Η πρόσφατη επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στο Πεκίνο δεν φαίνεται να έφερε το βασικό οικονομικό αποτέλεσμα το οποίο φέρεται να είχε και αυτό δεν ήταν άλλο από την αναζωογόνηση των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Κίνα μέσω της νέας γραμμής ονόματι «Power of Siberia 2». Σε αντίθεση με τις προσδοκίες της Ρωσίας, το έργο δεν προχωράει τόσο γρήγορα όσο θα ήθελε, σημειώνει η Handelsblatt.
Η κυβέρνηση στη Μόσχα είχε ανακοινώσει ότι η κατασκευή του αγωγού μήκους 2.800 χιλιομέτρων θα ξεκινούσε φέτος και θα ολοκληρωνόταν το 2030. Ωστόσο, η Κίνα αρνείται να αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
Η Ρωσία εξαρτάται από νέους πελάτες για το φυσικό της αέριο, δηλαδή την Κίνα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι προμήθειες προς την Ευρώπη έχουν μειωθεί δραστικά μετά την επίθεση στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ήταν εξαιρετικά προσοδοφόρες για την πλούσια σε φυσικούς πόρους Ρωσία επί δεκαετίες.
Η οικονομική πίεση είναι πλέον αντίστοιχα υψηλή: Τον Μάιο, η κρατική εταιρεία Gazprom ανακοίνωσε καθαρές ζημίες για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες – ύψους 6,4 δισ. ευρώ για το 2023. Η τιμή της μετοχής της Gazprom υποχώρησε σημαντικά και ο ενεργειακός κολοσσός ακύρωσε το μέρισμά του τον Μάιο.
Το πρόβλημα είναι πως τα κοιτάσματα φυσικού αερίου από τα οποία η Ευρώπη τροφοδοτούνταν με αγωγούς δεν είναι επαρκώς συνδεδεμένα με άλλους προορισμούς και η «Power of Siberia 2» προορίζεται να το αλλάξει αυτό.
Αν δει κανείς τη διαδρομή, αντιλαμβάνεται πόσο περίπλοκο είναι το έργο: από τη χερσόνησο Γιαμάλ στον Αρκτικό Ωκεανό, ο αγωγός θα διασχίζει πρώτα τη Σιβηρία και στη συνέχεια τη Μογγολία από βορρά προς νότο. Με μήκος 2.800 χιλιομέτρων, θα είναι υπερδιπλάσιο του μήκους των αγωγών Nord Stream προς την Ευρώπη. Με ετήσια χωρητικότητα περίπου 50 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, θα ήταν ελαφρώς μικρότερος από τον Nord Stream, ο οποίος πρόσφατα άντλησε έως και 59 κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το κόστος ανέρχεται σε 13,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο Πούτιν θα επενδύσει πολλά χρήματα για να αυξήσει και πάλι τη σημασία της Ρωσίας στην αγορά φυσικού αερίου. Ωστόσο, το έργο αποτελεί προφανώς πολύ χαμηλότερη προτεραιότητα για την κινεζική πλευρά.
Ο σχεδιασμός βρίσκεται σε εξέλιξη από τον Σεπτέμβριο του 2020, αλλά δεν έχει σημειωθεί συγκεκριμένη πρόοδος εδώ και πολύ καιρό. Μεταξύ άλλων, η Ρωσία και η Κίνα διαφωνούν σχετικά με τον τρόπο κατανομής του κόστους κατασκευής μεταξύ τους.
«Η Ρωσία θα εξαρτάται όλο και περισσότερο μακροπρόθεσμα από την Κίνα»
Ο αγωγός της Άπω Ανατολής είναι επίσης ένα έργο γοήτρου για το Κρεμλίνο, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα. Κατά την πιο πρόσφατη επίσκεψή του στην Κίνα, ένας από τους κύριους στόχους του Πούτιν ήταν να επιστρέψει στη Μόσχα με μια συγκεκριμένη συμφωνία για τον αγωγό, σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα της Ρωσίας Μαξιμίλιαν Ες (Maximilian Hess) από το Ινστιτούτο Έρευνας Εξωτερικής Πολιτικής.
Αλλά κατά την επίσκεψη του Πούτιν στο Πεκίνο, ούτε η τελική δήλωση ούτε οι άλλες συμφωνίες που υπογράφηκαν περιείχαν συγκεκριμένη δέσμευση για την έναρξη του έργου.
Η καθυστέρηση του έργου του αγωγού συμβολίζει την αλλαγή εξουσίας. Η Κίνα είναι η νέα υπερδύναμη, ενώ η Ρωσία παραμένει ο εξαρτημένος κατώτερος εταίρος. Σύμφωνα με την ανάλυση των εμπειρογνωμόνων, η Κίνα υιοθετεί μια χαλαρή προσέγγιση αναμονής, καθώς η Λαϊκή Δημοκρατία δεν εξαρτάται επί του παρόντος από το φυσικό αέριο από τα ρωσικά κοιτάσματα Γιαμάλ.
Ενώ οι δυτικές κυρώσεις θέτουν τη Ρωσία υπό αυξανόμενη πίεση, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι απίθανο να χρειαστεί το πρόσθετο φυσικό αέριο από τη ρωσική παραγωγή πριν από το 2030.
