Τα 583 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να ξεπεράσουν οι ανάγκες για επενδύσεις σε δίκτυα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να καταφέρουν να διαχειριστούν την αναμενόμενη εισροή ενέργειας από τις Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ). Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει το status quo. Οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες απέχουν παρασάγγας από τον αριθμό των επενδύσεων οι οποίες πραγματοποιούνται σε γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης μεγάλων αποστάσεων και δίκτυα διανομής χαμηλότερης τάσης. Τα κράτη μέλη της ΕΕ τείνουν να υποβαθμίζουν αυτόν τον κίνδυνο αναφέρει το Euractiv. Η Ελλάδα προσπαθεί μέσω του ΑΔΜΗΕ να μην συμπεριληφθεί στα αρνητικά παραδείγματα, προωθώντας τις διεθνείς διασυνδέσεις και τις επενδύσεις σε δίκτυα εντός της χώρας.
Η Ελλάδα αφουγκραζόμενη αυτή τη συνθήκη προωθεί επενδύσεις που θα φτάσουν τα 5,7 δισ. ευρώ σε ορίζοντα δεκαετίας, με στρατηγική προτεραιότητα την ενίσχυση των διεθνών διασυνδέσεων και των εγχώριων υποδομών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως προβλέπει το επικαιροποιημένο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΔΠΑ) 2024-2033 του ΑΔΜΗΕ. Προ ολίγων ημερών ο ΑΔΜΗΕ ανακοίνωσε επενδύσεις 120 εκατ. ευρώ έως το 2026 για έργα ανθεκτικότητας του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σε αυτό το πλαίσιο επιταχύνει την υλοποίηση του δεύτερου κύκλου του Προγράμματος Ανανέωσης Εξοπλισμού. Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας του ηλεκτρικού συστήματος, με δεδομένες τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, την αυξανόμενη διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και την επέκταση των νησιωτικών και ηπειρωτικών διασυνδέσεων. Ο Διαχειριστής θα πραγματοποιήσει 1.145 αντικαταστάσεις νευραλγικού εξοπλισμού του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, αριθμός τετραπλάσιος σε σχέση με τον προηγούμενο κύκλο.
Η Ελλάδα έχει καταφέρει να θέσει τις βάσεις και να δηλώσει το «παρών» σε όλα τα μεγάλα project που δρομολογούνται στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Βόρεια Ευρώπη και την Αίγυπτο. Για να πάει η χώρα ένα βήμα πιο κοντά στα μεγάλα κέντρα κατανάλωσης της βόρειας Ευρώπης χρειάζεται τη Γερμανία. Το project που ακούει στο όνομα Green Aegean θέλει να διασυνδέσει τα κέντρα παραγωγής πράσινης ενέργειας του Νότου με τα κέντρα κατανάλωσης στον ευρωπαϊκό Βορρά. Η ηλεκτρική διασύνδεση σύμφωνα με τον υφιστάμενο σχεδιασμό θα έχει αρχική δυναμικότητα 3 γιγαβάτ με προοπτική επαύξησης στα 6 έως 9 γιγαβάτ σε επόμενο στάδιο. Στόχος είναι η μεταφορά «πράσινης» ενέργειας από τον πλούσιο σε ήλιο νότο προς τον ευρωπαϊκό βορρά, με νέα γραμμή μήκους περίπου 1300 χλμ. για την οποία εξετάζονται δύο εναλλακτικές διαδρομές: μέσω Βαλκανίων (Ελλάδα – Βόρεια Μακεδονία – Σερβία – Κροατία – Σλοβενία – Αυστρία – Γερμανία) ή με υποθαλάσσια διασύνδεση (Ελλάδα – Αδριατική – Κροατία – Σλοβενία – Αυστρία – Γερμανία).
