Άλλο ένα ακόμα κομμάτι συμπληρώθηκε στο παζλ της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) έλαβε τη ρυθμιστική απόφαση με την οποία ολοκληρώνεται και τυπικά η μεταβίβαση του έργου διασύνδεσης από τη EuroAsia Interconnector στον ΑΔΜΗΕ.

Πρόκειται για μία εξέλιξη την οποία ανέμενε ο ΑΔΜΗΕ και όπως δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Μάνος Μανουσάκης στο energygame.gr «είχε καθυστερήσει». Το βήμα αυτό δεν είναι αρκετό για να μπορέσει να δανειοδοτηθεί το έργο ή για να μπορούν να μπουν περισσότεροι μέτοχοι. «Χρειάζεται η κοινή απόφαση των δυο ρυθμιστών Ελλάδας και Κύπρου, που θα διασφαλίζει το έσοδο του έργου. Λέγεται «απόφαση μεθοδολογίας εσόδου». Αρκεί αυτή η απόφαση για να διευκολυνθεί η δανειοδότηση», σημείωσε.

Όλα τα μέρη (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ) αναγνωρίζουν την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών υλοποίησης του έργου, με την ισραηλινή πλευρά να θεωρεί ως σημαντικό βήμα την οριστικοποίηση της διασυνοριακής κατανομής κόστους (CBCA), εντός του 2024. Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ θα σηματοδοτήσει την ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου – του τελευταίου μη διασυνδεδεμένου κράτους μέλους της ΕΕ – με το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς, διασφαλίζοντας την ισχυρή ενεργειακή θωράκιση του νησιού.

Όλα τα μέρη (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ) αναγνωρίζουν την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών υλοποίησης του έργου. Το επόμενο βήμα είναι κατά κόρον αυτό που θα ξεκλειδώσει το έργο. H κυπριακή πλευρά ζήτησε να υπάρξει μια νέα μελέτη κόστους – οφέλους για το τμήμα Κύπρου-Κρήτης η οποία αναμένεται να παραδοθεί αρχές Ιουνίου. Το πώς και ποιος θα αξιολογήσει αυτή τη μελέτη από κυπριακής πλευράς (πέραν της ΡΑΕΚ, που θα το πράξει καθηκόντως) είναι ένα άλλο ζήτημα που θα συζητηθεί σε μεταγενέστερο χρόνο. Ο κ. Μανουσάκης είχε δηλώσει στο ΚΥΠΕ ότι τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης θα του παραδοθούν τον Ιούνιο, συνάγεται πως η ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η λήψη απόφασης από την Κυβέρνηση είναι δύσκολο να γίνει πριν το φθινόπωρο, ίσως και αργότερα. Σημειώνεται πως ο ΑΔΜΗΕ έχει ήδη επενδύσει περισσότερα από 130 εκατομμύρια ευρώ. Η προχρηματοδότηση του έργου από το European Union’s Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency (CINEA) και το μηχανισμό CEF (Connecting Europe Facility) της Ε.Ε. ανήλθε σε 164,5 εκατ., ποσό που αποτελεί το 25% της συνολικής επιχορήγησης. Το ποσό αφορά μόνο το τμήμα Κρήτη-Κύπρος και όχι το τμήμα Κύπρος-Ισραήλ, ενώ επανέλαβαν ότι το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 1,9 δισ. ευρώ.

Πάντως και η ισραηλινή πλευρά θεωρεί ως σημαντικό βήμα την οριστικοποίηση της διασυνοριακής κατανομής κόστους (CBCA), εντός του 2024. Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ θα σηματοδοτήσει την ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου – του τελευταίου μη διασυνδεδεμένου κράτους μέλους της ΕΕ – με το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς, διασφαλίζοντας την ισχυρή ενεργειακή θωράκιση του νησιού.

