Η ροή του ρωσικού φυσικού αερίου αψηφά την πολιτική πραγματικότητα και δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον η Ευρώπη μπορεί «να ζήσει» χωρίς αυτό. Στην Υπουργική Σύνοδο για την Ενεργειακή Διασύνδεση της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (CESEC) στη Βουδαπέστη, οι Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Βόρεια Μακεδονία, την Κροατία, τη Μολδαβία, την Ουκρανία, τη Σλοβενία και την Ουγγαρία δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν έργα υποδομής που ενισχύουν τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Ωστόσο, πρόκειται για μία δύσκολη άσκηση.
Η ελληνική πλευρά στηρίζει την προσπάθεια για διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και την ενίσχυση των διασυνδετήριων υποδομών, με απώτερο στόχο τη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και την ενίσχυση του ανταγωνισμού στις ενεργειακές αγορές. Η στόχευση αυτή αποτυπώνεται και στο Μνημόνιο Κατανόησης που υπέγραψαν οι Διαχειριστές μεταφοράς Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στo περιθώριο της Συνόδου της Βουδαπέστης, για την εναρμόνιση της ποιότητας του αερίου που μεταφέρεται μέσα από τις υποδομές τους. «Πρόκειται για μία συμφωνία που κινείται στη σωστή κατεύθυνση, επιτυγχάνοντας το άνοιγμα της αγοράς προς νέους παίκτες, με σκοπό την ενίσχυση του ανταγωνισμού», τονίζουν στο energygame.gr πηγές με γνώση των πραγμάτων. Η αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών κρίθηκε απολύτως αναγκαία για την επίτευξη αυτών των στόχων. «Με τους Υπουργούς Ενέργειας των κρατών της περιφερειακής ομάδας CESEC διεξήχθησαν ακόμη εποικοδομητικές συζητήσεις σχετικά με την πρόοδο στον τομέα των ΑΠΕ και του υδρογόνου, τις ανάγκες της περιοχής σε διασυνοριακές υποδομές και δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, σε αποθήκευση και ευελιξία. Περαιτέρω, τονίστηκε η σημασία της σύζευξης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή. Υιοθετήθηκαν σχετικά Συμπεράσματα της Συνόδου, ενώ υπεγράφη από τους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς Φυσικού Αερίου Μνημόνιο Κατανόησης για την εναρμόνιση της ποιότητας των αερίων που μεταφέρεται μέσα από τις υποδομές των χωρών της περιοχής, κάτι που λειτουργεί υποστηρικτικά και για τον Κάθετο Διάδρομο», σημείωσε η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου που εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Σύνοδο, σε ανάρτησή της στο LinkedIn.
Ο κομβικός ρόλος των ελληνικών υποδομών φυσικού αερίου
Την ίδια στιγμή που το ρωσικό αέριο πλημμυρίζει την αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, το FSRU της Αλεξανδρούπολης επιδιώκεται να λειτουργήσει ως αντίβαρο. Πρόκειται για ένα έργο που αναβαθμίζει καθοριστικά τον ρόλο και τη σημασία της Ελλάδας στον σύγχρονο ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης, καθιστώντας την ενεργειακή πύλη για εννέα και πλέον χώρες, αναφορά που έγινε κατά τη διάρκεια της συνάντησης. Επιπλέον, είναι μία υποδομή η οποία υποστηρίζεται και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αφού υπενθυμίζεται πως η Gastrade έχει υπογράψει πενταετή συμφωνία με την αμερικανική Venture Global, για τη δέσμευση δυναμικότητας επαναεριοποίησης έως και 1 εκατ. μετρικών τόνων LNG στο νέο τερματικό της Αλεξανδρούπολης. «Η Ελλάδα μετά την υλοποίηση επενδύσεων όπως το FSRU Αλεξανδρούπολης, ο αγωγός ΙGB και ο αγωγός TAP, αναγνωρίζεται της ως πύλη εισόδου φυσικού αερίου από εναλλακτικούς προμηθευτές στην περιοχή CESEC, με καίρια συμβολή στους στόχους του RePowerEU για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο μέχρι το 2027 και στην ασφάλεια εφοδιασμού της περιοχής», ανέφερε επίσης η Αλεξάνδρα Σδούκου.
