Η ενεργειακή αγορά διανύει μια περίοδο έντονων προκλήσεων, καθώς η αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) δημιουργεί νέα δεδομένα στη διαχείριση των ηλεκτρικών δικτύων και στην αγορά εξισορρόπησης. Το φαινόμενο της υπερπαραγωγής ενέργειας σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, αλλά και οι αποκλίσεις στις προβλέψεις παραγωγής, προκαλούν ανισορροπίες που απαιτούν παρεμβάσεις μέσω μηχανισμών ανακατανομής και περιορισμών παραγωγής (curtailments). Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη αυτών των περιορισμών και ποιος ωφελείται ή ζημιώνεται από αυτούς. Η διαχείριση των περικοπών στην παραγωγή αιολικής ενέργειας και η ανάγκη για πιο ευέλικτες συνδέσεις βρέθηκαν στο επίκεντρο του ειδικού εργαστηρίου με τίτλο «Grid Access For Wind Farms: Curtailments – Flexible Connections – Connection Permitting», που συνδιοργάνωσαν η WindEurope και η ΕΛΕΤΑΕΝ. Μεταξύ των βασικών ομιλητών ήταν η Στέλλα Ζαχαρία, CEO της Optimus Energy, η οποία ανέλυσε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αγορά σε σχέση με την κατανομή της ενέργειας και τους μηχανισμούς αναδιανομής.
«Η συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων αιολικής παραγωγής σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές προκαλεί τεράστιες αποκλίσεις στις προβλέψεις, οδηγώντας σε σημαντικές ανισορροπίες», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι η κατάσταση επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο. «Το 2024 η ανάγκη για περιορισμούς ήταν σχεδόν διπλάσια σε σχέση με το 2023 και το 2025 αναμένουμε ότι θα διπλασιαστεί ξανά», σημείωσε.
Από το 2023, οι πρώτες ενδείξεις για την ανάγκη περιορισμού της παραγωγής εμφανίστηκαν και το 2024 η κατάσταση επιδεινώθηκε σημαντικά. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το 2025 η τάση αυτή θα συνεχιστεί, με τον όγκο της ενέργειας που απαιτεί περιορισμούς να διπλασιάζεται εκ νέου. Οι παρατηρήσεις της αγοράς δείχνουν ότι περίπου το 60% των παραγωγών δεν επηρεάζονται από τις περικοπές, ενώ το υπόλοιπο 40% αντιμετωπίζει μειώσεις παραγωγής που επηρεάζουν την κερδοφορία τους.
Η Στέλλα Ζαχαρία τόνισε ότι ο βασικός μηχανισμός που καθορίζει τις περικοπές παραγωγής είναι οικονομικός. «Ο πρώτος παράγοντας που οδηγεί έναν aggregator να επιβάλει περιορισμούς είναι το οικονομικό σήμα. Αν είχαμε αρνητικές και εξισορροπητικές τιμές, τότε θα υπήρχε πραγματικό κίνητρο να μειώσουμε την παραγωγή, καθώς το οικονομικό κόστος της υπερπαραγωγής θα ήταν πολύ υψηλό», εξήγησε. Ωστόσο, σημείωσε ότι οι αρνητικές τιμές δεν έχουν ακόμη τεθεί σε πλήρη λειτουργία, κάτι που καθιστά τους διαχειριστές χαρτοφυλακίων «ουδέτερους» ως προς την εφαρμογή περιορισμών.
Το ζήτημα των αρνητικών και εξισορροπητικών τιμών αποτελεί βασικό παράγοντα που καθορίζει τις αποφάσεις για περιορισμούς. Αν οι τιμές ισορροπίας ήταν αρνητικές, οι παραγωγοί θα αναγκάζονταν να μειώσουν την παραγωγή τους για να αποφύγουν οικονομικές ζημίες. Ωστόσο, επειδή οι τιμές αυτές δεν έχουν ενεργοποιηθεί ακόμη, η αγορά παραμένει σε κατάσταση όπου οι περιορισμοί δεν εφαρμόζονται συστηματικά. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ζητείται η σταδιακή επιστροφή των αρνητικών και εξισορροπητικών τιμών, καθώς θα δημιουργούσαν ένα ξεκάθαρο οικονομικό σήμα για τη μείωση της παραγωγής όταν αυτή δεν είναι αναγκαία.
Στη συζήτηση αναδείχθηκε επίσης η σημασία της αγοράς εξισορρόπησης, με την Ζαχαρία να υπογραμμίζει ότι είναι κρίσιμο να δοθούν στους παραγωγούς περισσότερα εργαλεία για να προσαρμόζουν τις θέσεις τους δυναμικά. «Ακούμε συχνά ότι οι aggregators δεν σέβονται το πρόγραμμα της αγοράς. Δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Η αγορά μας δίνει μια συμφωνία, όμως το trading συνεχίζεται και στην ενδοημερήσια αγορά, όπου πρέπει να έχουμε την ευελιξία να διορθώνουμε τις θέσεις μας και να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες κέρδους», ανέφερε.
Η πρόκληση των αποκλίσεων στις προβλέψεις παραγωγής αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες του σημερινού συστήματος. «Όταν οι ΑΠΕ γίνονται η βασική πηγή ηλεκτροπαραγωγής, τα σφάλματα στις προβλέψεις αυξάνονται δραματικά. Μέσα σε λίγα λεπτά μπορεί να έχουμε ανισορροπίες της τάξης των 100-200 MW, κάτι που δεν είναι εύκολο να διορθωθεί», δήλωσε η CEO της Optimus Energy.
Μιλώντας για το μέλλον, η Στέλλα Ζαχαρία υποστήριξε ότι η λύση δεν βρίσκεται στην επιβολή περισσότερων χρεώσεων στους παραγωγούς, αλλά στην ενίσχυση των μηχανισμών εξισορρόπησης. «Δεν μπορούμε να τιμωρούμε ένα φυσικό φαινόμενο με πρόσθετες χρεώσεις. Η λύση είναι η πλήρης διασύνδεση των παραγωγών με τις πλατφόρμες εξισορρόπησης, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και να προστατεύουν τα έσοδά τους», είπε χαρακτηριστικά.
«Πρέπει να επιστρέψουμε στις εξισορροπητικές τιμές και να επιτρέψουμε στους σταθμούς να συμμετέχουν ενεργά στην αγορά. Μόνο έτσι μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις περικοπές και να εξασφαλίσουμε ότι όλοι οι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν κερδοφόρα», τόνισε η κα Ζαχαρία, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα για το εάν οι ρυθμιστικές αρχές είναι έτοιμες να προχωρήσουν στις απαραίτητες παρεμβάσεις.
Η συζήτηση αυτή αποτελεί μόνο την αρχή ενός ευρύτερου διαλόγου που αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς η Ευρώπη επιδιώκει να βελτιώσει τη διαχείριση της αιολικής ενέργειας και να διαμορφώσει ένα πιο αποδοτικό και δίκαιο ενεργειακό σύστημα.
Διαβάστε ακόμη
