Οι διασυνδέσεις, οι γραμμές υψηλής τάσης που γεφυρώνουν τα εθνικά σύνορα, εξελίσσονται ταχύτατα σε άξονα ενός βιώσιμου ενεργειακού μέλλοντος. Αυτά τα κολοσσιαία έργα υποδομής μετασχηματίζουν τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε, καταναλώνουμε και μοιραζόμαστε την ηλεκτρική ενέργεια, προσφέροντας μυριάδες οφέλη που εκτείνονται πολύ πέρα από την απλή μεταφορά ενέργειας. Καθώς ανακοινώνεται ένα σχέδιο ύψους 40 δισ. δολαρίων για τη σύνδεση των ευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών δικτύων, το Recharge εξετάζει έξι προτεινόμενες διασυνδέσεις που θα συνδέουν όχι μόνο χώρες, αλλά και ηπείρους. Ανάμεσα τους βρίσκεται και ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY), που χαρακτηρίστηκε από την Κομισιόν ως «εμβληματικό έργο», με επικεφαλής τον Όμιλο Κοπελούζου.

«Οι διασυνδέσεις είναι τόσο ζωτικής σημασίας για τα ηλεκτρικά δίκτυα όσο οι αυτοκινητόδρομοι για τα δίκτυα οδικών μεταφορών και θα είναι απαραίτητες για να μπορέσουν οι χώρες να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές στο ενεργειακό τους σύστημα, διατηρώντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια», δήλωσε ο Μπέν Χαρτζ-Σάργκελ (Ben Hertz-Shargel), παγκόσμιος επικεφαλής του τμήματος grid edge της εταιρείας συμβούλων ενέργειας Wood Mackenzie.

Γιατί είναι αναγκαίες οι διασυνδέσεις

Οι διασυνδέσεις μπορούν επίσης να συμβάλουν στο να γίνουν φθηνότερα τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είπε. Ένα αιολικό ή φωτοβολταϊκό πάρκο μπορεί να κατασκευαστεί εκεί που φυσάει περισσότερο ή έχει περισσότερο ήλιο, αντί σε μια λιγότερο κατάλληλη τοποθεσία όπου η ζήτηση ενέργειας τυχαίνει να είναι μεγαλύτερη.

Μπορούν επίσης να κατασκευαστούν σε χώρες με φθηνή και άφθονη γη, αντί να προσπαθούν να τα στριμώξουν σε πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές – όλα αυτά βοηθούν τελικά στη μείωση των λογαριασμών για τους καταναλωτές.

Μερικές φορές μια διασύνδεση θα είναι μονόδρομος από μια χώρα με δυνατότητες παραγωγής άφθονης και φθηνής ανανεώσιμης ενέργειας. Σε άλλες περιπτώσεις, η ηλεκτρική ενέργεια θα ρέει και προς τις δύο κατευθύνσεις σε διαφορετικές ώρες της ημέρας, συνδυάζοντας την αιχμή της παραγωγής ενέργειας σε μια χρονική ζώνη με την αιχμή της ζήτησης ενέργειας σε μια άλλη.

Η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα σύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο σε ξηρά και θάλασσα είναι η σύνδεση Viking Link μεταξύ της Δανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, ένα έργο ύψους 1,7 δισ. λιρών (2,2 δισ. δολαρίων) που εκτείνεται σε μήκος 764 χιλιομέτρων.

Η μη ύπαρξη επαρκών διασυνδέσεων μπορεί να είναι καταστροφική, ακόμη και θανατηφόρα, σύμφωνα με την Μπέν Χαρτζ-Σάργκελ.

Το παράδειγμα του Τέξας είναι μια «προειδοποιητική ιστορία». Η αμερικανική πολιτεία απέφυγε την κατασκευή διασυνδέσεων με τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας των ανατολικών και δυτικών ΗΠΑ για να αποφύγει την ομοσπονδιακή ρύθμιση. Όμως η ανοησία αυτού του τρόπου έγινε σαφής το 2021, όταν μια χειμερινή καταιγίδα έθεσε εκτός λειτουργίας μεγάλο μέρος της παραγωγικής ικανότητας της πολιτείας.