Η συμφωνία των 9 Διαχειριστών
Τα επόμενα δύο χρόνια θα βρεθούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σημαντικές επενδύσεις στα συστήματα μεταφοράς αερίου στην ευρύτερη περιοχή. Η ενίσχυση των διασυνδετήριων υποδομών και η αναβάθμιση των εγκαταστάσεων Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) βαδίζει «χέρι – χέρι», με την υλοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου. Η ελληνική πλευρά θεωρεί σύμφωνα με πληροφορίες πως η επαναπροσέγγιση του project είναι καίριας σημασίας. Το πρόσφατο market test δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ωστόσο ανέδειξε το πώς μπορούν να αξιοποιηθούν οι υφιστάμενες υποδομές, συμβάλλοντας στην απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο. Τα δεδομένα που έδωσε το market test βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος με τα συμπεράσματα της χθεσινής συνάντησης που αναφέρουν ότι στόχος είναι η προώθηση της διαλειτουργικότητας μέσω εναρμόνισης των προδιαγραφών ποιότητας αερίου στα σημεία διασύνδεσης, για τη διευκόλυνση της ελεύθερης εμπορίας αερίου και την ενίσχυση του ανταγωνισμού. Οι Διαχειριστές θα προχωρήσουν από κοινού σε αξιολόγηση έως τις 30 Απριλίου 2025 σχετικά με τον αντίκτυπο της εναρμόνισης των απαιτήσεων ποιότητας αερίου στην περιοχή CESEC στις σχετικές συμφωνίες διασύνδεσης και έως τότε θα πρέπει να υποβάλουν σχέδιο δράσης που θα περιλαμβάνει εκτίμηση των απαραίτητων βημάτων και του χρονοδιαγράμματος για την ανάπτυξη εναρμονισμένων απαιτήσεων ποιότητας αερίου. Οι διαχειριστές της περιοχής CESEC, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δίνουν προτεραιότητα στην εναρμόνιση των παραμέτρων ποιότητας φυσικού αερίου στα σημεία διασύνδεσης.
Ο Κάθετος Διάδρομος
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Rystad Energy ο Κάθετος Διάδρομος θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες υποδομές σε Ουκρανία και Μολδαβία και παράλληλα να ενεργοποιήσει τις εισαγωγές LNG από τη χώρα μας και την Τουρκία, ώστε να φτάσουν σε Σλοβακία, Ουγγαρία και πιθανά στην Πολωνία. Επιπλέον, η συμφωνία των Διαχειριστών Τουρκίας και Βουλγαρίας, BOTAS και Bulgartransgaz, για την αύξηση της δυναμικότητας εισόδου στο σημείο εισόδου Strandzha 1, επιτρέπει την αύξηση των ροών φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και την περιοχή της Κασπίας Θάλασσας προς την Ευρώπη. Η επέκταση αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν στην ΕΕ από 13 δισ. κυβικά μέτρα σε 20 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2027 και, μακροπρόθεσμα, να μεταφέρει δυνητικά ιρανικό αέριο μέσω της Πρωτοβουλίας Solidarity Ring.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Bloomberg, η εξάρτηση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας από το ρωσικό φυσικό αέριο θα δοκιμαστεί καθώς η συμφωνία διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας λήγει την 1η Ιανουαρίου 2025. Η συμφωνία είναι απίθανο να ανανεωθεί με την τρέχουσα μορφή της, καθώς το Κίεβο, όπως είναι λογικό, αρνείται να καθίσει στο τραπέζι με τη Μόσχα για να την επαναδιαπραγματευτεί. Το θέμα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι το σημείο εισόδου στον αγωγό από τη ρωσική πλευρά βρίσκεται σε μια πόλη που ονομάζεται Σπύντζα – η οποία βρίσκεται πλέον υπό ουκρανική κατοχή. Παρόλα αυτά, καταβάλλονται προσπάθειες για να επιτευχθεί είτε παράταση της συμφωνίας είτε μια νέα συμφωνία που σε όλα τα σημεία θα αντικατοπτρίζει πρακτικά τη σημερινή πραγματικότητα. Το ρωσικό φυσικό αέριο ρέει στην Ευρώπη μέσω τριών κύριων οδών. Οι δύο πρώτες αφορούν αγωγούς. Ο ένας διέρχεται από την Ουκρανία προς τη Σλοβακία, ο άλλος μέσω Τουρκίας προς τη Βουλγαρία. Ο τρίτος τρόπος είναι η μεταφορά ως υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), ένα προϊόν που ψύχεται για να φορτωθεί σε δεξαμενόπλοια και να μεταφερθεί σε όλο τον κόσμο, όπως το πετρέλαιο.
