Προς το τέλος του 2025 θα έρθει το final investment decision για το έργο “Apollo CO2” του ΔΕΣΦΑ, ενώ πολύ σύντομα θα κατατεθεί η ΣΜΠΕ, δήλωσε η Κλεοπάτρα Αβραάμ, Διευθύντρια Στρατηγικού Σχεδιασμού του ΔΕΣΦΑ, στο 28ο Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2024» του ΙΕΝΕ. «Έχουμε αναπτύξει το έργο “Ήφαιστος”, ένα έργο δέσμευσης CO2 στο Καμάρι Βοιωτίας, το οποίο πριν από έναν χρόνο επιλέχθηκε ως ένα από τα έργα του Innovation Fund για χρηματοδότηση και το προχωράμε» τόνισε ο Άρης Τσικούρας, Διευθυντής Στρατηγικής Απανθρακοποίησης του Ομίλου ΤΙΤΑΝ, ενώ υπογράμμισε πως η δέσμευση και αποθήκευση CO2 (CCS) είναι μια «υπαρξιακή ανάγκη για την τσιμεντοβιομηχανία». «Απαραίτητος ο συντονισμός όλων των φορέων» σύμφωνα με την Κατερίνα Σάρδη, Διευθύνουσας Συμβούλου και Country Manager της Energean στην Ελλάδα, η οποία αναπτύσσει το έργο αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο, ενώ σύμφωνα με τον Νίκο Κούκουζα, Διευθυντή Έρευνας του ΕΚΕΤΑ, η μονάδα Πτολεμαΐδα V είναι CCS-ready και η ΔΕΗ «πρέπει να μπει στο παιχνίδι».
«Στις ράγες» φαίνεται να έχει μπει η δημιουργία αγοράς δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 (CCS) στην Ελλάδα και αυτό έγινε φανερό στο συνέδριο του ΙΕΝΕ, το οποίο ολοκληρώθηκε την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου. Σε αυτό συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, σημαντικά πρόσωπα του ομίλου ΤΙΤΑΝ, του ΔΕΣΦΑ, της Energean, αλλά και του ΕΚΕΤΑ, εκπροσωπώντας διαφορετικούς «κρίκους» της εν λόγω αγοράς και συγκεκριμένα τον κλάδο της βιομηχανίας, από όπου θα προέρχεται το CO2, τον κλάδο της μεταφοράς του CO2, τον κλάδο της αποθήκευσής του, αλλά και τον κλάδο έρευνας και καινοτομίας.
Απαραίτητο το CCS για την τσιμεντοβιομηχανία
Ο Άρης Τσικούρας, εκπροσωπώντας τον όμιλο ΤΙΤΑΝ, ανέφερε αρχικά πως «σε αντίθεση με πολλές άλλες βιομηχανίες, η τσιμεντοβιομηχανία λειτουργεί με έναν τρόπο ώστε, ό,τι και να κάνεις, τα 2/3 των εκπομπών δεν μπορούν να μειωθούν. Δηλαδή μπορούμε να χρησιμοποιούμε διάφορες λύσεις μείωσης των εκπομπών, αλλά μπορούν να φτάσουν έως ένα σημείο. Έχουμε ένα roadmap για να κατεβάσουμε τις εκπομπές μας, αλλά μπορούμε να κάνουμε κάτι μέχρι ένα σημείο. Η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα είναι η μόνη λύση». Στη συνέχεια, πρόσθεσε πως «έχουμε αναπτύξει το έργο “Ήφαιστος”, ένα έργο δέσμευσης CO2 στο Καμάρι Βοιωτίας, το οποίο πριν από έναν χρόνο επιλέχθηκε ως ένα από τα έργα του Innovation Fund για χρηματοδότηση και το προχωράμε. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια είμαστε σε συζητήσεις με τους εταίρους σε όλη την αλυσίδα αξίας».
Μιλώντας για τη σημασία της δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 (CCS), ο Άρης Τσικούρας επισήμανε πως «πέρα από το ότι είναι μια υπαρξιακή ανάγκη για την τσιμεντοβιομηχανία, είναι κάτι σημαντικό το CCS και σε εθνικό επίπεδο γιατί εξασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα. Τα κονδύλια που έχουν εξασφαλιστεί είναι της τάξης των 700 εκατ. ευρώ και αποτελεί μια σαφή ευκαιρία για την Ελλάδα. Από την άλλη μεριά, είναι ένα έργο πολύπλοκο, που όλα τα κομμάτια της αλυσίδας χτίζονται μαζί. Άρα, υπάρχει μεγάλη αλληλεξάρτηση, και είναι ένα έργο που απαιτεί μια ενεργή συμμετοχή της πολιτείας από άποψη παρακολούθησης της αλυσίδας αξίας, αλλά και ρύθμισης της αλυσίδας αξίας. Οπότε η συνεργασία μεταξύ των εταίρων είναι κάτι πολύ σημαντικό».
