Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλή θέση για να αντιμετωπίσει πιθανές διαταραχές στις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού TurkStream προς το τέλος του έτους, εάν επιβεβαιωθεί το χειρότερο σενάρια (που όμως συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες, όπως εκτιμούν οι περισσότεροι αναλυτές) σχετικά με τις παρενέργειες των νέων αμερικανικών κυρώσεων στην Gazprombank, τον χρηματοδοτικό βραχίονα της Gazprom. Αυτό αναφέρουν μιλώντας στο energygame.gr πηγές με άριστη γνώση του θέματος που υπογραμμίζουν ότι οι «άμυνες» της Ελλάδας (και ευρύτερα της Ευρώπης) όσον αφορά στο θέμα της ασφάλειας εφοδιασμού σε φυσικό αέριο είναι πολύ ισχυρότερες σε σχέση με την ενεργειακή κρίση του 2022.
«Με σημαντικές ενεργειακές υποδομές, όπως ο τερματικός σταθμός LNG της Ρεβυθούσας, το FSRU Αλεξανδρούπολης (που τέθηκε σε εμπορική λειτουργία την 1η Οκτωβρίου 2024, ενισχύοντας την δυναμικότητα υποδοχής φορτίων LNG της Ελλάδας) αλλά και ο αγωγός ΤΑP (που φέρνει αζέρικο αέριο από την Κασπία) σε συνδυασμό με τις εισαγωγές LNG –που κινούνται ανοδικά το τελευταίο διάστημα-, η χώρα μας μπορεί να καλύψει αποτελεσματικά τις ενεργειακές της ανάγκες. Η προοπτική αυτή ενισχύεται και από τα θετικά αποτελέσματα των δημοπρασιών για δέσμευση χρονοθυρίδων εκφόρτωσης φορτίων LNG στη Ρεβυθούσα την περίοδο 2025-2030», τονίζουν χαρακτηριστικά.
Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι και η Ευρώπη είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένη σε σχέση με την κρίση του 2022, στο μέτρο που οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι γεμάτες κατά ποσοστό 87% (ενώ η χειμερινή περίοδος έχει ήδη μπει για τα καλά στην Κεντρική Ευρώπη και οι ανάγκες θέρμανσης είναι υψηλές), ενώ την τελευταία διετία έχουν δημιουργηθεί νέα τερματικά LNG στη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες χώρες. «Συμπερασματικά, σε σύγκριση με δυο χρόνια πριν, η ενεργειακή κατάσταση της Ευρώπης έχει βελτιωθεί σημαντικά και η Ελλάδα διαδραματίζει ηγετικό ρόλο ως ενεργειακή πύλη για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη», καταλήγουν.
Ανησυχία για νέο ράλι τιμών φυσικού αερίου στην Ευρώπη
Παρά ταύτα, είναι έκδηλη η ανησυχία στις ευρωπαϊκές αγορές για το ενδεχόμενο ενός νέου ράλι τιμών του φυσικού αερίου (και κατ’ επέκταση των τιμών ηλεκτρισμού) στην καρδιά του χειμώνα, με καταλύτη τους φόβους για μια πλήρη διακοπή τροφοδοσίας της Ευρώπης από το αγώγιμο φυσικό αέριο της Ρωσίας, ενώ η διαδικασία απεξάρτησης είναι μεν σε εξέλιξη, αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί. Και τούτο διότι στα τέλη του έτους λήγει η συμφωνία διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας η οποία όπως όλα δείχνουν δεν θα ανανεωθεί (αποστερώντας την Ευρώπη από 5 δις. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου που ρέουν μέσω αυτής της όδευσης), ενώ όπως προαναφέρθηκε υπάρχει το ακραίο σενάριο διακοπής και των ροών μέσω του TurkStream, μέσω του οποίου εισέρχονται στη Νοτιοανατολική Ευρώπη 45 εκατ. κυβικά μέτρα αερίου ημερησίως τους τελευταίους μήνες.
Μπορεί η απώλεια των ποσοτήτων ρωσικού αερίου να μην αποτελεί πλέον απειλή για την ενεργειακή ασφάλεια της Ηπείρου (στο μέτρο που το ποσοστό των εισαγωγών έχει μειωθεί δραστικά σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα και εκτιμάται ότι μπορεί να αναπληρωθεί), αλλά είναι ορατό το ενδεχόμενο η διακοπή των εναπομεινασών ροών να αυξήσει τον ανταγωνισμό για φορτία LNG πιέζοντας ανοδικά τις τιμές του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF σε μια περίοδο που οι ευρωπαϊκές χώρες «τραβάνε» φυσικό αέριο από τις αποθήκες τους για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση. Αυτή τη στιγμή η τιμή του φυσικού αερίου κινείται στα επίπεδα των 46-47 ευρώ/Mεγαβατώρα, επίπεδα πολύ χαμηλότερα μεν, σε σχέση με τα υψηλά που είχαν καταγραφεί στο ζενίθ της ενεργειακής κρίσης του 2022, υπερδιπλάσια όμως σε σχέση με τον μέσο όρου της περιόδου 2010-2020 δε.
