Πάνω από το ένα δέκατο του ρωσικού φυσικού αερίου που έφτανε στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω αγωγών έχει αντικατασταθεί από ρωσικό υγροποιημένο φυσικό αέριο που παραδίδεται στα λιμάνια της ΕΕ, παρά την αδήριτη προσπάθεια του μπλοκ να περιορίσει στο ελάχιστο την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία, σύμφωνα με ανάλυση που είχε κάνει το Reuters αυτόν τον μήνα. Σημειώνεται πως η Ρωσία έστειλε περισσότερους από 15,6 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ρωσικού LNG στα λιμάνια της ΕΕ πέρυσι, σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης δεδομένων Kpler, μια μικρή αύξηση από το 2022 (1,3%) και αλματώδης αύξηση κατά 37,7% σε σύγκριση με το 2021. Η Ευρώπη βρίσκεται τώρα μπροστά σε ένα νέο δίλημμα. Θα μπορέσει να στηρίξει μία πορεία απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, μένοντας ανεπηρέαστη από τους γεωπολιτικούς κλυδωνισμούς χωρίς το ρωσικό LNG;. Το κεφάλαιο «ρωσικό LNG» δεν έχει κλείσει. Τουναντίον απέχουμε πολύ από ένα τέτοιο σενάριο. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών αρχών Ενέργειας της ΕΕ (ACER) «η μείωση των ρωσικών εισαγωγών LNG θα πρέπει να εξεταστεί σταδιακά».

Επιθυμία του υπουργού Εξωτερικών της Σουηδίας Τομπίας Μπίλστρομ -όπως σημείωσε στην πρόσφατη Σύνοδο των ΥΠΕΞ των «27» στο Λουξεμβούργο- είναι η απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού LNG θα επιδιωχθεί να ενταχθεί στο 14ο πακέτο κυρώσεων που αναμένεται να ψηφιστεί μέσα στην άνοιξη, μαζί με μέτρα που θα στοχεύουν στον περιορισμό του σκιώδους στόλου της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ το βλέπουν ως ευκαιρία. Όπως σημείωσε ο Αμερικανός Υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για θέματα ενέργειας Τζέφρι Πάιατ κατά την ομιλία του στο ετήσιο συνέδριο του Ινστιτούτου CSIS πρόκειται «για μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση». Η περαιτέρω μείωση των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου -έσοδα με τα οποία εν πολλοίς χρηματοδοτεί τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία- αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Mediapart, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών έχουν πλέον μειωθεί δραστικά σε σχέση με το προηγούμενο έτος. «Όμως πολύ LNG εξακολουθεί να έρχεται στην Ευρώπη από τη Ρωσία», αναφέρει.

Η ζήτηση για υγροποιημένο φυσικό αέριο, που λειτούργησε ως «από μηχανής θεός» κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, πιθανότατα θα κορυφωθεί φέτος, καθώς η περιοχή επιταχύνει τη μετάβασή της στις ΑΠΕ. Σε έκθεση του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας των χωρών της ΕΕ, που αποτελεί την εποπτική αρχή της ΕΕ, επισημαίνεται πως εφόσον εκπληρωθούν πλήρως οι στόχοι του μπλοκ για τις ανανεώσιμες πηγές, η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου που προβλέπεται έως το 2030 θα είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα σε σχέση με το 2019, που είναι ισοδύναμο με το 130% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ από τη Ρωσία πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Το κεφάλαιο ρωσικό LNG δεν έχει κλείσει. Τουναντίον απέχουμε πολύ από ένα τέτοιο σενάριο. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών αρχών Ενέργειας της ΕΕ (ACER) «η μείωση των ρωσικών εισαγωγών LNG θα πρέπει να εξεταστεί σταδιακά». Η Ρωσία είναι τώρα ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής LNG της, μετά τις ΗΠΑ, αντιπροσωπεύοντας το 16% των συνολικών εισαγωγών πέρυσι. Τα 15,5 εκατομμύρια τόνοι ρωσικού LNG που αγοράστηκαν από κράτη της ΕΕ πέρυσι ήταν σχεδόν 40% περισσότεροι από το σύνολο το 2021, σύμφωνα με την Kpler.