Ο ΔΕΣΦΑ «μεταφορέας» του CO2
Η Κλεοπάτρα Αβραάμ, μιλώντας για λογαριασμό του ΔΕΣΦΑ και εκφράζοντας τον κλάδο της μεταφοράς του CO2, ξεκίνησε την ομιλία της λέγοντας πως «το CCS αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής του ΔΕΣΦΑ. Η στρατηγική του ΔΕΣΦΑ βασίζεται σε τρεις πυλώνες: 1. φυσικό αέριο, 2. έργα υδρογόνου και 3. CO2 projects και η αλυσίδα CCS. Ο ΔΕΣΦΑ έχει διεξαγάγει μελέτη που δείχνει ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για έργα CCS στην Ελλάδα. Στο DNA του ΔΕΣΦΑ είναι η μεταφορά, αυτό σκοπεύουμε να κάνουμε και για το CO2». Στη συνέχεια, αναφερόμενη στο έργο “Apollo CO2”, δήλωσε πως «το έργο του ΔΕΣΦΑ μαζί με τον Πρίνο έχει ήδη ενταχθεί στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της ΕΕ. Στο ΕΣΕΚ γίνεται ρητή αναφορά και στο έργο του ΔΕΣΦΑ ως το όχημα, το μεταφορικό μέσο για τη μεταφορά του CO2» ενώ περιέγραψε το έργο ως ένα δίκτυο αγωγών που θα μεταφέρουν CO2 σε αέρια μορφή και θα φτάνουν μέχρι τη Ρεβυθούσα, ενώ από εκεί το CO2 θα μεταφέρεται σε υγρή μορφή μέσω πλοίων προς αποθήκευση είτε στον Πρίνο, είτε αλλού.
Ταυτόχρονα, σημείωσε πως «στη Ρεβυθούσα, την υποδομή μας την επιλέξαμε λόγω του ότι μπορεί να εξυπηρετήσει και μεγάλα πλοία, αλλά και λόγω της αεριοποίησης του LNG. Υπάρχει ενέργεια που χάνεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υγροποίηση του CO2». Τέλος, η Κλεοπάτρα Αβραάμ πρόσθεσε πως το final investment decision θα έρθει προς το τέλος του 2025, ενώ πολύ σύντομα ο ΔΕΣΦΑ θα καταθέσει τη ΣΜΠΕ.
Απαραίτητος ο συντονισμός όλων των φορέων για την ανάπτυξη έργων CCS
Από την πλευρά της, η Κατερίνα Σάρδη, μιλώντας εξ’ ονόματος της Energean, η οποία εκπροσωπεί τον κλάδο της αποθήκευσης CO2, αναφέρθηκε αρχικά στην EnEarth, η οποία είναι το special vehicle της Energean που έχει σκοπό την ανάπτυξη έργων green hubs, συλλογής CO2, αρχικά στον Πρίνο και ύστερα σε άλλα μέρη. Σύμφωνα με την κα Σάρδη, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι υπάρχει μια ανισομερής κατανομή ανάμεσα στις διαθέσιμες αποθήκες CO2 μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ευρώπης. «Πρακτικά, δεν υπάρχει γνωστός αποθηκευτικός χώρος στη ΝΑ Ευρώπη εκτός από τον Πρίνο και τη Ραβένα» επισήμανε. Μιλώντας για το έργο αποθήκευσης CO2, το οποίο αναπτύσσει η Energean στον Πρίνο, σημείωσε πως «ο χώρος αποθήκευσης είναι 20 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 250 τετραγωνικά χιλιόμετρα ο συνολικός χώρος που το αγκαλιάζει», ενώ διευκρίνισε πως «η Energean δεν κάνει δέσμευση CO2. Η Energean θα κάνει αποκλειστικά και μόνο αποθήκευση CO2».
Η Κατερίνα Σάρδη αναφέρθηκε σε όσα έχουν γίνει μέχρι στιγμής για το έργο αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο. Πιο συγκεκριμένα, τόνισε πως «έχουμε πάρει άδεια διερεύνησης, η οποία είναι προαπαιτούμενη για να εξακριβώσουμε ότι το συγκεκριμένο κοίτασμα μπορεί να ανταποκριθεί σε αποθήκευση CO2. Επίσης, υποβάλαμε το Environmental and Social Impact Assessment. Παράλληλα, ήδη απ’ το 2022 αναζητήσαμε τους πελάτες που θα ενδιαφέρονται να αποθηκεύσουν CO2, γιατί σε αντίθεση με πολλές αποθήκες στην Ευρώπη, στην αποθήκη του Πρίνου η EnEarth παρέχει μόνο την υπηρεσία παραλαβής του CO2 και αποθήκευσής του. Έχουμε υπογράψει 11 MoUs, το έργο έχει ενταχθεί στο RRF, η ΕΕ έχει πει “ναι” στη χρηματοδότηση του έργου, είναι στο ΕΣΕΚ και είναι ενταγμένο σαν έργο Κοινού Ενδιαφέροντος».