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος έχει βρεθεί εκ νέου το τελευταίο διάστημα η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας Κύπρου Ισραήλ (πρώην Euroasia και νυν Great Sea Interconnector), αφού το έργο συνολικού προϋπολογισμού 1,9 δισ. ευρώ προχωρά και συγκεντρώνει μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον. Σε ότι αφορά τα δυτικά σύνορα της χώρας ο ΑΔΜΗΕ ολοκλήρωσε τις μελέτες σκοπιμότητας για τη δεύτερη ενισχυτική διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας ισχύος 1 GW, από κοινού με τον Διαχειριστή της γειτονικής χώρας, Terna. Το έργο θεωρείται απολύτως αναγκαίο και εκτιμάται ότι θα τριπλασιάσει το περιθώριο ανταλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας από τα 500 MW στα 1.500 MW. Ο ΑΔΜΗΕ δρομολογεί και την κατασκευή δεύτερης διασύνδεσης Υπερυψηλής Τάσης 400kV και με την Τουρκία με στόχο την αύξηση του περιθωρίου ανταλλαγών ενέργειας κατά 600 MW και προς τις δύο κατευθύνσεις. Ο ΑΔΜΗΕ και ο Διαχειριστής της Βόρειας Μακεδονίας (MEPSO) κατέληξαν στη λύση της αναβάθμισης της διασυνδετικής Γραμμής Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400 kV Μελίτη – Bitola. Αυτό το έργο εντάχθηκε στο Πανευρωπαϊκό Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (TYNDP) ως έργο υπό θεώρηση (under consideration), με ορίζοντα υλοποίησης μετά το 2030.
Σε κάθε περίπτωση το 40% των δικτύων διανομής στην ΕΕ έχουν ηλικία πάνω από 40 χρόνια, συνεπώς, αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υφιστάμενες ανάγκες, αλλά και αυτές που θα δημιουργηθούν, καθώς η εκτιμώμενη κατανάλωση ηλεκτρισμού ως το 2030 υπολογίζεται να εκτοξευθεί κατά 60%.Τα ολοκληρωμένα έργα ΑΠΕ αντιμετωπίζουν συχνά καθυστερήσεις σύνδεσης στο δίκτυο. Η εξασφάλιση αδειών για ενίσχυση του δικτύου μπορεί να πάρει μέχρι 10 έτη. Όταν δεν υπάρχει βεβαιότητα για τον χρόνο της σύνδεσης ή το κόστος, τα έργα απλώς εγκαταλείπονται. Ακόμα και υφιστάμενες μονάδες ΑΠΕ συχνά τιμωρούνται. Τα φωτοβολταϊκά είναι συχνά η πρώτη τεχνολογία που περικόπτεται όταν το δίκτυο υπερφορτώνεται, διότι είναι ευέλικτα και εύκολα στη διαχείριση. Ωστόσο, αυτή η τακτική δεν αποτελεί αυτοσκοπό διότι είναι πολυδάπανη. Το μεγάλο στοίχημα είναι να σημειωθεί πρόοδος στις διασυνοριακές διασυνδέσεις, που εξακολουθούν να υστερούν. Το ζήτημα της χρηματοδότησης επίσης ταλανίζει τους επενδυτές, αφού τα δίκτυα είναι ένα σχετικά μη ελκυστικό περιουσιακό στοιχείο που συνήθως χρηματοδοτείται μέσω τιμολογίων δικτύου που χρεώνονται στους εγχώριους καταναλωτές. «Οι μεγάλες διασυνδέσεις είναι συχνά διασυνοριακά έργα γεγονός που περιπλέκει το ζήτημα», δήλωσε στους Financial Times o Ίμον Ράιαν, υπουργός Κλίματος και Ενέργειας της Ιρλανδίας.
Το πρόβλημα συμφόρηση των δικτύων είναι πανευρωπαϊκό. Τα σημεία συμφόρησης μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο για την ενεργειακή μετάβαση. Ανάλογα με τη χώρα, τα φωτοβολταϊκά πρέπει να περιμένουν μήνες για να συνδεθούν με το δίκτυο – και να αρχίσουν να επιστρέφουν χρήματα στους επενδυτές. Οι κατάλληλες προβλέψεις σχεδιασμού δικτύου είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι η ηλεκτρική ενέργεια από περιοχές με μεγάλο δυναμικό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μπορεί να μεταφερθεί σε κέντρα ζήτησης. Και τα πράγματα θα χειροτερέψουν γρήγορα σημειώνει το Euractiv. Τα δίκτυα κινδυνεύουν να είναι απροετοίμαστα για το επερχόμενο κύμα ΑΠΕ. Με τις ευρωπαϊκές αγορές να κατακλύζονται από φωτοβολταϊκά από, τα σχέδια των χωρών της ΕΕ αποκλίνουν από τις επικαιροποιημένες προβλέψεις έως και 82%. Αξιοσημείωτες εξαιρέσεις είναι η Κροατία, η Δανία, η Φινλανδία και η Ολλανδία των οποίων τα σχέδια δικτύου συμβαδίζουν με την αναμενόμενη αύξηση της ηλιακής και, σε μικρότερο βαθμό, των ανεμογεννητριών. Η Ελλάδα προσπαθεί να βγει από αυτόν τον ευρωπαϊκό κυκεώνα προβλημάτων.