Καθώς δεν μπορούσαν να εισάγουν ρεύμα από άλλες περιοχές, οι κάτοικοι του Τέξας έμειναν παγιδευμένοι στο σκοτάδι και στο κρύο. Σχεδόν 250 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, σύμφωνα με την πολιτεία. Άλλες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών σε πολύ υψηλότερο.

Οι έξι σημαντικότερες διασυνδέσεις

Ενώ πολλές διασυνδέσεις είναι πλέον σε λειτουργία, ιδίως μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών, η επόμενη γενιά συνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας πρόκειται να είναι πολύ πιο φιλόδοξη – να μοιράζεται ηλεκτρική ενέργεια όχι μόνο μεταξύ χωρών και σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά και μεταξύ ηπείρων, όπως συμβαίνει με τα έργα που αναφέρονται παρακάτω, πολλά από τα οποία δεν θα τεθούν σε λειτουργία για τουλάχιστον μια δεκαετία.

1) Διασυνδετήριος αγωγός Μαρόκου-Ηνωμένου Βασιλείου – 4.000 χιλιόμετρα

Το σχέδιο της βρετανικής νεοφυούς εταιρείας Xlinks για την άντληση αιολικής και ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα από την έρημο του Μαρόκου στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει επανειλημμένα βρεθεί στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων τον τελευταίο χρόνο, καθώς έχει συγκεντρώσει μια σειρά από υποστηρικτές υψηλού προφίλ.

Ο γαλλικός πετρελαϊκός γίγαντας TotalEnergies, ο βρετανικός όμιλος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Octopus Energy και η αμερικανική εταιρεία κατασκευής ανεμογεννητριών GE Vernova έχουν επενδύσει στο έργο, ενώ τις εργασίες διευθύνει τώρα ένα πρώην στέλεχος της Shell.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Xlinks Simon Morrish δήλωσε στο Recharge ότι ονειρεύτηκε την ιδέα αφού συνειδητοποίησε «πόσο φθηνές» είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη Βόρεια Αφρική. «Έκανα μια μικρή ενδοσκόπηση και σκέφτηκα: “Γιατί κανείς δεν το κάνει αυτό, αφού είναι τόσο προφανές και τόσο οικονομικό”.»

Η Xlinks θέλει να κατασκευάσει αιολικές και φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις ικανές να παράγουν 11,5 GW ενέργειας στο Μαρόκο, συνδέοντας τις εγκαταστάσεις αυτές με το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω ενός υποθαλάσσιου καλωδίου μήκους 4.000 χιλιομέτρων που θα περιτριγυρίζει τις ευρωπαϊκές ακτές του Ατλαντικού.

Η Xlinks ισχυρίζεται ότι η σύνδεση μπορεί να παρέχει πράσινη ενέργεια σε επτά εκατομμύρια βρετανικά σπίτια, καλύπτοντας το 8% των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Το σημαντικότερο είναι ότι η σύνδεση θα είναι σε θέση να παρέχει αξιόπιστη ενέργεια που θα υπερκαλύπτει τη ζήτηση κατά μέσο όρο πάνω από 19 ώρες την ημέρα, όπως υποστηρίζεται, εξομαλύνοντας τα σκαμπανεβάσματα στην αιολική και ηλιακή παραγωγή στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το κόστος του έργου αυξήθηκε πρόσφατα στα 30 δισ. δολάρια, από περίπου 25 δισ. δολάρια προηγουμένως.

2) Διασυνδετήριος αγωγός Αυστραλίας-Σιγκαπούρης – 5.100 χιλιόμετρα

Το μακρύτερο έργο διασύνδεσης σε αυτόν τον κατάλογο, και πιθανώς στον κόσμο, είναι ένα προτεινόμενο σχέδιο ύψους 30 δισ. δολαρίων Αυστραλίας (20 δισ. δολάρια) από την εταιρεία Sun Cable για την κατασκευή μιας σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας μήκους 5.100 χιλιομέτρων που θα εκτείνεται από την αυστραλιανή ενδοχώρα στη Σιγκαπούρη.

Το σχέδιο προβλέπει την κατασκευή μιας τεράστιας συστοιχίας φωτοβολταϊκών- ενδεχομένως και κάποιων ανεμογεννητριών – στην αχανή, σε μεγάλο βαθμό άδεια και εξαιρετικά ηλιόλουστη Βόρεια Επικράτεια της Αυστραλίας.

