Ώθηση στα σχέδια της Ελλάδας για την ανάπτυξη μεγάλων ηλεκτρικών διαδρόμων που προωθούν τη φιλοδοξία της να αναδειχθεί σε κόμβο διαμετακόμισης και εξαγωγών πράσινης ενέργειας όπως είναι η διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ Great Sea Interconnector και Ελλάδας-Αιγύπτου GREGY δίνει η υιοθέτηση από τους Υπουργούς Ενέργειας της ΕΕ κειμένου προτάσεων που ανοίγει το δρόμο για το «Ευρωπαϊκό Υπερ-Δίκτυο Ηλεκτρισμού». Ο λόγος για έναν οδικό χάρτη πρωτοβουλιών σε πολλαπλά επίπεδα (αδειοδοτικό, ρυθμιστικό, χρηματοδοτικό) που θα προωθεί τη διασυνοριακή συνεργασία για τις νέες επενδύσεις σε δίκτυα μεταφοράς και διανομής, που όπως πλέον πανθομολογείται αποτελούν τον «χαμένο κρίκο» της πράσινης μετάβασης. Στόχος, να οδηγηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση σε ένα ηλεκτρικό δίκτυο πολύ πιο εκτεταμένο και ανθεκτικό σε σχέση με το υφιστάμενο, ικανό όχι μόνο να διαχειριστεί την εκθετικά αυξανόμενη διεσπαρμένη και στοχαστική παραγωγή των ΑΠΕ αλλά και να μεταφέρει μεγάλες ποσότητες πράσινης ενέργειας από χώρες εκτός ΕΕ (Βόρεια Αφρική, Μέση Ανατολή) εξυπηρετώντας τον στόχο για εξεύρεση εναλλακτικών προμηθευτών στο πλαίσιο της απεξάρτησης από τη Ρωσία.
Η θετική αυτή εξέλιξη έρχεται σε μια κομβική στιγμή για την ωρίμανση των δυο ελληνικών mega-project, καθώς η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ (φορέας υλοποίησης του GSI) μεταβαίνει την ερχόμενη εβδομάδα στην Κύπρο για να παρουσιάσει στην κυβέρνηση της χώρας τα αποτελέσματα της μελέτης κόστους-οφέλους που προσδοκάται να «ξεκλειδώσουν» την τελική επενδυτική απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας για συμμετοχή στο έργο. Η δε Elica (φορέας υλοποίησης του GREGY) κινείται με γρήγορους ρυθμούς για να αναθέσει τις βασικές μελέτες του έργου.
Η τοποθέτηση των ηλεκτρικών δικτύων στο επίκεντρο της ενεργειακής ατζέντας της ΕΕ αποτελούσε κορυφαία προτεραιότητα της βελγικής προεδρίας της ΕΕ που ολοκληρώνεται σε ένα μήνα. To κείμενο συμπερασμάτων που ενέκριναν χθες οι ΥΠΕΝ των «27», συνιστά σημαντική εξέλιξη καθώς αποτελεί το πρώτο βήμα να ανοίξει ο σχετικός διάλογος στην δημόσια ευρωπαϊκή σφαίρα και να ξεκινήσει η νέα Κομισιόν τη διαδικασία εκπόνησης συγκεκριμένων μέτρων. Βέβαια, δεν προβλέπει απτές δράσεις (όπως π.χ. νέα χρηματοδοτικά εργαλεία ή αύξηση των πόρων στα υφιστάμενα ταμεία όπως το Connecting Europe Facility), κάτι που ούτως η άλλως δεν αναμενόταν καθώς οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί εισέρχονται σε περίοδο «κουτσής πάπιας» ενόψει των Ευρωεκλογών και της λήξης της θητείας της Κομισιόν.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, «Το Συμβούλιο των Υπουργών αναγνωρίζει την ανάγκη για μακροπρόθεσμο, συντονισμένο σχεδιασμό των υποδομών ηλεκτρικών δικτύων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αρχής γενομένης από τον συντονισμό των εθνικών σχεδίων σε περιφερειακό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των περιοχών που δεν διαθέτουν ισχυρές διασυνδέσεις», μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η γειτονιά της Ελλάδας, η Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα της πανευρωπαϊκής συνεργασίας για την ανάπτυξη των δικτύων και των διασυνοριακών διασυνδέσεων έθεσε για πρώτη φορά ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου 2023, κάτι που υπενθύμισε και στην εισαγωγική ομιλία του στο συνέδριο της Eurelectric την περασμένη εβδομάδα.
