Μπορεί οι διαφορές των τιμών ηλεκτρισμού μεταξύ των χωρών της ΕΕ -που ήρθαν στο προσκήνιο μετά από πρωτοβουλία της Ελλάδας- βρέθηκαν ψηλά στη δημόσια ατζέντα της Συνόδου των Υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο την Τρίτη 15 Οκτωβρίου, πίσω από τις κλειστές πόρτες όμως το βασικό θέμα συζήτησης ήταν οι αυξανόμενες ενδείξεις οπισθοχώρησης στην πορεία απεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο. Μάλιστα, οι αυξημένες για φέτος ροές ρωσικού φυσικού αερίου από τον αγωγό TurkStream -από τον οποίο προμηθεύονται αέριο η Ουγγαρία και η Ελλάδα, μεταξύ άλλων- βρέθηκε στο επίκεντρο των αιχμών που επεφύλαξε η (απερχόμενη) Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον που απέφυγε βέβαια να φωτογραφίσει συγκεκριμένες χώρες, ενώ σημείωσε με νόημα «ότι το ρωσικό αέριο το προμηθεύονται εταιρείες και όχι κυβερνήσεις». Την ίδια στιγμή, Γαλλία και Βέλγιο έθεσαν επί τάπητος το θέμα των -επίσης αυξημένων- ρωσικών φορτίων LNG που φτάνουν στα ευρωπαϊκά λιμάνια.
Αιχμές από την Επίτροπο Ενέργειας Κάντρι Σίμσον
«Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να ζήσει χωρίς το ρωσικό αέριο. Αν κράτη μέλη της ΕΕ προτιμούν να συνεχίσουν να εισάγουν ρωσικό αέριο -και το κάνουν ακόμα και για ποσότητες που υπερβαίνουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις ή αν επιθυμούν να υπογράψουν νέες συμφωνίες για νέες ποσότητες, θέλω να είμαι σαφής: Αυτό δεν αποτελεί αναγκαιότητα, αλλά πολιτική επιλογή και μάλιστα επικίνδυνη». Τάδε έφη η κ. Σίμσον στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε τη Σύνοδο, έχοντας δίπλα της τον Ατίλα Στάινερ, Υπουργό Ενέργειας της Ουγγαρίας, προεδρεύουσας της ΕΕ για το τρέχον εξάμηνο, ο ΥΠΕΞ της οποίας υπέγραψε λίγες ημέρες πριν στην Αγία Πετρούπολη συμφωνία με την Gazprom για προμήθεια αυξημένων ποσοτήτων ρωσικού αερίου μέσω του Turk Stream.
Η κ. Σίμσον έκρουσε επίσης τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο οπισθοχώρησης στην ατζέντα του REPowerEU, χρησιμοποιώντας αρκετά σκληρή γλώσσα. Όπως είπε, «εξέφρασα στους Υπουργούς την βαθιά μου ανησυχία για τις αυξημένες ποσότητες ρωσικού αερίου στην ΕΕ τους τελευταίους μήνες. Από το 2022, κάθε χρόνο μειώναμε τις εισαγωγές. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε το 2024 να γίνει το έτος που θα αντιστραφεί αυτή η τάση». Η ίδια μάλιστα πρόσθεσε «ότι λίγους μήνες πριν οι ποσότητες από τη Ρωσία ήταν πολύ υψηλότερες απ’ ότι προβλέπουν τα μακροχρόνια συμβόλαια, κάτι που ερμηνεύεται από το γεγονός ότι κάποιες εταιρείες αγοράζουν ρωσικό LNG από τη spot αγορά, πράγμα αχρείαστο».
Τα στοιχεία που δείχνουν την αύξηση του ρωσικού αερίου στην ΕΕ, η εικόνα στην Ελλάδα
Οι δηλώσεις της κ. Σίμσον έγιναν με φόντο στοιχεία του Institute for Energy Economics and Financial Analysis που επικαλούνται οι FT, σύμφωνα με τα οποία οι εισαγωγές ρωσικού αερίου σε όλη την Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 11% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο του 2024. Το ποσοστό αυτό ήταν πολλαπλάσιο σε επιμέρους χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, όπου σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ οι εισαγωγές φυσικού αερίου από την πύλη του Σιδηρόκαστρου (από την οποία εισέρχεται το ρωσικό αέριο που φτάνει στη Βουλγαρία μέσω του TurkStream) αυξήθηκαν στο εννεάμηνο κατά 62,67% σε ετήσια βάση, καλύπτοντας το 54,25% των συνολικών εισαγωγών. Το ποσοστό αυτό όμως αυξάνεται αν συνυπολογιστούν και τα φορτία ρωσικού LNG που φτάνουν στο Τερματικό της Ρεβυθούσας, που μειώθηκαν μεν σε σχέση με το 2023, παραμένουν ωστόσο η δεύτερη (σε σύνολο 4) πηγή προμήθειας LNG, μετά τις ΗΠΑ.
