Η Βόρεια Μακεδονία υπέγραψε στη διάσκεψη (COP28) κοινή δήλωση με διεθνή χρηματοδοτικά ιδρύματα και αναπτυξιακές τράπεζες, για επενδυτική πλατφόρμα δίκαιης ενεργειακής μετάβασης ύψους 3 δισ. ευρώ, με σκοπό την σταδιακή απανθρακοποίηση έως το 2030, την ενίσχυση του δικτύου, τις νέες δυναμικότητες ασφαλούς παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και τη δίκαιη μετάβαση του ενεργειακού τομέα σε ενέργεια χαμηλού άνθρακα.
Πιο συγκεκριμένα, ο υπουργός Οικονομίας Κρέσνικ Μπεκτέσι παρουσίασε το επενδυτικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης για τη Βόρεια Μακεδονία στο Ντουμπάι, στο περιθώριο της Διάσκεψης του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (COP28). Τόνισε πως στόχος θα είναι η αντικατάσταση του άνθρακα ως πηγή ενέργειας, η εγκατάσταση 1,7 γιγαβάτ ανανεώσιμης ενέργειας έως το 2030, η επένδυση στο δίκτυο και η αποθήκευση για την εξασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και μέτρα δίκαιης μετάβασης για την υποστήριξη των κοινοτήτων που επηρεάζονται από αυτή τη μετάβαση.
Αξίζει, σε αυτό το σημείο να αναφερθεί η δήλωση που είχε κάνει στο Reuters η πρόεδρος της EBRD Οντίλ-Ρενώ Μπάσο πως «Ο άνθρακας στη Βόρεια Μακεδονία αντιπροσωπεύει το 40% της πηγής ενέργειας».
Ποιοι υπέγραψαν την επενδυτική πλατφόρμα
Οι υπογράφοντες της κοινής δήλωσης με την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας είναι οι εξής:
- η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης
- η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
- τα Ταμεία Επενδύσεων για το Κλίμα
- η Παγκόσμια Τράπεζα,
- η Διεθνή Χρηματοδοτική Εταιρεία,
- η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων,
- η γερμανική Τράπεζα Ανάπτυξης KfW,
- η Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης
- το ιταλικό ίδρυμα αναπτυξιακής χρηματοδότησης Cassa Depositi e Prestiti.
Με το έγγραφο αυτό ενώνονται οι αρχές των βαλκανικών χωρών, τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ο ιδιωτικός τομέα, αλλά και οι δωρητές, σε μια κοινή βάση για περαιτέρω επενδύσεις, ανάπτυξη πολιτικής και βοήθεια σε τεχνικά ζητήματα.
Άρση εμποδίων με τις επενδύσεις της κυβέρνησης
Η επίτευξη αυτών των στόχων θα απαιτήσει σημαντικές επενδύσεις στη χώρα, που υπολογίζονται σε περίπου 3 δισ. ευρώ έως το 2030. Αναμένεται να κινητοποιηθούν κυρίως μέσω του ιδιωτικού τομέα ξεκλειδώνοντας τα εμπόδια της αγοράς, ιδίως για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω ανταγωνιστικών δημοπρασιών.
Ο Μπεκτέσι ανέφερε, επίσης, πως οι δωρητές και οι φιλάνθρωποι είναι έτοιμοι να στηρίξουν την ενεργειακή μετάβαση και τα μέτρα δίκαιης μετάβασης, τα έργα αποθήκευσης και την ενίσχυση του δικτύου και την ανάπτυξη ικανοτήτων με 285 εκατ. ευρώ με τη μορφή επιχορηγήσεων και χρηματοδότησης με ευνοϊκούς όρους.
Ο υπουργός πρόσθεσε ότι αναμένεται να κινητοποιηθούν 2 δισ. ευρώ από τον ιδιωτικό τομέα μέσω της άρσης των επενδυτικών εμποδίων, κυρίως για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι δημοπρασίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα αποτελέσουν ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο, σύμφωνα με την ΕΤΑΑ. Πρόσθεσε ότι τα Ταμεία Επενδύσεων για το Κλίμα, με έδρα την Ουάσινγκτον, εξετάζουν το ενδεχόμενο να εγκρίνουν έως και 85 εκατ. δολάρια σε επιχορηγήσεις και χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους για τις περιοχές άνθρακα τον Φεβρουάριο, αφού η Βόρεια Μακεδονία υποβάλει επενδυτικό σχέδιο.
Σε κλίμα συνεργασίας το σχέδιο δίκαιης ενεργειακής μετάβασης
«Κεντρικό στοιχείο αυτής της συνεργασίας είναι η υποστήριξη για μια δίκαιη μετάβαση, δίνοντας έμφαση στη δέσμευση για μια μετάβαση που δεν είναι μόνο οικονομικά βιώσιμη, αλλά και κοινωνικά δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς, και ενσωματώνοντας μηχανισμούς για την αντιμετώπιση πιθανών κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων που προκύπτουν από τη μετάβαση. Η βοήθεια των εργαζομένων και των κοινοτήτων που πλήττονται από την υποκατάσταση άνθρακα, η πρόσβαση σε νέες πράσινες θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας και η παροχή τοπικών λύσεων είναι μία από τις κύριες προτεραιότητές μας κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας», δήλωσε ο υπουργός Μπεκτέσι.
«Πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα μοντέλο για το πώς μπορεί να προσεγγιστεί η χρηματοδότηση που απαιτείται για τις κλιματικές λύσεις στη Βόρεια Μακεδονία, στα Δυτικά Βαλκάνια και πέρα από αυτήν, και ανυπομονούμε να συνεργαστούμε στενά με την κυβέρνηση για να υποστηρίξουμε την υλοποίηση αυτών των υψηλών φιλοδοξιών», υποστήριξε η πρόεδρος της EBRD Οντίλ-Ρενώ Μπάσο
Η Βόρεια Μακεδονία διαθέτει δύο κόμβους άνθρακα με ορυχεία και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας (REK Bitola και REK Oslomej), τα οποία διαχειρίζεται ο κρατικός παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας Elektrani na Severna Makedonija (ESM). Η χώρα παρουσίασε τη μεγαλύτερη πρόοδο στα Δυτικά Βαλκάνια όσον αφορά την αντικατάσταση των εγκαταστάσεων άνθρακα με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
