Ριζικές αλλαγές στη χάραξη των ενεργειακών πολιτικών και επαναξιολόγηση στόχων και προτεραιοτήτων στην ΕΕ προδιαγράφoυν τα “διατλαντικά πυρά” που δέχεται το αφήγημα της πράσινης μετάβασης, για το οποίο το 2025 δεν μπήκε με καλούς οιωνούς. Από τη μια ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ με τον χαρακτηριστικό του θορυβώδη τρόπο έδειξε από την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του τη βούλησή του να ξηλώσει το «πράσινο πουλόβερ» του προκατόχου του, με πρωτοβουλίες όπως το μπλόκο σε νέα υπεράκτια αιολικά πάρκα και την έγκριση εκτελεστικών μέτρων που προωθούν το «drill, baby drill».
Από την άλλη, μια νέα τάξη πραγμάτων, λιγότερο πράσινη και περισσότερο ρεαλιστική, με μεγαλύτερη έμφαση στα κόστη και στην ανάγκη για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας προοιωνίζονται τα μηνύματα που στέλνει ο επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) Φρίντριχ Μερτς που είναι το «φαβορί» για να διαδεχθεί τον Σοσιαλδημοκράτη Ολαφ Σολτς στην Καγκελαρία της Γερμανίας και εξέχουσα προσωπικότητα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπως και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Πώς αρχίζει να ξηλώνεται διακριτικά το Green Deal της ΕΕ
Αποκαλυπτικό της νέας κατεύθυνσης που ετοιμάζεται να πάρει και η Ευρώπη -καθώς είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν που επίσης προέρχεται από το CDU μάλλον δεν θα αγνοήσει τα νέα κελεύσματα από την επόμενη κυβέρνηση στο Βερολίνο- είναι το ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την άτυπη συνάντηση κεντροδεξιών ηγετών της οικογένειας του ΕΛΚ στη Γερμανία στο τέλος της περασμένης εβδομάδας. Με λιγότερο ομολογουμένως θόρυβο από τον Τραμπ, οι κεντροδεξιοί ηγέτες –προεξάρχοντος του Μερτς- ξηλώνουν το πολυσυζητημένο Green Deal που κυριάρχησε κατά την πρώτη θητεία της VDL, αλλά τώρα βρίσκεται υπό εντεινόμενη αμφισβήτηση, με την ενεργοβόρο βιομηχανία της Ευρώπης που εδώ και δυο τουλάχιστον χρόνια φωνάζει για τη σκοτεινή πλευρά της πράσινης μετάβασης να αρχίσει να αισθάνεται ότι…ο αγώνας τώρα δικαιώνεται. Και τούτο διότι «πίσω από τις γραμμές» του κειμένου κρύβεται η επιδιωκόμενη επιστροφή στο status quο πριν από το πράσινο κύμα του 2019, όπως σχολιάζει το Euractiv. Που εξειδικεύεται με μέτρα όπως το «πάγωμα» των νέων κοινοτικών οδηγιών για την Εταιρική Βιωσιμότητα, τη μη υιοθέτηση ξεχωριστού στόχου για τη διείσδυση των ΑΠΕ, ώστε κάθε χώρα να αποφασίζει με ποιες τεχνολογίες θα επιτυγχάνει τους κλιματικούς στόχους, την επανεξέταση των σχεδίων για επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) στον κτιριακό τομέα (που θα επιβάρυνε τους ιδιοκτήτες ενεργοβόρων κατοικιών) και τις μεταφορές και το «πάγωμα» του πολυσυζητημένου συνοριακού φόρου άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism- CBAM),ο οποίος πλήττει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ενώ θέτει ακόμα και «υπαρξιακές προκλήσεις στον τομέα του αλουμινίου» όπως είχε τονίσει σε παλαιότερη συνέντευξή του στο Platts ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, με την ιδιότητά του ως πρόεδρος του ΔΣ της Eurometaux. Εν περιλήψει, η νέα γραμμή που υιοθετείται είναι ότι προέχει πλέον να διασφαλιστεί ότι η προσπάθεια υλοποίησης των φιλόδοξων κλιματικών στόχων και πολιτικών της ΕΕ δεν οδηγεί σε αποβιομηχάνιση.
