Με την αγορά κατασκευών να έχει ήδη συγκεντρωθεί σε τέσσερις ισχυρούς ομίλους (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Intrakat – ΑΚΤΩΡ, ΑΒΑΞ και Metlen) αρκετοί θεωρούν πως δεν θα δούμε νέες κινήσεις μετά τις ανατροπές της τελευταίας τριετίας, με εξαγορές, συγχωνεύσεις και μεταγραφές στελεχών. Στις αρχές της εβδομάδας οι διοικήσεις των ΑΒΑΞ και Metlen διέψευσαν, μάλιστα, τις πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες βρίσκονται σε συζητήσεις προκειμένου να προχωρήσουν σε συγχώνευση κατασκευαστικών δραστηριοτήτων. Στην ουρά του κλάδου κυκλοφορούν εδώ και χρόνια σενάρια για την τύχη εταιρειών όπως οι εισηγμένες ΕΚΤΕΡ και Δομική Κρήτης, χωρίς να αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για τη δημιουργία μεγαλύτερων σχημάτων. Γι’ αυτό και πολλοί πιστεύουν πως οι διοικήσεις «θα επικεντρωθούν στο πως θα υλοποιήσουν το τεράστιο ανεκτέλεστο υπόλοιπο υπογεγραμμένων συμβάσεων των 17 δισ. ευρώ» χωρίς νέες κινήσεις εξαγορών.

Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι λίγο διαφορετική. Στελέχη του κλάδου υποστηρίζουν πως οι κινήσεις εξαγορών θα συνεχιστούν ακριβώς επειδή ορισμένοι έχουν βρεθεί με μεγάλο ανεκτέλεστο που δεν μπορούν να κατασκευάσουν! Συνεπώς αναζητούν ήδη μηχανισμό παραγωγής των δημοσίων έργων που έχουν αναλάβει. Κυρίως επειδή βλέπουν πως αν εκτελέσουν τα έργα αποκλειστικά με υπεργολάβους θα έχουν ασφυκτικά περιθώρια κέρδους ή ζημιές. Εταιρείες που πέρυσι τιμολόγησαν έργα 150 ή 400 εκατ. ευρώ πρέπει τα επόμενα χρόνια να υπερδιπλασιάσουν την παραγωγή ώστε να τηρήσουν τα χρονοδιαγράμματα. Αν υποθέσουμε πως κάποια από αυτά θα τηρηθούν…

Η εμπειρία από άλλες αγορές, ακόμα και της Νότιας Ευρώπης δείχνει, πάντως, προς τα που κατευθύνεται και ο ελληνικός κατασκευαστικός κλάδος. Οι περισσότερες αγορές της Ευρώπης είναι ακόμα πιο συγκεντρωμένες από την ελληνική, με ελάχιστους πανίσχυρους κατασκευαστικούς ομίλους που διαθέτουν παγκόσμια παρουσία. Πάρτε για παράδειγμα την Πορτογαλία που υπάρχουν ένας – δύο μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι με διεθνές αποτύπωμα. Ο μεγαλύτερος κατασκευαστικός όμιλος της Πορτογαλίας, η Mota – Engil είχε το 2022 έσοδα γύρω στα 3,8 δισ. ευρώ, ενώ αρκετά πίσω βρίσκονταν η Texeira Duarte με έσοδα περί τα 900 εκατ. ευρώ. Στην ίδια αγορά συναντάει κάποιος ακόμα και μικρότερες τεχνικές εταιρείες με παρουσία στην Αφρική ή άλλες διεθνείς αγορές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Conduril με έσοδα γύρω στα 200 εκατ. ευρώ το 2022. Τα επίπεδα συγκέντρωσης σε αγορές όπως η Γαλλία και η Ιταλία είναι ακόμα μεγαλύτερα.