Όπως δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης, «Οι ισχυρές διασυνδέσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να εξισορροπήσουμε το σύστημά μας πιο εύκολα, ειδικά αν μπορούμε να συνδυάσουμε τον ήλιο της Μεσογείου με τον άνεμο της Βόρειας Θάλασσας. Με τα κατάλληλα δίκτυα θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε να μεταφερθεί η ενέργεια από εκεί που είναι φθηνότερο να παραχθεί εκεί που είναι περισσότερο αναγκαία. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να σκεφτόμαστε με πανευρωπαϊκούς όρους και πέρα από τα αμιγώς εθνικά συμφέροντα και χρειαζόμαστε πανευρωπαϊκό σχεδιασμό». Το πρώτο βήμα προς αυτόν ακριβώς τον πανευρωπαϊκό σχεδιασμό έγινε χθες, με τον Πρωθυπουργό να τονίζει ότι χρειαζόμαστε πόρους σε ολόκληρη την ήπειρο για να καταστούν δυνατές αυτές οι επενδύσεις και θα συνεχίσει να τους διεκδικεί.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Κομισιόν να προτείνει ένα ενισχυμένο πλαίσιο που θα διασφαλίζει ότι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των δικτύων μεταφοράς συνάδει με τους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους της ΕΕ, με ενισχυμένη διαφάνεια και παρακολούθηση όλων των διαδικασιών. Οι Υπουργούν ζητούν επίσης από την Επιτροπή να εντοπίσει κενά και να προτείνει μέτρα για τη βελτίωση του πλαισίου διακυβέρνησης σε επίπεδο ΕΕ για τον σχεδιασμό και υλοποίηση διασυνοριακών υποδομών. Ζητούν επίσης από την Κομισιόν να υπολογίσει τις ανάγκες επενδύσεων που συνδέονται με τα δίκτυα ηλεκτρισμού σε σχέση με τους πόρους που έχουν διατεθεί και να εξετάσουν τρόπους αύξησης των επενδύσεων, μέσω -μεταξύ άλλων- και της μεγαλύτερης εμπλοκής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Υπενθυμίζεται ότι το Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δίκτυα κάνει λόγο για επενδύσεις της τάξης των 584 δισ. ευρώ στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής προκειμένου να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ για το 2030, ενώ η έκθεση της Eurelectric Grids for Speed υπολογίζεται ότι απαιτούνται να επενδύονται ετησίως 67 δισ. ευρώ στα δίκτυα σε όλη την Ευρώπη για να επιτευχθεί το net zero το 2050.
Οι Υπουργοί ζήτησαν επίσης από την Κομισιόν να εξετάσει μέτρα για την επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων και την ενίσχυση της κοινωνικής αποδοχής των έργων ηλεκτρικών δικτύων, καθώς οι χρονοβόρες διαδικασίες και οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών αποτελούν «αγκάθια» στις περισσότερες χώρες. Τέλος, απεύθυναν προτροπή για ταχύτερη ενιαιοποίηση των τεχνικών προδιαγραφών των ηλεκτρικών υποδομών για να περιοριστούν οι κίνδυνοι διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα και να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα του απαραίτητου εξοπλισμού. Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν καλείται να διερευνήσει το αν και πώς μπορεί να υπάρχει «ορατότητα» σε περιφερειακό ή πανευρωπαϊκό επίπεδο για τις διαγωνιστικές διαδικασίες και την πιθανότητα προσαρμογής του ευρωπαϊκού πλαισίου για τις δημόσιες προμήθειες.
Διαβάστε ακόμη