Οι προβλέψεις για την κατανάλωση δείχνουν ότι η Κίνα θα είναι σε θέση να εισάγει αρκετό φυσικό αέριο μέχρι τότε, ακόμη και με τους σημερινούς προμηθευτές της – και θα είναι σε θέση να κρατήσει την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου χαμηλά μέχρι τότε.
Σύμφωνα με τον Ρώσο εμπειρογνώμονα για την Κίνα Αλεξάντερ Γκαμπούεφ από το Κέντρο Ρωσίας και Ευρασίας Carnegie, η Κίνα «σίγουρα ενδιαφέρεται να λάβει ενδεχομένως περισσότερο φυσικό αέριο από τη Ρωσία μέσω του αγωγού στο μέλλον», αλλά απλώς δεν εξαρτάται από αυτόν προς το παρόν.
Ο ίδιος περιγράφει τη σχέση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας ως εξαιρετικά άνιση. «Ο Πούτιν δεν έχει στην πραγματικότητα κανένα μοχλό πίεσης για να ασκήσει ο ίδιος πίεση. Φυσικά μπορεί να προσπαθήσει, αλλά η Κίνα μπορεί πάντα να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στη Ρωσία από ό,τι το αντίθετο», λέει ο εμπειρογνώμονας. «Μακροπρόθεσμα, η Ρωσία θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Κίνα», είναι πεπεισμένος.
Η κινεζική ηγεσία με επικεφαλής τον αρχηγό του κράτους και ηγέτη του κόμματος Σι Τζινπίνγκ γνωρίζει πολύ καλά την ευνοϊκή διαπραγματευτική της θέση. Η ισορροπία δυνάμεων, η οποία ήταν σαφώς κατανεμημένη υπέρ της Ρωσίας κατά τη σοβιετική εποχή, έχει έκτοτε αντιστραφεί.
Η Κίνα φαίνεται να παρουσιάζει τα βασικά αιτήματά της με ανάλογη αυτοπεποίθηση: Η «South China Morning Post» ανέφερε ήδη πέρυσι, επικαλούμενη εμπιστευτικούς, ότι η Κίνα απαιτεί περαιτέρω εκπτώσεις από τη Ρωσία και θέλει να πιέσει προς τα κάτω την τιμή του φυσικού αερίου από τον αγωγό που δεν έχει ακόμη κατασκευαστεί. Η Λαϊκή Δημοκρατία αρνείται επίσης να συμμετάσχει στο κόστος κατασκευής.
Η Κίνα δεν θέλει να τρομάξει τους δυτικούς εταίρους
Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα Γκαμπούεφ, υπάρχει επίσης διαφωνία μεταξύ Ρωσίας και Κίνας σχετικά με τη λεγόμενη ρήτρα «take or pay». Ανεξάρτητα από την ποσότητα που πραγματικά χρησιμοποιείται, η ρήτρα αυτή υποχρεώνει την πλευρά του αγοραστή να πληρώσει για μια ελάχιστη ποσότητα, για παράδειγμα το 80% της πιθανής ποσότητας.
«Το πρόβλημα είναι ότι η Κίνα θέλει να κρατήσει το επίπεδο “take or pay” χαμηλότερο». Το σημείο αυτό είναι «πιθανώς ακόμη πιο σημαντικό για το Πεκίνο από τη συμφωνηθείσα τιμή», εκτιμά ο Γκαμπούεφ. Όσο περισσότερο υποφέρει η Ρωσία από τις δυτικές κυρώσεις, τόσο περισσότερο μπορεί η Κίνα να υπαγορεύει τους όρους. «Η Κίνα μπορεί να περιμένει. Και οι συνθήκες γίνονται όλο και καλύτερες για το Πεκίνο κάθε χρόνο που περνάει», είναι πεπεισμένος ο Γκαμπούεφ.
Την άποψη αυτή συμμερίζονται και άλλοι εμπειρογνώμονες. «Η Κίνα διαπραγματεύεται από θέση ισχύος», υποψιάζεται επίσης ο Χανς Γίντερ Χίλπερτ (Hanns Günther Hilpert) από το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας.
Στόχος είναι να αποκτήσει πρόσβαση στο φυσικό αέριο της Σιβηρίας «όσο το δυνατόν φθηνότερα και να αποφύγει οποιαδήποτε εξάρτηση από τη Ρωσία». Η στροφή προς την πράσινη ενέργεια στην Κίνα προχωρά επίσης με ταχείς ρυθμούς.
Ο ειδικός σε θέματα Κίνας Γκαμπούεφ βλέπει επίσης έναν άλλο πιθανό λόγο για τη συμπεριφορά αναμονής του Πεκίνου: τις ανησυχίες για δυτικές αντιδράσεις. Εάν η Κίνα ανακοίνωνε την έναρξη του έργου στην τρέχουσα τεταμένη διεθνή κατάσταση, η κατασκευή του αγωγού θα μπορούσε να θεωρηθεί ως σαφής υποστήριξη προς τη Ρωσία και να οδηγήσει σε αντίστοιχα τιμωρητικά μέτρα από τη Δύση, ίσως ακόμη και σε δευτερογενείς κυρώσεις, πιστεύει ο Γκαμπούεφ. Ωστόσο, οι δυτικές χώρες είναι σημαντικοί εμπορικοί εταίροι για την Κίνα. Ως εκ τούτου, το έργο του αγωγού είναι πιθανό να καθυστερήσει περαιτέρω.
Διαβάστε ακόμη
