασυνοριακές διασυνδέσεις που θα εξομαλύνουν τις ροές ηλεκτρισμού στην εσωτερική αγορά. Ο κ. Μητσοτάκης βάζει ακόμα δυο θέματα στην ευρύτερη ενεργειακή ατζέντα, την χρηματοδοτική στήριξη projects και υποδομών φυσικού αερίου που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ –με το βλέμμα στον Κάθετο Διάδρομο– και την υπερρύθμιση των εκπομπών ρύπων.

Τα σήματα από την αγορά φυσικού αερίου

Πέρα από τις καιρικές συνθήκες, ανησυχητικά μηνύματα για τις τιμές ηλεκτρισμού εκπέμπονται και από την αγορά του φυσικού αερίου λόγω της γενικότερης γεωπολιτικής ανασφάλειας που τροφοδοτούν εξελίξεις όπως:

  • Πρώτον, ο νέος γύρος αμερικανικών κυρώσεων στο ρωσικό LNG και οι πιέσεις ορισμένων χωρών της ΕΕ να κινηθούν οι Βρυξέλλες προς την ίδια κατεύθυνση
  • Δεύτερον, η  έντονη φημολογία περί δολιοφθορών σε κρίσιμες ενεργειακές υποδομές (με τον πόλεμο δηλώσεων Μόσχας-Κιέβου για τη φερόμενη ουκρανική επίθεση στον TurkStream από τον οποίο έφτασε στην Ελλάδα το 50% των συνολικών εισαγωγών αερίου για το 2024 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ να συνεχίζεται με αμείωτη ένταση…)
  • Τρίτον,  οι βλάβες στις εγκαταστάσεις του Σαχ Ντενίζ (που μεταφράζεται σε διακοπή της ροής αζέρικου αερίου από τον TAP τουλάχιστον μέχρι τις 19 Ιανουαρίου προς Βουλγαρία και Ελλάδα, με την ημερομηνία της αποκατάστασης να πηγαίνει όλο και πιο πίσω) και σε μονάδα LNG της νορβηγικής Equinor η οποία επίσης χρησιμοποιείται για εξαγωγές προς την Ευρώπη.

Γιατί δεν κινδυνεύει η ασφάλεια εφοδιασμού

Αν και από αρμόδια χείλη υπογραμμίζεται ότι δεν υφίσταται κανένας λόγος ανησυχίας για την τροφοδοσία της ελληνικής αγοράς, ιδίως μετά τη θέση σε λειτουργία και του FSRU της Αλεξανδρούπολης, «με τη χώρα να είναι πιο θωρακισμένη από ποτέ», εντούτοις ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων και με δεδομένο ότι ο φετινός χειμώνας είναι…κανονικός, συντηρούν ένα ανατιμητικό κλίμα. Και μπορεί όλοι να ομνύουν στο όνομα του LNG και δη του αμερικανικού, όμως δεν πρέπει να παραβλέπεται το premium που ενσωματώνει η τιμή του σε σχέση με άλλες πηγές εισαγωγών αερίου και δη του ρωσικού. Πέρα από το φυσικό αέριο, καθησυχαστικές εμφανίζονται οι ίδιες πηγές και για την επάρκεια σε  ηλεκτρισμό, καθώς είναι διαθέσιμες όλες οι θερμοηλεκτρικές μονάδες, έχει τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία η νέα μονάδα φυσικού αερίου 877 MW των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Motor Oil στην Κομοτηνή που συνδράμει με την παραγωγή της στην κάλυψη περιόδων αυξημένης ζήτησης, ενώ αυξημένες είναι και οι υδροηλεκτρικές εφεδρείες μετά την τις βροχοπτώσεις του Δεκεμβρίου που έχουν ανεβάσει τη στάθμη των υδάτων στους ταμιευτήρες χωρίς πάντως το έλλειμμα που δημιουργήθηκε κατά το «ξηρό» 2023 να έχει καλυφθεί πλήρως…

Διαβάστε ακόμη