Στην κατάσταση αυτή αναφέρθηκε και η κ. Σίμσον που υπογράμμισε ότι οι ποσότητες του ρωσικού αερίου που μεταφέρει ο TurkStream έχουν αυξηθεί φέτος έναντι του 2024. Σύμφωνα με πληροφορίες, εκτιμάται ότι συνολικά οι εισαγωγές ρωσικού αερίου για ολόκληρο το 2024 θα αυξηθούν κατά 8 δις. κυβικά μέτρα, με τη μερίδα του λέοντος να αφορά το αέριο αγωγών.
Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση για τις αυξημένες ροές ρωσικού αερίου στην Ευρώπη έχει «φουντώσει» καθώς πλησιάζει η εκπνοή της συμφωνίας διαμετακόμισης ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας στο τέλος του 2024 -μέσω του οποίου πέρυσι μεταφέρθηκαν 14 bcm- και είναι προφανής η ανησυχία των Βρυξελλών ότι οι ποσότητες αυτές θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από ρωσικό αέριο που θα προέρχεται από άλλες πηγές (LNG και TurkStream). Αυτό πάντως που απέφυγε επιμελώς να αναφέρει η Ευρωπαία Επίτροπος είναι ότι ο λόγος που το ρωσικό αέριο είναι τόσο δημοφιλές είναι ότι είναι πολύ φθηνότερο σε σχέση με τις εναλλακτικές πηγές προμήθειας, συμπεριλαμβανομένου και του αμερικανικού LNG. Κάτι που υπονόησε εμμέσως πλην σαφώς και ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζέφρι Πάιατ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα όταν έκανε λόγο για dumping ρωσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που υπονομεύει το project του Κάθετου Διαδρόμου για μεταφορά φορτίων LNG με σημείο αφετηρίας τα τερματικά της Ελλάδας προς την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη έως την Ουκρανία και τη Μολδαβία. Την ίδια στιγμή, όμως, το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο συνέβαλε στην συγκράτηση των τιμών ηλεκτρισμού στην Ελλάδα -όπου το ποσοστό της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο βαίνει μεν μειούμενο, παραμένει όμως αρκετά υψηλό- και σε άλλες χώρες. Και συνέβαλε στην αποκατάσταση της κανονικότητας στις αγορές ενέργειας, όπου είναι ακόμα νωπές οι μνήμες των εξαιρετικά υψηλών τιμών φυσικού αερίου (που άγγιξαν τα 300 ευρώ/MWh) στο ζενίθ της ενεργειακής κρίσης το καλοκαίρι του 2022.
Τα ρωσικά φορτία LNG
Εντονη ανησυχία, άλλωστε, προκαλεί και το γεγονός ότι αυξητικές τάσεις παρουσιάζουν και τα ρωσικά φορτία LNG που φτάνουν στα ευρωπαϊκά λιμάνια (κυρίως της Γαλλίας και της Ισπανίας, γιατί στο Τέρμιναλ της Ρεβυθούσας καταγράφεται μείωση), εξέλιξη που -ειρωνικά- συνδέεται ενδεχομένως και με το γεγονός ότι επίκεινται κυρώσεις στις επανεξαγωγές ρωσικού LNG που προωθείται προς άλλες χώρες από τα ευρωπαϊκά τερματικά.