Επιπλέον, επανέλαβε πως «η εγκατάσταση σχεδιάζεται για 1 εκατομμύριο τόνους, με πρώτο injection το 2026 και επέκταση μέχρι το 2028-2029 με 3 εκατομμύρια τόνους full capacity». «Βρισκόμαστε σε μια ευτυχή συγκυρία, γιατί έχουν δημιουργηθεί σε μεγάλο βαθμό οι προϋποθέσεις για την υλοποίηση της αλυσίδας του CO2 storage πριν το 2030. Ως EnEarth κάνουμε ό,τι χρειάζεται, έχουμε καταθέσει αυτά που πρέπει και περιμένουμε τις αποφάσεις. Απαραίτητος ο συντονισμός όλων των φορέων» κατέληξε.
Τέλος, ο Νίκος Κούκουζας, εκπροσωπώντας την έρευνα και καινοτομία στη χώρα, ξεκίνησε λέγοντας πως «οι χώροι που αποθηκεύει κανείς CO2 είναι υπόγειοι, αλλά μπορεί να είναι και ορυχεία υπόγεια που έχουν εγκαταλειφθεί, ή να είναι περιοχές που υπήρχε πετρέλαιο, ή βασαλτικοί σχηματισμοί. Στην Ελλάδα αναφερόμαστε σε περιοχές που υπήρχε πετρέλαιο, στον Πρίνο δηλαδή. Συμμετείχαμε σε πολλά ευρωπαϊκά έργα», ενώ αναφερόμενος στην περιοχή της Φλώρινας, η οποία διαθέτει φυσικά αποθέματα CO2 και αποτελεί μία περίπτωση κατάλληλη για χρήσιμα συμπεράσματα, ο Νίκος Κούκουζας επισήμανε πως «εξετάστηκε αν η περιοχή είχε μολυνθεί, γιατί αυτό ήταν ένα φυσικό ανάλογο αυτού που θέλουμε να κάνουμε σήμερα, να αποθηκεύσουμε CO2 σε φυσικούς σχηματισμούς. Τα συμπεράσματα ήταν ότι είδαμε πως το γύρω περιβάλλον δεν επηρεάστηκε καθόλου από την ύπαρξη αποθηκευμένου CO2»..
Στη συνέχεια υπογράμμισε τη σημασία που έχει η σωστή ενημέρωση του κόσμου για το ζήτημα ώστε να μην υπάρχει φόβος, ιδιαίτερα από την τοπική κοινωνία. «Προχωρούμε και στην ενημέρωση του κόσμου, που είναι πολύ σημαντικό. Όλη η τεχνολογία του CO2 βασίζεται στην ενημέρωση του κόσμου. Ήδη οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι το έχουν κάνει. Εδώ γίνεται στη Γερμανία», δήλωσε.
Παράλληλα, ο Διευθυντής Έρευνας του ΕΚΕΤΑ, μιλώντας για σχετικά ερευνητικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, επισήμανε πως «το “Pilot Strategy” είναι έργο που αφορά τη Δυτική Μακεδονία. Ο Πρίνος είναι η πρώτη προτεραιότητα για αποθήκευση, αλλά καλό θα ήταν η Ελλάδα να γνωρίζει και άλλους χώρους δυνητικά που μπορεί να αποθηκεύσει. Ήδη έχει παραδοθεί μια μελέτη του ΙΕΝΕ πάνω στις τεχνολογίες CCUS, που έχει πάρει καλή εκτίμηση απ’ την Ελληνική Βουλή, και το ΙΕΝΕ αυτή τη στιγμή συνεχίζει με ένα cost-benefit analysis των τεχνολογιών αυτών».
Κλείνοντας, ο κ. Κούκουζας υποστήριξε πως η ΔΕΗ, η οποία όπως είπε «ήταν μέχρι πρότινος ο κύριος παραγωγός CO2 στην Ελλάδα», και η Πτολεμαΐδα V είναι CCS-ready και πρέπει «να μπει στο παιχνίδι». «Αν μετατραπεί σε μονάδα φυσικού αερίου, θα χρειάζεται CCS. Πιστεύουμε ότι πρέπει να μπει στο παιχνίδι και η ΔΕΗ και η Πτολεμαΐδα 5. Βλέπουμε ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία παίρνει στα χέρια της όλη την τεχνολογία του CO2 πλέον, και υπάρχουν έργα. Η τεχνολογία υπάρχει, άρα μπορούμε να προχωρήσουμε στη δέσμευση και στην αποθήκευση του CO2» τόνισε.
Διαβάστε ακόμη