Δεν υπάρχει σημείο σύγκλισης

Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να διατηρήσουν μία κοινή γραμμή γύρω από το ζήτημα απαγόρευσης εισαγωγών ρωσικού LNG. Η Σουηδία και οι χώρες της Βαλτικής πιέζουν για απαγόρευση. Ωστόσο, πολλά άλλα μέλη του μπλοκ και η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της ΕΕ αναφέρουν ότι η Ευρώπη εξαρτάται πλέον πολύ περισσότερο από το LNG για να αντέξει μία απότομη απεξάρτηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι προσεκτική στις προσπάθειές της να καταργήσει το ρωσικό LNG καθώς θα πρέπει να προστατεύει την ασφάλεια εφοδιασμού της με φυσικό αέριο, δήλωσε ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας, ACER σε έκθεσή του.

Σύμφωνα με γαλλικά δημοσιεύματα, ο όμιλος TotalEnergies προμηθεύει τη Γαλλία και την Ευρώπη με άφθονο ρωσικό LNG. Σύμφωνα με τους FT τα καύσιμα εισάγονται από χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και το Βέλγιο, και μέρος τους πωλείται στη Γερμανία και τους γείτονές της στην Κεντρική Ευρώπη, οι οποίοι ανησυχούν για τη διατήρηση χαμηλού κόστους ενέργειας για τη βιομηχανία. Η εποπτική αρχή της ΕΕ εξέφρασε την ανησυχία της για μεμονωμένα κράτη μέλη που χρησιμοποιούν νέα εργαλεία «για να περιορίσουν προσωρινά τις προμήθειες φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του LNG, από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία», σημειώνοντας ότι τέτοιες κινήσεις θα μπορούσαν να πλήξουν τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας που είχαν συμφωνηθεί με τη Μόσχα πριν από την εισβολή στην Ουκρανία το 2022. «Είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα για τις χώρες γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα», είπε ένας διπλωμάτης που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις.

Η εικόνα στην Ελλάδα

Η συζήτηση αυτή δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Ελλάδα. Οι παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου στον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας μειώθηκαν κατά 27,1% το πρώτο τρίμηνο του 2024, με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να προμηθεύουν την πλειονότητα των ποσοτήτων, σύμφωνα με τον ΔΕΣΦΑ. Τα σκήπτρα διατήρησαν οι ΗΠΑ, ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG στην Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Περισσότερο από το 65% των όγκων LNG προήλθε από τις ΗΠΑ, φτάνοντας τις 4,54 TWh, σημειώνοντας αύξηση 14 % σε σύγκριση με 3,98 TWh την ίδια περίοδο πέρυσι. Η Ρωσία κατέλαβε τη δεύτερη θέση με 1,91 TWh, αύξηση 82% σε σύγκριση με πέρυσι. Εκτός από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, η Αλγερία προμήθευσε 0,48 TWh στην Ελλάδα κατά την περίοδο, σημειώνοντας πτώση 67% από έτος σε έτος. Ο ΔΕΣΦΑ ανέφερε ότι το 39% του συνόλου του εισαγόμενου φυσικού αερίου στην Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου από τον αγωγό, προήλθε από τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας. Οι συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου στην Ελλάδα ανήλθαν σε 16,55 TWh, σημειώνοντας πτώση 8,4% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Να σημειωθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει κατηγορηθεί ότι «βοηθά τη Ρωσία να πληρώσει για τον πόλεμό της στην Ουκρανία» συνεχίζοντας να εισάγει ποσότητες ρεκόρ διυλισμένου πετρελαίου από χώρες που επεξεργάζονται ορυκτά καύσιμα του Κρεμλίνου, σημειώνει σε σχετικό άρθρο του ο Guardian. Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής αργού πετρελαίου στην Ινδία και την Κίνα, ενώ η Τουρκία έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ρωσικού πετρελαίου από τότε που το Κρεμλίνο ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Σημειώνεται ότι το τελευταίο διάστημα η Ρωσία στοχεύει ολοένα και περισσότερο την ενεργειακή υποδομή της Ουκρανίας, με μόνο μερικές μεγάλες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας να μην έχουν υποστεί ακόμη ζημιές ή να έχουν καταστραφεί.

Παρά τις πιέσεις από πλευράς Αμερικής είναι αμφίβολο εάν η απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού LNG θα πάρει το πράσινο φως από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με δεδομένη την υψηλή εξάρτηση πολλών χωρών από αυτές. Το ζήτημα είναι η Ευρώπη να μην περάσει από τη ρωσική ενεργειακή εξάρτηση στην αμερικανική.