Ένα ερώτημα που έχει προκύψει σε σχέση με την ενεργειακή ασφάλεια των χωρών της Ευρώπης είναι τι θα συμβεί μετά τις 31 Δεκεμβρίου, ημερομηνία ορόσημο, καθώς τότε λήγει η συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Το τελευταίο διάστημα βρίσκονται σε εξέλιξη έντονες διαπραγματεύσεις, ώστε είτε να υπάρξει μια νέα συμφωνία διαμετακόμισης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, πράγμα εξαιρετικά απίθανο δεδομένης της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ τους, είτε να βρεθεί μια εναλλακτική αξιόπιστη λύση. Μια εναλλακτική λύση που εξετάζεται αυτήν την περίοδο είναι το ενδεχόμενο να αυξήσει το Αζερμπαϊτζάν τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και να καλυφθεί με αυτόν τον τρόπο το «κενό» που θα δημιουργηθεί από την έλλειψη ρωσικού αερίου με την έλευση του 2025. Ωστόσο, ξένοι αναλυτές, με τους οποίους επικοινώνησε το Montel, δεν φάνηκαν ιδιαίτερα αισιόδοξοι όσον αφορά το πόσο είναι εφικτό ένα τέτοιο σενάριο.
Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει μια γενικευμένη αίσθηση πως το Αζερμπαϊτζάν δεν είναι ικανό να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, μέσα σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Το σίγουρο είναι πως η χώρα της Κασπίας, μέσω και του προέδρου της Ιλχάμ Αλίγιεφ, έχει μετατραπεί σε κρίσιμο παράγοντα και χώρα «κλειδί» για το τι μέλλει γενέσθαι όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια των ευρωπαϊκών κρατών στο άμεσο μέλλον. Ειδικότερα, ο Αλιγίεφ είχε δηλώσει πρόσφατα στην ετήσια σύνοδο κορυφής Ambrosetti στο Cernobbio της Ιταλίας πως η Ρωσία, η Ουκρανία και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν προσεγγίσει το Αζερμπαϊτζάν, προκειμένου να διευκολύνει τη συνέχιση της διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας. Συνεπώς, το Αζερμπαϊτζάν έχει αναλάβει αφενός ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, αφετέρου ρόλο πιθανού «σωτήρα» για τα ευρωπαϊκά κράτη, αν τελικά αυξήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς αυτά τον χειμώνα που έρχεται. Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, η στάση του είναι κομβική.
Ήδη, οι ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν αρχίσει να δείχνουν ενδιαφέρον για εξαγορά μεγαλύτερης ποσότητας φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν. Ενδεικτική της κατάστασης είναι η είδηση, που μετέδωσε το Report, πως η γερμανική ενεργειακή εταιρεία Uniper ενδιαφέρεται να αγοράσει επιπλέον αζερικό φυσικό αέριο και βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την αζερική κρατική εταιρεία SOCAR. Η Uniper αγοράζει, προς το παρόν, από την SOCAR 1,5 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, ενώ επιθυμία της είναι να διπλασιάσει αυτήν την ποσότητα. Ωστόσο, όλα θα εξαρτηθούν από τη δυνατότητα της SOCAR να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση. Παράλληλα, αύξηση των προμηθειών αζερικού αερίου εξασφάλισε η Σερβία. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει το Balkan Insight, μια νέα σύμβαση μεταξύ της σερβικής κρατικής εταιρείας Srbijagas και της αζερικής SOCAR υπογράφηκε κατά την επίσκεψη του Υπουργού Ενέργειας του Αζερμπαϊτζάν Παρβίζ Σαχμπάζοφ στο Βελιγράδι την Πέμπτη. Μέσω αυτής της συμφωνίας η Σερβία θα εξασφαλίσει επιπλέον 1 εκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ημερησίως από την 1η Νοεμβρίου 2024 έως την 1η Απριλίου 2025.
Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την έκβαση της κατάστασης είναι το ζήτημα των διαθέσιμων υποδομών. Η βελτίωσή τους θεωρείται αναγκαία, προκειμένου να αυξηθούν οι αζερικές εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Θεωρείται, επίσης, βέβαιο πως η βελτίωση των υποδομών για μεταφορά μεγαλύτερης ποσότητας φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν θα απαιτήσει σημαντική οικονομική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά ταύτα, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Report, οι Ευρωπαίοι χρηματοδότες δεν φαίνονται «ζεστοί» για τη χρηματοδότηση φιλόδοξων έργων αγωγών φυσικού αερίου, σε μια περίοδο όπου η «πράσινη» ατζέντα είναι στο προσκήνιο.
Ένα σενάριο που, σύμφωνα με αναλυτές, θα μπορούσε να συμβεί, θα ήταν το Αζερμπαϊτζάν να προβεί σε μια «συνεννόηση» με τη Ρωσία. Μέσω της συνεννόησης αυτής θα μπορούσε η Ρωσία, με τη λήξη της συμφωνίας με την Ουκρανία, να στέλνει ποσότητες φυσικού αερίου στο Αζερμπαϊτζάν και αυτό με τη σειρά του να αυξήσει κατά την ίδια ποσότητα τις εξαγωγές του προς τα κράτη της Ευρώπης. Με αυτόν τον τρόπο, θεωρητικά όλοι θα είναι ικανοποιημένοι, αφού τα ευρωπαϊκά κράτη θα εξασφαλίσουν την ενεργειακή τους ασφάλεια, η Ρωσία θα συνεχίσει να αποκομίζει έσοδα από τις εξαγωγές του φυσικού αερίου που έστελνε προηγουμένως στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας και το Αζερμπαϊτζάν θα αυξήσει τις εξαγωγές του προς την Ευρώπη και θα αποκτήσει έναν αναβαθμισμένο ρόλο ως προς την εξασφάλιση της ενεργειακής της ασφάλειας.
Μάλιστα, το παραπάνω σενάριο έγινε ακόμη πιο πιθανό μετά την είδηση, που μετέδωσε στις 19 Σεπτεμβρίου ο ειδησεογραφικός ιστότοπος Ukrainska Pravda, πως η Ουκρανία συμφώνησε στη διαμετακόμιση φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη ως προσωρινό μέτρο μετά τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης που είχε με τη Ρωσία, παρόλο που αναμένει ότι στις ποσότητες του φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν θα περιλαμβάνονται και ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου. Ωστόσο, χωρίς κάποια τέτοιου είδους συνεννόηση, το κράτος της Κασπίας δεν φαίνεται να έχει τη δυνατότητα να αυξήσει άμεσα κατά πολύ τις εξαγωγές του. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η είδηση διαψεύστηκε αρμοδίως, αφού όμως πρώτα πρόλαβε να προκαλέσει «ταραχή» στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, με την τιμή των συμβολαίων στον κόμβο TTF της Ολλανδίας να καταγράφει «βουτιά» της τάξης του 5% στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, για να ανακάμψει στη συνέχεια.
Σε κάθε περίπτωση, πέραν του Αζερμπαϊτζάν, μια άλλη επιλογή για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η αύξηση των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ ή το Κατάρ. Το τελευταίο διάστημα έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται υπό κατασκευή αρκετά έργα τερματικών σταθμών LNG ή FSRUs. Η εισαγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων LNG από τις παραπάνω χώρες θα μπορούσε να δώσει μια «βοήθεια» στα ευρωπαϊκά κράτη, αν τεθεί σε κίνδυνο η ενεργειακή τους ασφάλεια με τη διακοπή της συμφωνίας Ρωσίας – Ουκρανίας.
Διαβάστε ακόμη