Η αναζήτηση μεγαλύτερου μεγέθους, ακόμα και σήμερα που οι τέσσερις ισχυρότεροι εγχώριοι εργολάβοι μοιράζονται το τεράστιο ανεκτέλεστο των 17 δισ. ευρώ, συνδέεται και με το γεγονός πως τα έργα γίνονται περισσότερο σύνθετα, η ενεργειακή κρίση δημιούργησε νέα δεδομένα στο κόστος των υλικών και στο κόστος παραγωγής, ενώ η στροφή προς τα έργα με συμβάσεις παραχώρησης ή ΣΔΙΤ απατεί ολοένα και μεγαλύτερη χρηματοοικονομική επιφάνεια και ευρωστία. Ειδικά στον τομέα των παραχωρήσεων εντοπίζονται ακόμα «ορφανές» εταιρείες που εντός των προσεχών μηνών θα βγουν στην αγορά προς αναζήτηση επενδυτή παρά τις συνεχείς διαψεύσεις!

Το μεγαλύτερο μέγεθος είναι απαραίτητο και για να γίνει με καλύτερους όρους η νέα προσπάθεια διεθνούς επέκτασης των τεχνικών εταιρειών. Η πρώτη προσπάθεια των σημερινών κατασκευαστικών ομίλων για διεθνή επέκταση, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, δεν στέφθηκε και με μεγάλη επιτυχία. Λόγω και της ελληνικής χρεοκοπίας, οι περισσότεροι αποχώρησαν από τις αγορές του εξωτερικού με μεγάλες ζημιές (κάποιοι με πάρα πολύ μεγάλες ζημιές) χωρίς να εγκαταλείψουν, πάντως, συγκεκριμένα έργα που εξακολουθούν να διεκδικούν εκτός συνόρων. Η Intrakat (κυρίως μέσω της ΑΚΤΩΡ) έχει ισχυρό αποτύπωμα στην αγορά της Ρουμανίας, η ΑΒΑΞ εξακολουθεί να υλοποιεί συγκεκριμένα ενεργειακά έργα στο εξωτερικό, κ.ο.κ.

Παρά τα προβλήματα οργάνωσης και χρηματοοικονομικής επιφάνειας, που είναι απαραίτητα για κερδοφόρα διεθνή παρουσία, οι διοικήσεις των κατασκευαστικών ομίλων έχουν ανακοινώσει τους τελευταίους μήνες πως σχεδιάζουν να επιστρέψουν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (κάποιοι όπως η ΑΚΤΩΡ έμειναν σε αγορές όπως η Ρουμανία). Οι αγορές της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, αλλά και των Δυτικών Βαλκανίων αποτελούν στόχους είτε γιατί θεωρούνται ελκυστικές, είτε επειδή τα επόμενα χρόνια θα προκηρυχθούν σημαντικά έργα λόγω της μεγάλης υστέρησης σε νέες υποδομές. Τα Δυτικά Βαλκάνια, για παράδειγμα, έχουν εξασφαλίσει σοβαρά κοινοτικά κονδύλια στο πλαίσιο της στήριξης της προσπάθειας για ένταξη στην Ε.Ε. Προς το παρόν, όμως, ελάχιστα είναι τα έργα που μπορούν να ενδιαφέρουν τους Έλληνες κατασκευαστές.

Οι κινήσεις εξαγορών θα συνεχιστούν λόγω και της μάχης που δίνουν οι ισχυρές τεχνικές εταιρείες προκειμένου να ενισχύσουν την παρουσία τους όχι στον τομέα της κατασκευής, αλλά σε τομείς όπως οι παραχωρήσεις, η διαχείριση υποδομών (από λιμάνια μέχρι αεροδρόμια) και κλάδοι με σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης όπως η διαχείριση απορριμμάτων και νερού. Ειδικά στη διαχείριση απορριμμάτων και νερού, η Ελλάδα και οι γειτονικές αγορές βρίσκονται πολύ μακριά από την υπόλοιπη Ευρώπη. Γι’ αυτό το λόγο τον τελευταίο καιρό υπάρχουν διαγκωνισμοί μεταξύ των ισχυρών παικτών που παίρνουν θέσεις ενόψει των μεγάλων έργων που προγραμματίζονται ύψους αρκετών δισ. ευρώ.

Διαβάστε ακόμη