Το χειρότερο σενάριο και οι εναλλακτικές
Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο για τις παρενέργειες των νέων αμερικανικών κυρώσεων στη Gazprombank ; Το να μην μπορούν να πληρώσουν την Gazprom μέσω του χρηματοδοτικού της βραχίονα οι πελάτες της (που έχουν μακροπρόθεσμες συμβάσεις) και η Gazprom με τη σειρά της να μην μπορεί να πληρώσει την Bulgartransgaz, τον Διαχειριστή Συστήματος Φυσικού Αερίου της Βουλγαρίας δια της οποίας διαμετακομίζεται το ρωσικό αέριο στην Ελλάδα, μέσω του σημείου εισόδου στο Σιδηρόκαστρο. Την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου, το αέριο που εισήλθε στη χώρα μέσω της εν λόγω όδευσης κάλυψε το 60% των εισαγωγών. Όπως αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος, εάν κλείσει η πύλη εισόδου ρωσικού αερίου μέσω Βουλγαρίας, υπάρχει η εναλλακτική της πύλης των Κήπων στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας. Από τους Κήπους εισέρχεται επίσης αέριο κατά κανόνα τουρκικό, όμως η δυναμικότητα της εν λόγω πύλης παραμένει εν πολλοίς ανεκμετάλλευτη στην παρούσα φάση. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Τουρκία έσπευσε να ζητήσει εξαίρεση από τις αμερικανικές κυρώσεις, καθώς πιθανή διακοπή των ροών μέσω TurkStream θα άνοιγε -πάντα στο χειρότερο σενάριο- μια «τρύπα» 22 bcm στην δική της τροφοδοσία. Η Τουρκία καλύπτει με εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω των αγωγών TurkStream και BlueStream περίπου το 50% των αναγκών της.
Αν και σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται να απομακρύνεται (καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη εντατικές διεργασίες για την «μεταφορά» των πληρωμών για το ρωσικό αέριο από την Gazprombank σε τρεις άλλες ρωσικές τράπεζες με την άδεια των ΗΠΑ), εντούτοις στην περίπτωση που διακοπούν οι ροές και από την Τουρκία, το κενό στην τροφοδοσία φυσικού αερίου της Ελλάδας θα πρέπει να καλυφθεί από το αζέρικο αέριο του ΤΑP και τις αυξημένες εισαγωγές φορτίων LNG στα Τερματικά της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης, οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα βέβαια θα πραγματοποιηθούν σε σημαντικά αυξημένες τιμές.
Θα πρέπει όμως να καταγραφεί ότι η δυναμικότητα των ελληνικών υποδομών επαρκεί για να αντικαταστήσει τις ποσότητες ρωσικού αερίου που θα χαθούν εάν υλοποιηθούν τα απαισιόδοξα σενάρια. Και τούτο διότι εάν συνυπολογιστεί η ετήσια δυναμικότητα αεριοποίησης του FSRU της Αλεξανδρούπολης (5,3 bcm), η δυναμικότητα της Ρεβυθούσας (έως 7 bcm) και το capacity του ΤΑP που αφορά στην Ελλάδα προκύπτει ένα νούμερο πάνω από 10 bcm φυσικού αερίου, ενώ η (αυξημένη) ζήτηση στην παρούσα φάση δεν υπερβαίνει τα 6 bcm. Επομένως, η χώρα μας θα μπορεί να καλύπτει σε μεγάλο μέρος και τις ανάγκες της Βουλγαρίας (όπως έγινε και το 2022) διαδραματίζοντας και πάλι κομβικό ρόλο για την ασφάλεια εφοδιασμού στη ΝΑ Ευρώπη.
Το τοξικό κοκτέιλ που προκαλεί αβεβαιότητα
Eγείρεται ωστόσο το ερώτημα σε τι τιμές θα γίνει η προμήθεια αυτών των επιπλέον φορτίων LNG, με τους φόβους για βίαιη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο αγωγών να προστίθενται στο ενδεχόμενο κυρώσεων από την ΕΕ στις εισαγωγές ρωσικού LNG (που βρίσκεται εδώ και καιρό στο τραπέζι των Βρυξελλών και θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση για την τροφοδοσία της ΕΕ σε αέριο σύμφωνα με την Axpo), στον αυξημένο ανταγωνισμό Ευρώπης-Ασίας για φορτία LNG και στην προοπτική ο φετινός χειμώνας να μην αποδειχθεί εξίσου ήπιος με τους δυο προηγούμενους. Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων θα μπορούσε να αποδειχθεί τοξικός για την Ευρώπη και σε κάθε περίπτωση προκαλεί έντονη αβεβαιότητα όσο πλησιάζουμε προς τα τέλη του έτους, με ορατό το ενδεχόμενο ο Δεκέμβριος να αποδειχθεί ψυχρός από πλευράς θερμοκρασιών αλλά πολύ θερμός από πλευράς τιμών ενέργειας…
Διαβάστε ακόμη