Το ενεργειακό μανιφέστο του Καγκελάριου εν αναμονή Φρίντριχ Μερτς
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Μερτς, καθώς ο προεκλογικός αγώνας στη Γερμανία κλιμακώνεται ενόψει της αναμέτρησης της 23ης Φεβρουαρίου είναι ενδεικτικές της στροφής που συντελείται: «Οι οικονομικές πολιτικές της Γερμανίας υπηρετούσαν αποκλειστικά την προστασία του κλίματος (επί καγκελαρίας Σολτς)», είπε ο ηγέτης του CDU σε πρόσφατη προεκλογική ομιλία του στην βιομηχανική πόλη Μπόχουμ. «Αυτό πρέπει να αλλάξει και θα το κάνουμε». Στο πλαίσιο αυτό, ο εν αναμονή Καγκελάριος φαίνεται να επανεξετάζει το χρονοδιάγραμμα κλεισίματος των ανθρακικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, δεν αποκλείει να ξανανοίξουν οι πυρηνικές μονάδες (αν και κάτι τέτοιο ενέχει τεράστιο κόστος), αντιμετωπίζει με μεγάλο σκεπτικισμό τα σχέδια για χρήση πράσινου υδρογόνου σε κλάδους όπως η χαλυβουργία –προκρίνοντας τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα ως εναλλακτική για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος. Αίσθηση προκάλεσε και η δέσμευση που ανέλαβε –σε συνέντευξή του στο T-Online- ότι θα εάν εκλεγεί θα δρομολογήσει το ταχύτερο δυνατό την κατασκευή 50 μονάδων φυσικού αερίου, μια εξαγγελία που εφόσον υλοποιηθεί δεσμεύει τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης στο φυσικό αέριο (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ενεργειακή της αυτονομία) για το ορατό μέλλον και δείχνει να συνεπάγεται σιωπηρή εγκατάλειψη του ενδιάμεσου στόχου για μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 90% από τα επίπεδα του 1990 το 2040 που εισηγήθηκε η προηγούμενη Κομισιόν (και στον οποίο αντιτάχθηκε η ελληνική κυβέρνηση…), με τον ορίζοντα του net zero το 2040 να θολώνει επικίνδυνα.
Το μήνυμα Μητσοτάκη για νέο μοντέλο πράσινης μετάβασης
Σαφές μήνυμα για ένα νέο και ρεαλιστικότερο μοντέλο πράσινης μετάβασης έστειλε άλλωστε χθες (Τρίτη 21 Ιανουαρίου) και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο της χθεσινής του συζήτησης με τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα σε εκδήλωση του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου. «Πρέπει να εφαρμόσουμε την πράσινη μετάβαση με ρυθμό που θα καταστρέψει τη βιομηχανία μας, θα την καταστήσει λιγότερο ανταγωνιστική και θα την επιβαρύνει με περιττές ρυθμίσεις; Η απάντηση είναι σαφώς όχι, μολονότι κάποια στιγμή υπήρξε ο κίνδυνος να στείλουμε μηνύματα στην αγορά ότι αυτή ήταν η πρώτη προτεραιότητά μας και ίσως ήμασταν υπερβολικά βολονταριστές στη σκέψη μας, με την έννοια ότι «αν το κάνουμε εμείς, όλοι θα μας ακολουθήσουν» και «θα είμαστε πρωτοπόροι» προς ένα πολύ λαμπρότερο μέλλον. Αποδείχθηκε ότι ο κόσμος είναι πιο περίπλοκος από αυτό», σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης παραδεχόμενος εμμέσως πλην σαφώς ότι η κατεύθυνση των προηγούμενων ετών είχε σοβαρές παρενέργειες. Και συνέχισε: «Η πράσινη μετάβαση πρέπει να γίνει, αλλά με ρυθμό και τρόπο που να μην καταστρέφει την ανταγωνιστικότητά μας και να μην πλήττει τους λιγότερο προνομιούχους». Δήλωσε δε πολύ απογοητευμένος από το γεγονός ότι «μερικές φορές, ακόμα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιμετωπίζουμε το φυσικό αέριο ως κάτι φρικτό, ενώ γνωρίζουμε ότι θα χρειαζόμαστε το φυσικό αέριο για τα επόμενα 30 έως 40, ίσως 50 χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι απαιτούνται επενδύσεις στο φυσικό αέριο», οι οποίες όμως ως γνωστόν έχουν βγει εκτός κάδρου του ΕΣΠΑ 2021-2027 και εκτός των χρηματοδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων…
Η Ευρώπη και ο Τραμπ
Στην ομιλία του, ο πρωθυπουργός δεν παρέλειψε να κάνει ειδική μνεία στην παρουσία δυο αμερικανικών κολοσσών που ανήκουν στους Oil Majors, της Chevron και της Exxon Mobil, στο πρόγραμμα για έρευνες υδρογονανθράκων της Ελλάδας, ενώ αποτελεί κοινό μυστικό ότι η χρονική στιγμή της αποκάλυψης του ενδιαφέροντος της Chevron –που συνέπεσε με την ορκωμοσία Τραμπ- δεν ήταν τυχαία και είναι και αυτή ενδεικτική της νέας προσέγγισης και της Αθήνας.
