Η ενεργειακή προοπτική της Ευρώπης στρέφεται προς τη Βόρεια Αφρική, καθώς οι επενδυτές «βλέπουν» νέες λύσεις στις προκλήσεις της πράσινης μετάβασης. Το ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης πρασινίζει με την προσθήκη ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών από κοινού με την μερική επιστροφή της υδροηλεκτρικής και πυρηνικής ενέργειας. Η Rystad Energy προβλέπει ότι το 73% της ηλεκτρικής ενέργειας στην ήπειρο θα προέρχεται από καθαρές πηγές έως το 2035, με τις εισαγωγές από τη Βόρεια Αφρική να ενδέχεται να παρέχουν έως και 24 γιγαβάτ (GW) μέσω υποθαλάσσιων διασυνδέσεων, προμηθεύοντας την Ευρώπη με σταθερές ροές καθαρής ενέργειας. Προς το παρόν, το Μαρόκο είναι η μόνη αφρικανική χώρα που συνδέεται με την Ευρώπη μέσω δύο καλωδίων υψηλής τάσης προς την Ισπανία, το καθένα με χωρητικότητα 700 μεγαβάτ (MW).
Ένα τρίτο καλώδιο ίδιας χωρητικότητας σχεδιάζεται και θα υποστηριχθεί περαιτέρω από σημαντικά έργα όπως το έργο Xlinks Ηνωμένου Βασιλείου-Μαρόκου. Το έργο προβλέπει την κατασκευή ανανεώσιμων εγκαταστάσεων ηλιακής και αιολικής ενέργειας με συνολική δυναμικότητα 11,5 γιγαβάτ (GW) στο Μαρόκο και αποθήκευση ενέργειας μέσω μπαταριών με δυναμικότητα 22,5 γιγαβατωρών (GWh) και μια υποθαλάσσια διασύνδεση 3,6 GW μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Μαρόκου. Άλλες διασυνδέσεις βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη, όπως η πρωτοβουλία GREGY μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
Το εμβληματικό έργο σε σύλληψη και σχεδιασμό του Ομίλου Κοπελούζου και της εταιρείας συμφερόντων του Ομίλου ELICA Mediterranean Interconnector, θα συνδέσει με υποθαλάσσιο καλώδιο χωρητικότητας 3,000 MW και μήκους 950 περίπου χλμ την Αίγυπτο με την ηπειρωτική Ελλάδα. Η πράσινη και σε ανταγωνιστικές τιμές ενέργεια που θα μεταφέρει το καλώδιο από την Αίγυπτο στην Αττική θα παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 9,5 GW που θα κατασκευάσει και λειτουργήσει ο Όμιλος Κοπελούζου στην Αίγυπτο. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο συνάδει πλήρως με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και την επίτευξη μηδενικών εκπομπών CO2 έως το 2050, ενώ υποστηρίζει πλήρως την πολιτική της Ε.Ε. για τη δημιουργία «πράσινων» ενεργειακών διαδρόμων, Νότου- Βορρά διασυνδέοντας το ηλεκτρικό σύστημα της Ευρώπης με την Αίγυπτο.
Το έργο έχει την αμέριστη στήριξη του Έλληνα Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Αιγύπτου, κ. Abdel Fattah El-Sisi. Το μοναδικό αυτό έργο αναμένεται να ανασυντάξει τον ενεργειακό χάρτη της χώρας, εισάγοντας την σε μια νέα, πράσινη εποχή με σημαντικά πλεονεκτήματα για την οικονομία, το περιβάλλον και τη γεωστρατηγική αξία της Ελλάδας στη Μεσόγειο και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αποφασιστικής σημασίας αναμένεται να είναι και η συμβολή του στην εθνική οικονομία, καθώς θα δημιουργηθούν πολλές νέες θέσεις εργασίας αλλά και επιχειρηματικές ευκαιρίες για την ελληνική βιομηχανία. Αντίστοιχα, το έργο ELMED-TUNITA μεταξύ Τυνησίας και Ιταλίας, το οποίο έχει προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις από κυβερνήσεις και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Είναι μια στρατηγική διασύνδεση, η οποία επιτρέψει τη μεταφορά καθαρής ενέργειας από τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη, αξιοποιώντας το ανανεώσιμο δυναμικό της περιοχής.
Με την ολοκλήρωση αυτών των τριών έργων, συνολικής διασυνδεδεμένης χωρητικότητας 7,2 GW, θα πρέπει να αναπτυχθούν 23 GW ανανεώσιμης δυναμικότητας στη Βόρεια Αφρική, συμπεριλαμβανομένων 13,5 GW από ηλιακά φωτοβολταϊκά και 9,5 GW από χερσαία αιολικά πάρκα, απαιτώντας επενδύσεις ύψους 27,5 δισ. δολαρίων. Αυτά τα έργα θα μπορούσαν να αποδώσουν ετησίως περίπου 55 TWh καθαρής ενέργειας, που αντιστοιχεί στο 1,6% της σημερινής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, αντικαθιστώντας περίπου το 6% της παραγωγής από ορυκτά καύσιμα.
