Σε …τεντωμένο σχοινί κρέμεται η επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, ενώ η αγορά ζητά από την κυβέρνηση και τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας , Θόδωρο Σκυλακάκη, να προχωρήσει άμεσα στην επίλυση των προβλημάτων που παρατηρούνται στην υλοποίηση των προγραμμάτων «Εξοικονομώ», ώστε να υπάρξει αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων προς όφελος των νοικοκυριών.
Οι αλλεπάλληλες καθυστερήσεις στην πορεία του «Εξοικονομώ» στραγγίζουν από ρευστότητα τους κλάδους που εμπλέκονται στις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης, με αποτέλεσμα αρκετοί πολιτικοί μηχανικοί, προμηθευτές και άλλοι επαγγελματίες να επιλέγουν το δρόμο της αποχής από τα προγράμματα.
Η ψηφιακή γραφειοκρατία, οι περίπλοκες διαδικασίες, η απουσία επαρκούς και εξειδικευμενου προσωπικού για την εξυπηρέτηση των ενδιαφερομένων, οι καθυστερήσεις και η έλλειψη ευελιξίας στις πληρωμές, έχουν δημιουργήσει ένα «τείχος» που περιορίζει το ενδιαφέρον των νοικοκυριών και τη γκάμα των επιλογών που έχουν στη διάθεση τους για τη μείωση του ενεργειακού κόστους σε μόνιμη και σταθερή βάση.
Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετοιμάζει ένα νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» με οριζόντια στόχευση, στο οποίο θα μεταφερθούν αδιάθετα κονδύλια από προηγούμενα προγράμματα. Το νέο «Εξοικονομώ» θα ξεκινήσει στις αρχές του 2024 με αυξημένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας του ΥΠΕΝ, Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης, θα προβλέπεται υψηλότερη επιδότηση για την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για ποσοστά που θα αγγίξουν το 60%.
Πέντε βήματα για την επιτάχυνση του «Εξοικονομώ»
Η άρση του αδιεξόδου είναι εφικτή, εφόσον η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ υιοθετήσει -ορισμένες τουλάχιστον από- τις προτάσεις των επαγγελματιών της αγοράς. Όπως επισημαίνει στο powergame.gr ο ενεργειακός επιθεωρητής Μανώλης Χριστοδουλίδης, η επιτάχυνση στην υλοποίηση του «Εξοικονομώ» προς όφελος του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού των ενδιαφερομένων νοικοκυριών μπορεί να επιτευχθεί εφόσον:
1) Υιοθετηθεί το μοντέλο των τμηματικών πληρωμών των παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης ανά προμηθευτή. Σήμερα, για να λάβει ο ωφελούμενος το 70% της προκαταβολής της επιδότησης (και αργότερα το υπόλοιπο ποσοστό) πρέπει να προσκομίσει όλα τα τιμολόγια (για τις μονώσεις, τα κουφώματα κτλ). Όμως, αν έστω και ένας προμηθευτής καθυστερήσει για οποιοδήποτε λόγο, δεν πληρώνονται όλα τα υπόλοιπα τιμολόγια και «κολλάει» συνολικά η χρηματοδότηση των εργασιών. Η βέλτιστη λύση είναι να χρηματοδοτείται κάθε παρέμβαση όταν προσκομίζεται το σχετικό τιμολόγιο.
2) Καθιερωθεί η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας του ωφελούμενου και του ελεγκτή (εν προκειμένω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας). Σε αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλει η υποχρέωση για κάθε φάκελο που χρεώνεται ένας ελεγκτής να στέλνεται ένας κωδικός και η διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, ώστε να υπάρχει απευθείας επικοινωνία όταν για παράδειγμα ο ωφελούμενος δεν κατανοεί παρατηρήσεις του ελεγκτή.
3) Μειωθούν τα δικαιολογητικά που κατατίθενται από τους ωφελούμενους. Από τα συνολικά 17 δικαιολογητικά που απαιτούνται, τουλάχιστον τα μισά (όπως για παράδειγμα ο αριθμός οικοδομικής άδειας ή η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος) μπορούν χωρίς κανένα πρόβλημα να υποβληθούν με τη μορφή υπεύθυνης δήλωσης από τον ενεργειακό σύμβουλο.
4) Θέσπιση αμοιβής στο δεύτερο ενεργειακό πιστοποιητικό στο ίδιο όριο με το πρώτο. Στον Οδηγό του «Εξοικονομώ» δεν προβλέπεται για το δεύτερο πιστοποιητικό αμοιβή για τον ενεργειακό σύμβουλο με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας (με ανώτατο όριο τα 400 ευρώ), αλλά είναι στη διακριτική επιλογή του ιδιοκτήτη της κατοικίας. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ ιδιοκτητών και ενεργειακών συμβούλων και να μην προχωρούν οι διαδικασίες.
5) Κρίσιμη για την επιτυχία του «Εξοικονομώ», όπως αναφέρει ο κ. Χριστοδουλίδης, είναι να μην υπάρχει υποχρέωση ενεργειακής αναβάθμισης κατά τουλάχιστον τρεις κατηγορίες, ώστε ο ενδιαφερόμενος να μπορεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα. Επισημαίνεται ότι για μια κατοικία 100 τετραγωνικών μέτρων που είναι στη χαμηλότερη ενεργειακή κατηγορία (Η) η αναβάθμιση κατά τρεις κλίμακες στην κατηγορία Δ συνεπάγεται ένα κόστος της τάξεως των 20.000 ευρώ περίπου, το οποίο είναι απαγορευτικά για τα περισσότερα νοικοκυριά και όχι μόνο τα πλέον ευάλωτα.
Εάν η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ επιδιώκει την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, θα πρέπει να προβλέπεται η χορήγηση επιδότησης ακόμα και για την αναβάθμιση κατά μία κατηγορία. Σε αυτή την περίπτωση, είναι δεδομένο ότι θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον για ένταξη στο πρόγραμμα και τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, τα οποία άλλωστε έχουν και τη μεγαλύτερη ανάγκη να μειώσουν τα ποσά που πληρώνουν για τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