Η πράσινη ενέργεια που θα παράγεται θα ταξιδεύει πρώτα 800 χιλιόμετρα στην ξηρά μέχρι το Ντάργουιν, όπου θα χρησιμοποιούνται 3,9 GW από αυτήν, πριν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό 1,75 GW ταξιδέψει 4.300 χιλιόμετρα περαιτέρω μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου μέχρι τη Σιγκαπούρη.

Επικεφαλής του έργου είναι μια κοινοπραξία στην οποία συμμετέχει ο Αυστραλός δισεκατομμυριούχος Μάικ Κάνον-Μπρουκς (Mike Cannon-Brookes), εξέχων επενδυτής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κέρδισε μια μάχη για τον έλεγχο της Sun Cable με τον μεγαλοεπιχειρηματία εξόρυξης που μετατράπηκε σε ευαγγελιστή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Άντριου Φόρεστ (Andrew Forrest), τον μεγαλύτερο ιδιωτικό πράσινο επενδυτή της Αυστραλίας.

Η Σιγκαπούρη είναι ίσως το τέλειο παράδειγμα μιας χώρας που ζητάει διασυνδέσεις όπως αυτή. Περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι είναι στριμωγμένοι στην πόλη-κράτος, όπου η γη είναι απολύτως πολύτιμη, καθιστώντας την κατασκευή χερσαίων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δύσκολη.

3) Διασυνδετήριος αγωγός Ευρώπης-Βόρειας Αμερικής – 3.500 χιλιόμετρα

Ίσως το πιο φιλόδοξο και πολύπλοκο σχέδιο διασύνδεσης από όλα αυτά, και σίγουρα αυτό που βρίσκεται στο πιο πρώιμο στάδιο, είναι το προαναφερθέν σχέδιο σύνδεσης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, σύμφωνα με το Recharge.

Οι τρεις επιχειρηματίες που βρίσκονται πίσω από το σχέδιο θέλουν να δημιουργήσουν μια διασύνδεση ισχύος 6GW που θα συνδέει τις δύο ηπείρους. Σχεδιάζουν να διακλαδωθεί και στις δύο πλευρές, με τρία σημεία προσγείωσης στη Βόρεια Αμερική και άλλα τρία στη Δυτική Ευρώπη.

Ενώ η διάταξη της σύνδεσης δεν έχει ακόμη αποφασιστεί, πιθανότατα θα συνδέει το Newfoundland στον Καναδά με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία. Ο σύνδεσμος προβλέπεται να έχει μήκος περίπου 3.500 χιλιομέτρων, αν και με δεδομένες τις τρέχουσες αβεβαιότητες, το περιθώριο σφάλματος είναι περίπου 500 χιλιόμετρα εκατέρωθεν.

Το κόστος του έργου εκτιμάται σε 28-40 δισ. δολάρια σε τιμές του 2023.

Όπως συμβαίνει με όλες τις διασυνδέσεις, ένας από τους βασικούς στόχους της θα είναι η αντιμετώπιση της ενεργειακής ασφάλειας, όπως υπαινίσσεται το όνομά της, NATO-L, μιμούμενο το όνομα της στρατιωτικής συμμαχίας. Όπως δήλωσε ένας από τους ιδρυτές του έργου στο Recharge, επέλεξαν το όνομα για να «καταλάβει ο κόσμος για τι μιλάμε».

4) Διασυνδετήριος αγωγός Αζερμπαϊτζάν-ΕΕ – 1.200 χιλιόμετρα

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η επακόλουθη ενεργειακή κρίση αναδιαμόρφωσαν πλήρως τον ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης για την ενεργειακή πολιτική.

Η πρόσφατα επανεκλεγείσα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (Ursula von der Leyen) δήλωσε ότι ένα προτεινόμενο καλώδιο 1.200 χιλιομέτρων κάτω από την Κασπία και τη Μαύρη Θάλασσα θα μπορούσε να βοηθήσει το μπλοκ να «γυρίσει την πλάτη» στο ρωσικό φυσικό αέριο, αντικαθιστώντας το με πράσινη ενέργεια από το Αζερμπαϊτζάν.

Η προτεινόμενη σύνδεση ισχύος 1GW θα εκτείνεται από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο εκτείνεται μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, μέσω της Γεωργίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας. Μέρος της ενέργειας θα μπορούσε επίσης να εκτραπεί στην Ουκρανία, οι εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας της οποίας έχουν αποδεκατιστεί από ρωσικούς πυραύλους.