Η Βόρεια Αφρική παρουσιάζει ιδανικές συνθήκες για ανάπτυξη έργων ΑΠΕ. Με εγκατεστημένη δυναμικότητα άνω των 8 GW σε ηλιακά και αιολικά, η περιοχή φιλοξενεί έργα μεγάλης κλίμακας όπως το συγκρότημα ηλιακής ενέργειας Benban στην Αίγυπτο και το ηλιοθερμικό πάρκο Noor Ouarzazate στο Μαρόκο. Η απόδοση των φωτοβολταϊκών στη Βόρεια Αφρική είναι τριπλάσια από την Ευρώπη, λόγω της γεωγραφικής θέσης της περιοχής στη ζώνη του ήλιου, ενώ οι ταχύτητες ανέμου κυμαίνονται μεταξύ 7-10 μέτρων ανά δευτερόλεπτο.
Αυτό περιλαμβάνει 13,5 GW ηλιακής φωτοβολταϊκής και 9,5 GW χερσαίας αιολικής ενέργειας, απαιτώντας επένδυση άνω των 27,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ για την ανάπτυξη αυτών των ανανεώσιμων έργων. Υποθέτοντας ότι όλη η παραγόμενη ενέργεια από αυτές τις ανανεώσιμες εγκαταστάσεις διοχετεύεται στην Ευρώπη, οι τρεις διασυνδέσεις λειτουργώντας με μέγιστη χωρητικότητα θα μπορούσαν να παραδώσουν περίπου 55 τεραβατώρες (TWh) σε ετήσια βάση – μεταφράζοντας το σε 1,6% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης σήμερα, και πιθανώς αντικαθιστώντας περίπου το 6% της παραγωγής ενέργειας της Ευρώπης από ορυκτά καύσιμα.
«Το ανανεώσιμο ενεργειακό δυναμικό της Βόρειας Αφρικής ευθυγραμμίζεται με τον στόχο της Ευρώπης να μειώσει την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η γεωγραφική εγγύτητα της περιοχής την καθιστά φυσικό συνεργάτη για αγοραστές, οδηγώντας σε μεγάλης κλίμακας ηλιακά και αιολικά έργα, καθώς και σε υποθαλάσσια καλώδια μέσω της Μεσογείου, ακόμη και προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Η αιολική ενέργεια στην Ευρώπη φτάνει στο αποκορύφωμά της τον χειμώνα, ενώ η ηλιακή ενέργεια φτάνει στο αποκορύφωμά της το καλοκαίρι, προσφέροντας μια ευκαιρία για εξισορρόπηση των διακυμάνσεων της παροχής ενέργειας. Αυτό βοηθά στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και στη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στον ενεργειακό τομέα της Ευρώπης», αναφέρει ο Nivedh Das Thaikoottathil, ανώτερος αναλυτής της Rystad Energy για τις Ανανεώσιμες Πηγές και την Έρευνα Ενέργειας.
Η Βόρεια Αφρική είναι ένας αναδυόμενος παίκτης στην ενεργειακή μετάβαση στη Μεσόγειο – με ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που ξεπερνά τις 400 TWh, και την περιοχή να έχει τα υψηλότερα ποσοστά πρόσβασης σε ηλεκτρική ενέργεια στην Αφρική. Η περιοχή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των εγκαταστάσεων χερσαίων αιολικών και φωτοβολταϊκών, με περισσότερα από 350 GW έργων να βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε διάφορα στάδια ανάπτυξης, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται σε φάση σχεδιασμού. Με εγκατεστημένη δυναμικότητα άνω των 8 GW από ηλιακή και χερσαία αιολική ενέργεια, η Βόρεια Αφρική παρουσιάζει μια ισχυρή περίπτωση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ειδικά καθώς το επίπεδο κόστους ηλεκτρικής ενέργειας (LCOE) αυτών των τεχνολογιών έχει μειωθεί σημαντικά, από 55-70 δολάρια ανά μεγαβατώρα (MWh) σε κάτω από 50 δολάρια ανά MWh την τελευταία δεκαετία. Επιπλέον, η περιοχή φιλοξενεί μερικές από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του συγκροτήματος φωτοβολταικών Benban στην Αίγυπτο, που είναι το μεγαλύτερο ηλιακό έργο στην Αφρική. Βρίσκεται στην περιφέρεια του Ασουάν και αποτελείται από 41 ξεχωριστές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις σε έκταση 37 τετραγωνικών χιλιομέτρων και είναι τόσο μεγάλο που φαίνεται από το διάστημα. Μέχρι πέρυσι, το Μαρόκο ήταν η έδρα του μεγαλύτερου ηλιοθερμικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στον κόσμο, του 510-MW Noor Ouarzazate.
