«Ενώ ο πρόεδρος Τραμπ την αποκαλεί “μέρα απελευθέρωσης”, από την σκοπιά ενός απλού πολίτη είναι “μέρα πληθωρισμού”», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μπερντ Λάνγκε, πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αντιδρώντας στους νέους δασμούς 20% που ανακοίνωσε το βράδυ της Τετάρτης ο Αμερικανός πρόεδρος. Ο Τραμπ εκτιμά ότι οι δασμοί θα ενισχύσουν τη μεταποίηση και θα περιορίσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ. Ωστόσο, αναλυτές και διεθνείς φορείς προειδοποιούν: το παγκόσμιο εμπόριο απειλείται με εκτροχιασμό, ο πληθωρισμός με άνοδο και η ενεργειακή αγορά με νέες πιέσεις.
Ενέργεια: Ο κλάδος που «κερδίζει» για τους λάθος λόγους
Όπως εξηγεί ο Μιχάλης Μαθιουλάκης, Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Greek Energy Forum, η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις που καταλήγουν, μέσω της ύφεσης, σε μείωση της ζήτησης ενέργειας. Η επίπτωση αυτή διατηρεί τις τιμές ενέργειας –ιδίως πετρελαίου και φυσικού αερίου– σε χαμηλά επίπεδα. Όμως, πρόκειται για μια επίπλαστη σταθερότητα, αποτέλεσμα όχι θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων ή τεχνολογικής εξέλιξης, αλλά παρατεταμένης οικονομικής δυσπραγίας.
Πέραν τούτου, ο κ. Μαθιουλάκης επισημαίνει ότι η παρατεταμένη πίεση στις τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να πλήξει σοβαρά τον κλάδο της σχιστολιθικής εξόρυξης στις ΗΠΑ – μια από τις βασικές πηγές του ενεργειακού πλεονάσματος της χώρας. Οι εταιρείες του κλάδου, που λειτουργούν με υψηλό λειτουργικό και χρηματοοικονομικό κόστος, μπορεί να οδηγηθούν σε αναστολή έργων ή πτωχεύσεις, με σοβαρές επιπτώσεις για την απασχόληση και την ενεργειακή στρατηγική των ΗΠΑ.
Η ΕΕ, σε περίπτωση ανταπόδοσης, θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με αμερικανικές απειλές για περιορισμό των εξαγωγών LNG. Αν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έχει τη νομική δυνατότητα να διατάξει ιδιωτικές εταιρείες να σταματήσουν τις εξαγωγές τους, η αγορά ενδέχεται να αντιδράσει έντονα, προκαλώντας προσωρινές ανατιμήσεις στο φυσικό αέριο.
Όπως σημειώνει ο Μαθιουλάκης, μέσα στο νέο δασμολογικό τοπίο, η ΕΕ είναι η μόνη μεγάλη δύναμη που παραμένει ανοιχτή αγορά με ελκυστική καταναλωτική βάση και θεσμική σταθερότητα. Αυτή η θέση της προσφέρει ένα μοναδικό παράθυρο επιρροής: κράτη όπως η Κίνα, η Ινδία και οι ασιατικοί «δράκοι» της μεταποίησης είναι πλέον πιθανό να συμμορφωθούν με τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά standards που θέτει η ΕΕ, προκειμένου να διατηρήσουν την πρόσβαση στις αγορές της.
Η Κίνα, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν αποκλείεται να κινηθεί υπόγεια: επενδύσεις σε υποδομές στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, χρηματοδότηση ενεργειακών έργων και «φιλικές» διπλωματικές κινήσεις προς χώρες με χαμηλό πολιτικό κόστος, όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν την οδό ενίσχυσης της κινεζικής επιρροής. Η ενέργεια ενδέχεται να αξιοποιηθεί και εδώ ως στρατηγικό εργαλείο διείσδυσης.
Το κύμα αβεβαιότητας που πυροδοτούν οι δασμοί οδηγεί σε άνοδο του επενδυτικού ρίσκου, και αυτό με τη σειρά του πιέζει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων και τα επιτόκια δανεισμού. Οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονται ενώπιον διλήμματος: είτε θα αυξήσουν τα επιτόκια για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό –ρισκάροντας την παγκόσμια ανάπτυξη– είτε θα επιλέξουν πιο επεκτατική νομισματική πολιτική εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων, διακινδυνεύοντας το αξιόχρεο κρατών και την ανθεκτικότητα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Το τουρκικό “δώρο” και οι πολιτικές ισορροπίες
Ανάμεσα στους λίγους ωφελημένους από τις αμερικανικές ανακοινώσεις, η Τουρκία φαίνεται να απολαμβάνει ιδιαίτερη μεταχείριση, με δασμούς μόλις 10%. Αυτό προσφέρει σημαντικό πλεονέκτημα στις τουρκικές εξαγωγές, έναντι του Βιετνάμ και άλλων χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας. Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρόκειται για μια στρατηγική ενίσχυση σε περίοδο έντονης πολιτικής ρευστότητας.
Διαβάστε ακόμη
