Οι εξελίξεις της τελευταίας τριετίας στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας δείχνουν πως βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή της ενεργειακής μετάβασης. Η Ευρώπη και η Ελλάδα αρχικά κλήθηκαν να διαχειριστούν τις γεωπολιτικές ανατροπές που έφερε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ταυτόχρονα την έκρηξη τιμών που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση. Τώρα η νέα στρατηγική του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ -σε συνδυασμό με την «αλλαγή φρουράς» στη Γερμανία παραπέμπουν σε επανακαθορισμό του οδικού χάρτη της πράσινης μετάβασης, με τις επιπτώσεις να φτάνουν μέχρι την Ελλάδα, με κυβερνήσεις και ενεργειακούς ομίλους να καλούνται να διαχειριστούν τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται.

ΕΕ: Ρεαλιστική πράσινη μετάβαση και έμφαση στο κόστος ενέργειας στη σκιά του Τραμπ

Και τούτο διότι, όπως σαφώς προκύπτει από τις πρώτες πρωτοβουλίες της νέας Κομισιόν που παρουσιάστηκαν πρόσφατα, από την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας έως την Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία (Clean Industrial Deal) και το Σχέδιο Δράσης για Προσιτές Τιμές Ενέργειας, το βάρος πλέον πέφτει στη μείωση του ενεργειακού κόστους για επιχειρήσεις και νοικοκυριά (θέμα που βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης που εδώ και καιρό ασκεί πιέσεις για εξεύρεση ευρωπαϊκής λύσης) και την θωράκιση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Διότι δεν αποτελεί σύμπτωση ότι η  πράσινη αμφισβήτηση» του Τραμπ συνέπεσε με την στροφή που πραγματοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη δεύτερη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν -με τις ευλογίες των περισσότερων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων- συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής- για μια πιο ρεαλιστική και κοστοστρεφή πράσινη μετάβαση, με λιγότερα γραφειοκρατικά βάρη και υπερφιλόδοξους στόχους, με την πυρηνική ενέργεια να πραγματοποιεί δυναμικό comeback στο νέο περιβάλλον.

Η «πράσινη realpolitik» συνδυάζεται με την παραδοχή ότι οι πολιτικές απανθρακοποίησης στην Ευρώπη πρέπει να υπηρετούν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και όχι να την υπονομεύουν και να λαμβάνουν  υπόψη τους και οικονομικές παραμέτρους  -με βασικότερη αυτή του ενεργειακού κόστους-  και όχι μόνο την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.  Συνδυάζεται επίσης και με την επανεξέταση της στάσης της Ευρώπης –και της Ελλάδας-  απέναντι στο φυσικό αέριο.  Η νέα ελληνική «γραμμή» αποτυπώνεται όχι μόνο στον αυξημένο ζήλο που επιδεικνύει η ελληνική κυβέρνηση για τις έρευνες υδρογονανθράκων (με τον διεθνή διαγωνισμό για την μίσθωση δυο νέων οικοπέδων, με την αμερικανική Chevron να έχει εκφράσει προκαταβολικά το ενδιαφέρον της για το μεγαλύτερο εξ αυτών να προκηρύσσεται με διαδικασίες-εξπρές), αλλά και  στη ρήση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ότι «θα χρειαστούμε το καύσιμο για τα επόμενα 50 χρόνια και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κάτι φρικτό από την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Παράλληλα, εγείρεται το ερώτημα «ποιος θα προμηθεύσει την Ευρώπη με φυσικό αέριο», καθώς ο Τραμπ δείχνει διάθεση εργαλειοποίησης των εξαγωγών (ακριβού) αμερικανικού LNG (που προορίζονταν να καλύψουν το κενό που θα άφηνε η εγκατάλειψη του ρωσικού αερίου), συναρτώντας το ύψος των προμηθειών της Ευρώπης με τη επιβολή δασμών.  Στο πλαίσιο αυτό, αίσθηση προκαλούν τα σχέδια της Επιτροπής για επιδότηση της κατασκευής μονάδων LNG σε τρίτες χώρες (όπως οι ΗΠΑ ή η Νορβηγία), με αντάλλαγμα προνομιακούς όρους πώλησης του παραγόμενου LNG σε ευρωπαϊκές εταιρείες, μέσω μακροπρόθεσμων συμβολαίων.