Αυτό το έργο αναπτύχθηκε βάσει του μοντέλου κατασκευής, λειτουργίας, ιδιοκτησίας και μεταβίβασης (BOOT) από την ACWA Power Ouarzazate, μια κοινοπραξία που περιλαμβάνει τη Σαουδαραβική ACWA Power, την Μαροκινή Υπηρεσία Ηλιακής Ενέργειας (Masen), τις ισπανικές Aries και TSK. Επιπλέον, τα μεγαλύτερα αιολικά πάρκα της Αφρικής βρίσκονται στην Αίγυπτο, ιδίως τα αιολικά πάρκα Gabal El Zeit (580 MW) και Zaafarana (545 MW). Οι ηλιακοί συλλέκτες στη Βόρεια Αφρική μπορούν να τριπλασιάσουν την απόδοσή τους σε σύγκριση με εκείνους στην Ευρώπη, εκμεταλλευόμενοι τον άπλετο χώρο για τέτοια έργα. Βρισκόμενη εντός της ηλιακής ζώνης της Γης, η περιοχή διαθέτει ημερήσια παραγωγή φωτοβολταϊκής ισχύος που κυμαίνεται από 4,8 έως 5,6 κιλοβατώρες (kWh) ανά κιλοβάτ-αιχμής (kWp), σε σύγκριση με 3,6 έως 4,8 kWh ανά kWp στην Ευρώπη. Η Βόρεια Αφρική διαθέτει επίσης σημαντικό αιολικό δυναμικό, με ταχύτητες ανέμου που κυμαίνονται μεταξύ 7 και 10 μέτρων ανά δευτερόλεπτο. Αυτή η διαφορά στο ενεργειακό δυναμικό αντικατοπτρίζεται στους συντελεστές χωρητικότητας τόσο για τα φωτοβολταϊκά όσο και για τα χερσαία αιολικά πάρκα, με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής να παρουσιάζουν πιο σταθερές τάσεις από τους νότιους Ευρωπαίους ομολόγους τους.
Η έγκαιρη ολοκλήρωση των έργων ΑΠΕ στη Βόρεια Αφρική εμποδίζεται κυρίως από τους περιορισμούς της εφοδιαστικής αλυσίδας. Με περιορισμένη τοπική κατασκευαστική ικανότητα, η περιοχή πρέπει να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές για να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες της σε ηλιακή και αιολική ενέργεια. Αυτή η εξάρτηση εκθέτει τη Βόρεια Αφρική σε κινδύνους της εφοδιαστικής αλυσίδας και σε διακυμάνσεις των τιμών, ενώ επισημαίνει επίσης μια σημαντική ευπάθεια στη στρατηγική της ενέργειας. Παρόμοιοι περιορισμοί αναμένονται στην κατασκευή και προμήθεια καλωδίων υψηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (HVDC). Ωστόσο, η διαθεσιμότητα υποθαλάσσιων καλωδίων HVDC και εξαιρετικά υψηλής τάσης (EHV) θα αποτελέσει σημαντικές προκλήσεις τα επόμενα χρόνια. Από το 2023, η Ευρώπη παράγει πάνω από το 50% αυτών των καλωδίων, με περίπου 9.000 χιλιόμετρα να κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή παγκοσμίως.
Σύμφωνα με την Rystad Energy αναμένονται νέα εργοστάσια παραγωγής που θα αυξήσουν αυτή την προσφορά σε περίπου 16.000 χιλιόμετρα μέχρι το 2030. Ωστόσο, οι προβλέψεις της Rystad Energy δείχνουν ότι η ζήτηση θα ξεπεράσει τα 75.000 χιλιόμετρα έως το 2030, λόγω της ανάγκης για διασυνδέσεις HVDC και καλώδια εξαγωγής από υπεράκτια αιολικά πάρκα. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, η οποία θα απαιτήσει την παρέμβαση Ασιατών κατασκευαστών, γεγονός που θα ωθήσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες να αυξήσουν επειγόντως την παραγωγική τους ικανότητα για να ανταποκριθούν στη ζήτηση. Εκτός από αυτές τις προκλήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας, υπάρχουν χρηματοδοτικά εμπόδια τα οποία θα μπορούσαν να καθυστερήσουν περαιτέρω τα χρονοδιαγράμματα των έργων, ιδίως δεδομένου ότι πολλές πρωτοβουλίες βρίσκονται ακόμη σε αρχικά στάδια ανάπτυξης.
Διαβάστε ακόμη