Η Μαύρη Θάλασσα θεωρείται ως πιθανή σημαντική πηγή μελλοντικής υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, με έργα που συζητούνται στα ανοικτά της Ρουμανίας και της Τουρκίας.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι ένα πετρελαϊκό κράτος που στηρίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στα ορυκτά καύσιμα για τις δικές του ενεργειακές ανάγκες, αλλά ο επερχόμενος οικοδεσπότης της COP29 καταβάλλει τώρα αυξημένες προσπάθειες για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

5) Διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Αιγύπτου – 1.000 χιλιόμετρα

Μια άλλη βορειοαφρικανική χώρα που σχεδιάζει να εξάγει πράσινη ενέργεια στην Ευρώπη είναι η Αίγυπτος.

Αυτό το σχέδιο διασύνδεσης προβλέπει τη χρήση υποθαλάσσιου καλωδίου μήκους 1.000 χιλιομέτρων για τη σύνδεση της Ελλάδας με την Αίγυπτο (με τα αρχικά των δύο αυτών χωρών να δίνουν στο σχέδιο το όνομά του, “GREGY”).

Επικεφαλής του έργου είναι ο ελληνικός όμιλος Κοπελούζου και η Infinity Power, μια κοινοπραξία μεταξύ της Masdar και της αιγυπτιακής Infinity.

Ο κ. Δημήτρης Κοπελούζος έχει δηλώσει ότι η σύνδεση θα μεταφέρει ισχύ 3 GW από μια τεράστια συστοιχία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ισχύος 9,5 GW που οι εταίροι του έργου θα κατασκευάσουν και θα λειτουργήσουν στην Αίγυπτο.

Η ενέργεια που θα αποστέλλεται στην Ευρώπη θα μοιράζεται ισομερώς μεταξύ της χρήσης για τα ελληνικά σπίτια και τις βιομηχανίες, της εξαγωγής σε γειτονικές χώρες και της χρήσης στην Ελλάδα για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου για εξαγωγή στην ΕΕ.

Όπως και η σύνδεση Αζερμπαϊτζάν-ΕΕ, η διασύνδεση GREGY θα βοηθούσε την ΕΕ να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, καθώς και να επιτύχει τους στόχους του καθαρού μηδενικού ισοζυγίου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτηρίζει τη διασύνδεση ως «εμβληματικό έργο».

6) Διασυνδετήριος αγωγός Σαουδικής Αραβίας-Ινδίας – άγνωστο μήκος

Μια προτεινόμενη σύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και της Ινδίας θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις σχέσεις των χωρών.

Η Ινδία είναι εδώ και πολύ καιρό μεγάλος αγοραστής πετρελαίου και φυσικού αερίου της Σαουδικής Αραβίας, αλλά μια διασύνδεση θα το μετατρέψει σε αμφίδρομη εταιρική σχέση μεταξύ των χωρών.

Ένα μνημόνιο κατανόησης που υπογράφηκε από τις δύο χώρες πέρυσι ανέφερε ότι θα συνεργαστούν για τη σύνδεση των δικτύων τους, καθώς και για τη συνεργασία σε θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας γενικότερα.

Ο τότε υπουργός Ενέργειας της Ινδίας αναφέρθηκε στο Arab News λέγοντας ότι η διασύνδεση θα άλλαζε τα δεδομένα, μειώνοντας το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για ολόκληρη την περιοχή.

Πράγματι, ο γενικός στόχος της σύνδεσης των παγκόσμιων ενεργειακών δικτύων έχει ίσως διατυπωθεί καλύτερα από τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι.

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Μόντι στοχεύει σε πρώτη φάση στη σύνδεση των δικτύων ενέργειας της Ινδίας, της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας, πριν ενσωματώσει την Αφρική και στη συνέχεια, τελικά, στην επίτευξη πραγματικής παγκόσμιας πράσινης ενεργειακής αρμονίας με στόχο την εκπληκτική διασύνδεση 2.600TW σε όλο τον κόσμο έως το 2050.

Σε τελική ανάλυση, όπως το έθεσε ο Μόντι, ο στόχος είναι να επιτευχθεί «Ένας ήλιος, ένας κόσμος, ένα δίκτυο».

Διαβάστε ακόμη