Σημαντικό ρόλο στο ηλεκτρικό σύστημα του μέλλοντος, θα έχουν οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες (SMR), είπε χθες μιλώντας σε συνέδριο για την ενέργεια ο πρόεδρος της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης, ο οποίος τη χαρακτήρισε μια ενδιαφέρουσα και σημαντική τεχνολογία για το μέλλον. Σημείωσε όμως ότι οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες – ή SMRs ακόμη δεν έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να παραχθούν βιομηχανικά και εγκατασταθούν μαζικά.
Στο ίδιο συνέδριο ο υπουργός Ενέργειας της Ρουμανίας Σεμπάστιαν Μπουρντούτζα ανέφερε ότι στόχος της χώρας του είναι να γίνει εξαγωγέας αυτής της τεχνολογίας των SMR. Ειδικότερα, είπε «στα πυρηνικά, υπάρχουν πολύ καλές εξελίξεις. Υπογράψαμε τη σύμβαση για την ανακαίνιση της Μονάδας 1 από την Cenavodă, από το 2027. Στις U3 και U4 έχουμε μια επιστολή ενδιαφέροντος από μια κοινοπραξία εταιρειών, η οποία περιλαμβάνει επίσης μια καναδική εταιρεία που βασίζεται στην τεχνολογία CANDU. Αυτή η επένδυση μπορεί να γίνει μόνο με καναδική τεχνολογία και θα είναι μια πολύ σκληρή διαπραγμάτευση.
Πιστεύω στο έργο του μικρού αντιδραστήρα. Είδαμε πόσο σκληρός είναι ο κανονισμός, η τεχνολογία αυτή προέρχεται από τις ΗΠΑ. Στην περίπτωση του SMR, υπάρχουν οικονομίες κλίμακας και η Ρουμανία μπορεί να παρέχει αυτήν την τεχνολογία στην περιοχή, αυτό το έργο μπορεί να εξαχθεί από εδώ σε άλλες χώρες της περιοχής. Αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια σε πυρηνικά υποβρύχια».
Τα SMR για γρήγορη απανθρακοποίηση
Τα SMR παρουσιάστηκαν στον νόμο Net-Zero Industry Act της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που κατατέθηκε τον Μάρτιο του 2023. Το κύριο πλεονέκτημά τους είναι ότι μπορούν να συναρμολογηθούν στο εργοστάσιο και να παραδοθούν οπουδήποτε στον κόσμο, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές με περιορισμένη κάλυψη δικτύου.
Όλο και περισσότερες βαλκανικές χώρες, δείχνουν ενδιαφέρον για επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια αξιοποιώντας εξελιγμένες τεχνολογίες, πραγματοποιώντας συμφωνίες και προσελκύοντας σημαντικές επενδύσεις. Η Ρουμανία, η Τσεχία αλλά και η Βόρεια Μακεδονία και η Σλοβενία βρίσκονται σε συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο για έργα εγκατάστασης μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων και εντάσσονται στην ομάδα των ευρωπαϊκών χωρών που έχουν ξεκινήσει ή εξετάζουν τέτοια έργα. Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης – Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία, Κροατία, Πολωνία, Ρουμανία, Βόρεια Μακεδονία, Σλοβακία και Τσεχία και από την υπόλοιπη Ευρώπη οι χώρες Φινλανδία, Γαλλία, Ολλανδία, Ιταλία, Ουγγαρία και Σουηδία.
Στοίχημα για τις ΗΠΑ σήμερα είναι να επαναλάβουν την επιτυχία που σημείωσαν με τις εξαγωγές LNG στην Ευρώπη αυτή με τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρων – ή SMRs – κατασκευής ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια.
Οι εξαγωγές στην Ευρώπη του αμερικάνικου LNG αποτελούν το 64% του συνόλου των εξαγωγών τους και έτσι οι ΗΠΑ αύξησαν το μερίδιό τους στο παγκόσμιο εμπόριο υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από 1% το 2016 σε 21% στα τέλη του 2023, και σήμερα ο κορυφαίος εξαγωγέας LNG στον κόσμο. Και ήδη οι συμφωνίες για τα μελλοντικά SMR αμερικάνικης κατασκευής έχουν προχωρήσει.