Μένει να επιτευχθεί όμως συμφωνία σε ένα ακόμα επίπεδο. Το έργο το οποίο έχει αναμενόμενη εμπορική λειτουργία το 2029, κοστίζει ακριβά σημείωσε ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου, ερωτηθείς σχετικά κατά τον απολογισμό του έργου του υπουργείου του τη Δευτέρα. «Ωστόσο, αναμένεται πως η απόσβεσή του θα είναι γρήγορη. Όπως δήλωσε ο κ. Παπαναστασίου η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) εξαρτάται από την ηλεκτρική διασύνδεση. «Ο διαμοιρασμός των εξόδων είναι 63% στην Κύπρο και 37% στην Ελλάδα, αφού τεκμηριωμένα το καλώδιο αυτό θα φέρει περισσότερα πλεονεκτήματα στον Κύπριο καταναλωτή». Η θέση του Υπουργείου Ενέργειας είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει ροή ηλεκτρονίων στο καλώδιο για να δικαιολογηθεί η επιβάρυνση για τον καταναλωτή. «Αυτό είναι θέμα αρχής. Όταν δεν υπάρχει σε λειτουργία ένα καλώδιο δεν δικαιολογείται κανένας να χρεώσει οποιονδήποτε που θα απολαύσει αυτή τη ροή στο μέλλον», ανέφερε.

Αυτή η θέση δημιουργεί διάσταση απόψεων. Η ανάκτηση εξόδων του Φορέα Υλοποίησης πριν τη λειτουργία της διασύνδεσης (δηλαδή στο στάδιο των κατασκευών) προβλέπεται από ρυθμιστική απόφαση (της ΡΑΕΚ) το 2023 και η δυνατότητα αυτή λήφθηκε σοβαρά υπόψη από τον ΑΔΜΗΕ όταν κλήθηκε να λάβει την απόφαση να διαδεχθεί τη EuroAsia Interconnector ως Φορέας Υλοποίησης. Το χρονικό σημείο έναρξης της χρέωσης των καταναλωτών ρεύματος για να αρχίσει να έχει έσοδα ο φορέας υλοποίησης έχει σηκώσει μεγάλη συζήτηση.

Η ρυθμιστική απόφαση 022/2023, της ΡΑΕΚ, με τίτλο «Μεθοδολογία Αναπροσαρμογής των Επιτρεπόμενων Εσόδων και Διατιμήσεων των Ρυθμιζόμενων Δραστηριοτήτων Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Γραμμής Διασύνδεσης» αναφέρει στο Άρθρο 3, παραγραφος 6 του παραρτήματος της απόφασης, τα εξής: «Τηρούμενων των διατάξεων του άρθρου 13 του Κανονισμού (ΕΕ) 347/2013, όπως τροποποιείται με το άρθρο 17 του Κανονισμού (ΕΕ) 869/2022, οι πράγματι προκύψασες επενδυτικές δαπάνες, κατά το στάδιο της κατασκευής και πριν από τη θέση σε λειτουργία του έργου, από τις οποίες εξαιρούνται οι δαπάνες συντήρησης, που σχετίζονται με το έργο, βαρύνουν τον Ιδιοκτήτη της Γραμμής Διασύνδεσης ή τους αντίστοιχους ΔΣΜ (κατά περίπτωση) ή τον φορέα υλοποίησης της υποδομής μεταφοράς και, στο βαθμό που αυτές δεν καλύπτονται από τα μισθώματα συμφόρησης ή άλλα τέλη που επιβάλλονται για τη χρήση της γραμμής διασύνδεσης, καταβάλλονται από τους χρήστες του εθνικού δικτύου μέσω των τιμολογίων πρόσβασης στα δίκτυα, αφού πρώτα τύχει σχετικής έγκρισης από τη ΡΑΕΚ».

Όπως σημειώνει ο «Φιλελεύθερος» η ΡΑΕΚ αναγνωρίζει μεν τη δέσμευσή της για έναρξη της ανάκτησης δαπανών από τον Φορέα Υλοποίησης στο στάδιο των κατασκευών και όχι μετά τη λειτουργία της διασύνδεσης, αλλά δεν συμφωνεί ότι αυτή η ανάκτηση (και η χρέωση των καταναλωτών ρεύματος) πρέπει να γίνει από τώρα, όπως ζητεί ο ΑΔΜΗΕ.