Ο ουκρανικός αγωγός είναι ζωτικής σημασίας για την ανατολική και κεντρική Ευρώπη, ιδίως για τη Σλοβακία και την Αυστρία. Η Ιταλία, η Τσεχία και η Ουγγαρία λαμβάνουν επίσης κάποιες προμήθειες. Νωρίτερα φέτος, η αυστριακή κυβέρνηση προειδοποίησε για «τεράστιο κίνδυνο» για την ενεργειακή της ασφάλεια σε περίπτωση διακοπής των ρωσικών ροών. Η Βιέννη έχει διατηρήσει έναν από τους παλαιότερους και βαθύτερους δεσμούς της Ευρώπης με τη ρωσική ενέργεια και ακόμη και σήμερα βασίζεται στη Μόσχα για περισσότερο από το 80% των εισαγωγών φυσικού αερίου.
Να σημειωθεί πως το μερίδιο της Μόσχας στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου της ΕΕ σκαρφάλωσε στο 20% το πρώτο εξάμηνο του έτους, έναντι 14% ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας, του παρατηρητηρίου ενέργειας του μπλοκ. Κατά το τρίτο τρίμηνο, οι συνολικές εισαγωγές LNG στην ΕΕ μειώθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2021, πράγμα που σημαίνει ότι το αυξανόμενο μερίδιο της Ρωσίας αποτελεί μέρος μιας μικρότερης πίτας. Σύμφωνα με την έκθεση, το LNG αμερικανικής προέλευσης παρέμεινε σταθερό στο 45% περίπου κατά τη διάρκεια της περιόδου, ενώ το μερίδιο του Κατάρ υποχώρησε στο 12%. Το ρωσικό LNG αποκτά ιδιαίτερη σημασία για μια σειρά ευρωπαϊκών κρατών. Η Ισπανία, για παράδειγμα, το καταναλώνει τώρα. Η Μαδρίτη από το να μην εισάγει σχεδόν καθόλου ρωσικό φυσικό αέριο έχει καταστήσει τη Ρωσία σε δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών, μετά την Αλγερία. Η Γαλλία και το Βέλγιο εισάγουν, επίσης μεγάλες ποσότητες ρωσικού LNG. Και υπάρχουν ενδείξεις ότι πολλές από αυτές τις ροές οδεύουν πέρα από τη γνωστή αγορά: Τη Γερμανία, αναφέρει δημοσίευμα του Bloomberg.
Οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου έχουν ήδη ξεπεράσει τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 10 μηνών, και έχουν αυξηθεί κατά 77% από τον Φεβρουάριο. Επομένως, η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει με προσοχή για να αποφύγει περαιτέρω κλυδωνισμούς.
Διαβάστε ακόμη