Ρουμανία, Σλοβενία και Σερβία στο Project Phoenix
Το αμερικανικό πρόγραμμα Project Phoenix στοχεύει να επιταχύνει την παγκόσμια μετάβαση στην καθαρή ενέργεια υποστηρίζοντας μελέτες σκοπιμότητας και παρέχοντας τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη της επιδίωξης της μετατροπής σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα σε αξιόπιστη, ασφαλή και ασφαλή παραγωγή πυρηνικής ενέργειας με μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες μηδενικού άνθρακα (SMR).
Χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στο Project Phoenix και στο σχετικό Πρόγραμμα δημιουργίας ικανότητας της Θεμελιώδους Υποδομής για την Υπεύθυνη Χρήση της Τεχνολογίας Μικρών Αρθρωτών Αντιδραστήρων (FIRST), συμπεριλαμβανομένων αρκετών στα Βαλκάνια. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ συνεργάζεται επί του παρόντος με τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και τη Σερβία, μεταξύ άλλων μέσω αυτών των προγραμμάτων.
Η Σλοβακία και η Πολωνία πραγματοποιούν επαφές για να λάβουν μέρος στο Project Phoenix, ενώ η Βόρεια Μακεδονία συζητά με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο για την εγκατάσταση μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων με εγκατεστημένη ισχύ 470 MW.
Η Σερβία ενδιαφέρεται να αγοράσει μερίδιο σε έναν από τους πυρηνικούς σταθμούς που σχεδιάζονται στην περιοχή (τέτοια σχέδια υπάρχουν στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία), που θέλει να συμμετάσχει στην κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Paks στην Ουγγαρία, ακόμη και ότι θα μπορούσε να κατασκευάσει το δικό της πυρηνικό εργοστάσιο ή μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες.
Η Σλοβενία προετοιμάζει επίσης ένα έργο για την κατασκευή δεύτερου αντιδραστήρα στον πυρηνικό της σταθμό στο Krško, ενώ η εγκατάσταση SMRs προβλέπεται από τη νέα στρατηγική χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας μέχρι το 2050.
«Project Phoenix»
Το Project Phoenix ανακοινώθηκε για πρώτη φορά στη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα COP27 πέρυσι από τον John Kerry, τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για την κλιματική αλλαγή.
Το PROJECT PHOENIX ανακοινώθηκε από τον Ειδικό Προεδρικό Απεσταλμένο των ΗΠΑ για το Κλίμα Τζον Κέρι στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου (COP27) το Νοέμβριο του 2022. Στοχεύει στην επιτάχυνση της παγκόσμιας μετάβασης στην καθαρή ενέργεια υποστηρίζοντας μελέτες σκοπιμότητας και παρέχοντας τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη της επιδίωξης της μετατροπής σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα σε αξιόπιστη και ασφαλή παραγωγή πυρηνικής ενέργειας με μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες μηδενικού άνθρακα (SMR).
Το έργο εντάσσεται στο πλαίσιο του Προγράμματος Θεμελιωδών Υποδομών του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για την Υπεύθυνη Χρήση της Τεχνολογίας Μικρών Αρθρωτών Αντιδραστήρων (FIRST) που παρέχει υποστήριξη ανάπτυξης ικανοτήτων για χώρες εταίρους υπό τα υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας, ασφάλειας και μη διάδοσης.
Τα πλεονεκτήματά τους είναι:
- Απαιτούν σχετικά μικρή έκταση γης και μπορούν να κλιμακωθούν ανάλογα με τις ανάγκες για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες.
- Έχουν σχεδιαστεί για να ενσωματώνουν προηγμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας, ασφάλειας και μη διάδοσης.
- Απαιτούν μειωμένες επενδύσεις κεφαλαίου.
- Έχουν ευέλικτη θέση που τους επιτρέπει να κατασκευάζονται όπου απαιτείται ενέργεια.
- Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή ενέργειας, παραγωγή καθαρού υδρογόνου, βιομηχανικές εφαρμογές, θερμότητα διεργασίας, αφαλάτωση ή άλλες χρήσεις.