Την ίδια στιγμή, δεν έχει φύγει από το τραπέζι η προοπτική της επαναφοράς του «δαιμονοποιημένου» μεν, φθηνότερου δε ρωσικού αερίου αγωγών.  Πρόκειται για ένα πεδίο ανταγωνισμού που αφορά άμεσα και την Ελλάδα, η οποία διαθέτει μεν υποδομές που προωθούν την διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ρεβυθούσα, FSRU Αλεξανδρούπολης) και προωθεί και νέες όπως τον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, καλύπτει όμως ακόμα το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών από το ρωσικό αέριο που ρέει μέσω του TurkStream.

Οι ενεργειακές προτεραιότητες της Ελλάδας στο νέο τοπίο 

Σε αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο θα «χαραχθεί» η ενεργειακή πολιτική της χώρας φέτος. Και πέρα από το νέο μοντέλο της ρεαλιστικής πράσινης μετάβασης  που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το τέλος των επιδοτήσεων για έργα ΑΠΕ, τα αποκαλυπτήρια του πλαισίου που θα «βάλει τάξη» στις (αυξανόμενες)  περικοπές) πράσινης ενέργειας και την ενθάρρυνση με πολλαπλούς τρόπους της αποθήκευσης ενέργειας (με κορωνίδα την πρόσφατη πρόσκληση για εγκατάσταση μπαταριών συνολικής ισχύος 3,5 GW με bonus ταχείας αδειοδότησης και σύνδεσης στο δίκτυο). Περιλαμβάνει επίσης κρίσιμα κρίσιμα βήματα ωρίμανσης πολλά υποσχόμενων νέων τεχνολογιών, όπως είναι τα υπεράκτια αιολικά, η δέσμευση και η αποθήκευση άνθρακα (CCS) και το υδρογόνο. Η δε εφαρμογή των διζωνικών τιμολογίων που ξεκίνησε την 1η Φεβρουαρίου είναι η πρώτη κίνηση  προς τη «νέα τάξη πραγμάτων» στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού που επιχειρεί να εγκαθιδρύσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στην προσπάθειά του να μειώσει το κόστος ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές.  Προς την ίδια κατεύθυνση αναμένεται να συμβάλλουν και τα δυναμικά τιμολόγια που θα ακολουθούν τις διακυμάνσεις των χονδρεμπορικών τιμών ανά ώρα. Αυτά προϋποθέτουν την εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών και προσδοκάται ότι έως το τέλος του έτους θα προσφέρονται σε μια κρίσιμη μάζα τελικών καταναλωτών, κυρίως επιχειρήσεων που θα καλύπτουν περίπου το 65% της κατανάλωσης ενέργειας.

Θα συνεχιστεί ο “πυρετός” των ενεργειακών deals ;

Την ίδια στιγμή, ανακατατάξεις αναμένονται και σε επίπεδο εταιρειών και όλα δείχνουν ότι και κατά το 2025 θα υπάρξει συνέχεια στα μεγάλα ενεργειακά deals που «σφράγισαν» το 2024, στα οποία ξεχώρισαν η εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής από τη Masdar -ένα deal με εμβέλεια εκτός των ελληνικών συνόρων-   και το «μεγάλο εσωτερικό ξεκαθάρισμα»  στην Helleniq Energy που αποεπένδυσε από τη ΔΕΠΑ Εμπορίας και ταυτόχρονα απέκτησε τον πλήρη έλεγχο της Elpedison.  Εξέλιξη- ορόσημο για φέτος  θα είναι η εισαγωγή των μετοχών της Metlen στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, ενώ σημαντική εξέλιξη με εξωστρεφές πρόσημο ήταν και η πρόσφατη εισαγωγή των μετοχών της ΤΙΤΑΝ USA στη Wall Street.

Νέες συμφωνίες, εξαγορές καθώς νέα εταιρικά σχήματα που δημιουργούνται γύρω από εμβληματικά ενεργειακά έργα, αναμένονται φέτος, σε συνδυασμό με την περαιτέρω ανάπτυξη των μεγάλων ομίλων (ΔΕΗ, Metlen, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή υπό την ομπρέλα της Masdar, Helleniq Energy, Motor Oil, Aktor, ΔΕΠΑ Εμπορίας) με έμφαση στην πράσινη ενέργεια, που βρίσκεται στο επίκεντρο του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος τόσο των παραδοσιακών εταιρειών της αγοράς των ΑΠΕ όσο και άλλων παικτών, Εξελίξεις προδιαγράφονται και στην αγορά προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, με τον κλάδο της ενέργειας να αναμένεται να πρωταγωνιστήσει στα επιχειρηματικά πράγματα της χώρας για άλλη μια χρονιά…

Διαβάστε ακόμη