Η αυτοπαραγωγή ρεύματος από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) «τρέχει» με φρενήρεις ρυθμούς στη χώρα μας, ωστόσο σε απόλυτα μεγέθη αποτελεί ακόμα ένα πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος. Ένας από τους τρόπους για να αυξηθεί ταχύτερα και σε σταθερή βάση είναι και τα φορολογικά κίνητρα.
Το 2023 εκτιμάται, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Εταιρειών (ΣΕΦ), ότι συνδέθηκαν στο δίκτυο έργα ενεργειακού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (net meteterinh & virtual net metering) ισχύος 250 MW περίπου, έναντι 119,1 MW το 2022. Συνολικά, στην περίοδο 2015 – 2022 συνδέθηκαν έργα ισχύος 222,1 MW. Για το 2024, προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στα 300 MW περίπου.
Η επεξεργασία των πιο πρόσφατων διαθέσιμων στοιχείων του ΔΕΔΔΗΕ από τον ΔΕΦ για την περίοδο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2023 δείχνει ότι στο σύστημα εντάχθηκαν μονάδες συνολικής ισχύος 209,4 MW, εκ των οποίων 116,8 ήταν εμπορικά και 42,6 οικιακά φωτοβολταϊκά.
Στο μέγεθος των οικιακών συνδέσεων συμπεριλαμβάνονται και έργα που συνδυάζουν και μπαταρία, ισχύος 8,8 MW. Στο σύνολο του 2023, εκτιμάται ότι η ισχύς των οικιακών φωτοβολταϊκών ανήλθε σε 50 MW.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη», μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου είχαν συνδεθεί στο δίκτυο 2.000 συστήματα, ισχύος 14 MW. Σύμβαση έχουν ήδη υπογράψει άλλα 8.700 έργα, ισχύος 60 MW,που θα συνδεθούν εντός της φετινής χρονιάς.
Μέτρα για την ενίσχυση της αυτοπαραγωγής
Εκτός από τις επιδοτήσεις που έχουν περιορισμένο χρονικό ορίζοντα, υπάρχουν και άλλα θεσμικά εργαλεία που μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στη μείωση του κόστους και συνεπώς στην περαιτέρω ανάπτυξη της αυτοπαραγωγής «πράσινης» ενέργειας.
Ένα εξ αυτών, όπως έχουν επισημαίνει εδώ και καιρό προς την κυβέρνηση ο ΣΕΦ αλλά και η Ένωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας, είναι η κοινοτική Οδηγία 2022/542, η οποία μεταξύ άλλων, προβλέπει τη δυνατότητα μείωσης των συντελεστών ΦΠΑ για τους ηλιακούς συλλέκτες που χρησιμοποιούνται στις κατοικίες και τα κτίρια με δραστηριότητες δημοσίου συμφέροντος. Στη χώρα μας, οι ηλιακοί συλλέκτες (φωτοβολταϊκά αλλά και ηλιοθερμικά συστήματα) επιβαρύνονται με συντελεστή ΦΠΑ 24%.
Στην Οδηγία αναφέρεται πως «είναι σκόπιμο να συμπεριληφθούν οι ηλιακοί συλλέκτες […] σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της Ένωσης για ανθρακοποίηση και με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, καθώς και να δοθεί στα κράτη μέλη η δυνατότητα να προωθήσουν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας επίσης μέσω μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. Για να υποστηριχθεί η μετάβαση προς τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και να ενισχυθεί η αυτάρκεια της Ένωσης όσον αφορά την ενέργεια, είναι αναγκαίο να επιτραπεί στα κράτη μέλη να βελτιώσουν την πρόσβαση των τελικών καταναλωτών σε πράσινες πηγές ενέργειας».
Στη λίστα των παραδόσεων αγαθών και παροχών υπηρεσιών που μπορούν να υπαχθούν στους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ, προστέθηκε και η κατηγορία που αφορά στην «παράδοση και εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών πάνω και δίπλα σε ιδιωτικές κατοικίες, κατοικίες και άλλα κτίρια δημόσια και μη, που χρησιμοποιούνται για δραστηριότητες δημοσίου συμφέροντος».
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα. Στη Γερμανία από τον Δεκέμβριο του 2022 θεσπίστηκε μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ για φωτοβολταϊκά συστήματα σε κατοικίες και κτίρια που χρησιμοποιούνται για δραστηριότητες δημοσίου συμφέροντος. Δεν πρόκειται για απαλλαγή από τον ΦΠΑ, αλλά ο εγκαταστάτης τιμολογεί τον πελάτη με την καθαρή τιμή του συστήματος πλέον 0% ΦΠΑ. Ο μηδενικός συντελεστής ισχύει για το πλήρες φωτοβολταϊκό σύστημα με όλο τον επικουρικό εξοπλισμό του και τις παρεχόμενες υπηρεσίες εγκατάστασης και μέχρι ισχύ συστήματος 30 κιλοβάτ (KW). Ισχύει επίσης και για τις μπαταρίες που συνοδεύουν το φωτοβολταϊκό, ανεξάρτητα από το μέγεθός της ισχύος τους.
Σε αντίστοιχες κινήσεις έχουν προχωρήσει η Ολλανδία (0% από 21%) και η Κροατία (0% ΦΠΑ από 25%), ενώ Πορτογαλία και Βέλγιο μείωσαν το ΦΠΑ για τα θερμικά ηλιακά στο 6%. Οι όποιες απώλειες εσόδων προκύψουν για το δημόσιο ταμείο από τη μείωση του ΦΠΑ, μπορούν να αντισταθμιστούν από την ταχύτερη ανάπτυξη των σχετικών κλάδων. Η Ελλάδα διαθέτει μια ισχυρή βιομηχανία ηλιοθερμικών συστημάτων με έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα, ενώ και στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών, ειδικότερα των μικρών οικιακών,, η εγχώρια προστιθέμενη αξία ανέρχεται στο 60% περίπου, αφού ένα μεγάλο μέρος του κόστους αφορά στην εγκατάσταση και συντήρηση των συστημάτων.