Είναι γεγονός ότι οι εξαγγελίες Τραμπ έχουν προκαλέσει νευρική κρίση στις μετοχές εταιρειών που κινδυνεύουν να υποστούν βαρύ πλήγμα από την αλλαγή της ενεργειακής ατζέντας στις ΗΠΑ. Έτσι εξηγείται το ότι με σημείο αφετηρίας τις εκλογές στις ΗΠΑ, η μετοχή της δανέζικης Orsted έχει υποχωρήσει κατά 26%, της συμπατριώτισσάς της Vestas κατά 27% και της γερμανικής Nordex κατά 7%. Είναι επίσης γεγονός ότι τόνοι μελάνης χύθηκαν για την προαναγγελθείσα αποχώρηση (για δεύτερη φορά…) των ΗΠΑ από την Συμφωνία των Παρισίων. Όμως, το παγκόσμιο «μέτωπο» για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απείχε πολύ από το να είναι αρραγές και πριν από την εκλογή Τραμπ και οι τελευταίες COP πέρασαν κάτω από τον πήχη των προσδοκιών.
Την ίδια στιγμή, πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η απόσταση μεταξύ των εξαγγελιών του Τραμπ και της υλοποίησής τους είναι μεγάλη. Απομένει να φανεί για παράδειγμα αν τα μέτρα του νέου προέδρου θα οδηγήσουν όντως σε αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και LNG των ΗΠΑ που βρίσκεται ήδη σε επίπεδα ρεκόρ. Αναφορικά δε με το μεγαλύτερο επίδικο που είναι το ξήλωμα της Inflation Reduction Act του Μπάιντεν, η ιστοσελίδα Prospect υπενθυμίζει ότι κανένας Ρεπουμπλικάνος δεν την ψήφισε, αλλά δυο χρόνια αργότερα, ουκ ολίγες Πολιτείες υπό Ρεπουμπλικανικό έλεγχο έχουν επωφεληθεί τα μέγιστα από τις επενδύσεις που προσέλκυσε (πολλές εξ αυτών από την Ευρώπη…) και τις νέες θέσεις εργασίας που δημιούργησε. Από τη θέση σε ισχύ της IRA στις 16 Αυγούστου 2022,ανακοινώθηκαν 334 νέες επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια και την ηλεκτροκίνηση. Από αυτές, 85% των επενδύσεων και 68% των θέσεων εργασίας πήγαν σε «Ρεπουμπλικανικές» Πολιτείες. Σύμφωνα με ανάλυση του think tank Energy Innovation, εάν η IRA ανακαλούνταν πλήρως, το αμερικανικό ΑΕΠ θα μειωνόταν κατά 250 δις. δολ. έως το 2035, 1,3 εκατ. θέσεις εργασίας θα χάνονταν και το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά θα αυξανόταν κατά 35 δις. δολάρια ή 240 δολάρια ανά νοικοκυριό. Πρόκειται για αριθμούς που θα ληφθούν υπόψη όταν έρθει η ώρα των ψηφοφοριών στο Κογκρέσο. Σε κάθε περίπτωση, το μόνο βέβαιο είναι ότι το αφήγημα της πράσινης μετάβασης υφίσταται ένα δύσκολο stress test, τα αποτελέσματα του οποίου θα φανούν τους επόμενους μήνες…
Διαβάστε ακόμη