Σύμφωνα με το ΙΕΕFA, η Γαλλία, η Ισπανία και το Βέλγιο αναλογούν στο 87% των εισαγωγών ρωσικού LNG για το α εξάμηνο του 2024, με τις εισαγωγές στη Γαλλία να υπερδιπλασιάζονται. Το Βέλγιο δήλωσε χθες ότι εργάζεται πάνω σε έναν μηχανισμό που θα εντοπίζει την προέλευση του LNG που φτάνει στα ευρωπαϊκά λιμάνια, καθιστώντας εφικτό «τον εντοπισμό και περιορισμό των ρωσικών μορίων εάν απαιτηθεί». Πρότεινε δε ότι κάθε χώρα της ΕΕ που λαμβάνει ρωσικό αέριο που φτάνει στα βελγικά λιμάνια «πρέπει να επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα του φορτίου για την ασφάλεια εφοδιασμού της» και ζήτησε από την Κομισιόν να συντονίσει την σχετική προσπάθεια. Την ίδια στιγμή, η Γαλλία μαζί με άλλες εννέα χώρες της ΕΕ ζήτησε από την Επιτροπή να απαιτεί από τους προμηθευτές του ρωσικού LNG να ταυτοποιούνται όταν τα φορτία εκφορτώνονται στα λιμάνια της ΕΕ και να βελτιωθεί η διαφάνεια αναφορικά με τις εισαγόμενες ποσότητες. Η γαλλική TotalEnergies που εισάγει ρωσικό LNG από τη μονάδα του Γιαμάλ στη Σιβηρία (έχοντας και μετοχικό μερίδιο), δήλωσε ότι «εξακολουθεί να προμηθεύει την Ευρώπη με φορτία από την εν λόγω μονάδα, στη βάση μακροπρόθεσμων συμβολαίων take or pay που η TotalEnergies δεσμεύεται νομικά να τηρήσει, καθώς δεν μπορούν να ανασταλούν εκτός και αν επιβληθούν κυβερνητικές κυρώσεις». Που αυτή τη στιγμή δεν υφίστανται στην ΕΕ για εισαγωγές ρωσικού LNG
Ρεύμα: Παραμένουν στο τραπέζι της ΕΕ οι υψηλές τιμές στα Βαλκάνια
Οι διαφορές των χονδρικών τιμών ρεύματος στην ΕΕ -με έμφαση στις υψηλότερες τιμές που διαμορφώνονται υπό προϋποθέσεις στις χώρες της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης- απασχόλησαν έντονα το Συμβούλιο των ΥΠΕΝ. Η τοποθέτηση του θέματος στην ατζέντα μετά την κοινή επιστολή των ΥΠΕΝ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας προς την Επίτροπο Σίμσον και οι παρεμβάσεις των κ.κ Σκυλακάκη, Μαλίνοφ και Μπουρντούτζα προκάλεσαν ζωηρή συζήτηση μεταξύ των Υπουργών. Σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τη Σύνοδο «Οι Υπουργοί Ενέργειας συμμερίστηκαν τις ανησυχίες για τις παρενέργειες από τις υψηλές τιμές στην περιοχή και την επίπτωσή τους στην ανταγωνιστικότητα και στις οικονομίες. Συμφώνησαν ότι απαιτείται συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση για τη σταθεροποίηση των τιμών και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή και την ΕΕ. Οι Υπουργοί συζήτησαν πιθανά στοχευμένα μέτρα για την αύξηση της μεταφορικής ικανότητας στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και τόνισαν την ανάγκη για αύξηση των επενδύσεων προκειμένου να αυξηθεί περαιτέρω η διασυνδεσιμότητα και για καλύτερο συντονισμό σε περιφερειακό επίπεδο. Εντόπισαν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για τη βελτίωση της αποδοτικότητα των διασυνοριακών ροών ηλεκτρισμού, με τις συζητήσεις να συνεχίζονται στη Συνοδο Υψηλού Επιπέδου του CESEC στη Βουδαπέστη στα τέλη του μήνα.
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, η Κομισιόν εξέφρασε τη βούλησή της να εργαστεί με Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία που έθεσαν το ζήτημα για να βρεθούν τρόποι άμεσης αντίδρασης σε περίπτωση που επαναληφθούν τέτοια ακραία γεγονότα. Η Ελλάδα μαζί με τα άλλα κράτη-μέλη θα συνεχίσει, στη βάση αυτής της προσπάθειας που ξεκίνησε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, να επιμένει σε σχετικές πρωτοβουλίες προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Όπως πάντως έγραψε και το energygame.gr, η πρόταση των τριών για έκτακτο μηχανισμό φορολόγησης των ουρανοκατέβατων κερδών των παραγωγών όταν προκύπτουν ακραίες τιμές έτυχε ψυχρής υποδοχής από τις χώρες του Βορρά που τάχθηκαν κατά παρεμβάσεων στην αρχιτεκτονική των αγορών ηλεκτρισμού της ΕΕ.
Διαβάστε ακόμη
