Ο εξοπλισμός δικτύων ηλεκτρισμού, οι μπαταρίες και οι πυλώνες ανεμογεννητριών είναι οι κλάδοι όπου η Ελλάδα εμφανίζεται στον ευρωπαϊκό «χάρτη» των στρατηγικών τεχνολογιών net zero (σ.σ. μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος), με τη χώρα να «εκπροσωπείται» σε επίπεδο εταιρειών από τα Ελληνικά Καλώδια, τη Sunlight και την ΕΜΕΚ που αναδεικνύονται ως εθνικοί πρωταθλητές για καθέναν από τους τρεις αυτούς κλάδους.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από έκθεση που εκπόνησε η συμβουλευτική εταιρεία Ecorys για λογαριασμό της Κομισιόν, επιδιώκοντας να καταγράψει με συγκεκριμένα στοιχεία την παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης –σε επίπεδο χωρών και εταιρειών- στην παγκόσμια αρένα  και να αποτυπώσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ήπειρος προκειμένου να μην μείνει ουραγός στην παγκόσμια κούρσα των καθαρών τεχνολογιών.

Έκθεση που έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία και τούτο διότι ενώ οι Βρυξέλλες φέρονται να δίνουν προτεραιότητα στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας –με αυξημένη έμφαση στις καθαρές τεχνολογίες που ενισχύουν την ενεργειακή αυτονομία και ασφάλεια των «27»- , η πράσινη  μετάβαση δέχεται πυρά από την άλλη όχθη του Ατλαντικού, όπως φάνηκε περίτρανα από τις προγραμματικές δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ κατά την ορκωμοσία του. Την ίδια στιγμή, η Κίνα «τρέχει» με ταχύτερους ρυθμούς από την Ευρώπη ακόμα και σε τομείς όπου η ΕΕ διατηρεί ακόμα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα…

Ποιοι είναι οι εθνικοί πρωταθλητές των καθαρών τεχνολογιών

Σύμφωνα με τη μελέτη, η Ελλάδα διαθέτει παραγωγική δυναμικότητα μεταξύ 5,3 και 11 Γιγαβατωρών/ώρα για μπαταρίες και τεχνολογίες αποθήκευσης που αναλογεί στο 2-5% της συνολικής δυναμικότητας της Ευρώπης, με εθνικό πρωταθλητή τη Sunlight, χάρη στην οποία η χώρα είναι «διεθνώς ανταγωνιστική εξαγωγέας μπαταριών μολύβδου-οξέος». Η χώρα χαρακτηρίζεται ως «αναδυόμενος παίκτης» στον κλάδο που θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της στην εφοδιαστική αλυσίδα των μπαταριών, με τη Sunlight –που ήδη εξυπηρετεί από τη μονάδα της στην Ξάνθη τις ανάγκες της αγοράς αποθήκευσης ενέργειας σε περισσότερες από 115 χώρες- να διαθέτει αναξιοποίητο εξαγωγικό δυναμικό 353 εκατ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ecorys, οι οποίες πάντως έγιναν πριν την είδηση της ακύρωσης της επένδυσης για το gigafactory μπαταριών λιθίου στη Δυτική Μακεδονία.

Διακριτό αποτύπωμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει η χώρα μας και στον εξοπλισμό δικτύων ηλεκτρισμού, χάρη στα Ελληνικά Καλώδια που πλασάρονται μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών «παικτών» στον κλάδο της κατασκευής καλωδίων Υψηλής και Υπερυψηλής Τάσης, μαζί με την ιταλική Prysmian, την γαλλική Nexans και τη δανέζικη ΝΚΤ. Η αξία της made in Greece παραγωγής εκτιμάται σε περίπου 450 εκατ. ευρώ και αντιστοιχεί στο 1% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ. Στον κλάδο της αιολικής ενέργειας, η Ελλάδα «εκπροσωπείται» κατά κύριο λόγο από την ΕΜΕΚ που παράγει πυλώνες για ανεμογεννήτριες στη μονάδα της στον Ασπρόπυργο  –με εκτιμώμενη δυναμικότητα 500-550 MW και ισχυρή παρουσία στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης-, με την αξία της συνολικής παραγωγής της χώρας να εκτιμάται στα 349 εκατ. ευρώ.

Ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα

Στην έκθεση αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «Το πεδίο των ελληνικών εταιρειών που παράγουν και εξάγουν προϊόντα και τεχνολογίες net zero παραμένει σχετικά περιορισμένο, με μικρό αριθμό παικτών να συμμετέχουν ενεργά στην αγορά». Ο κλάδος θα μπορούσε να επωφεληθεί από την αυξανόμενη ζήτηση για ΑΠΕ, ενώ ως σημαντική αναπτυξιακή ευκαιρία (σ.σ. που πάντως δεν έχει αξιοποιηθεί μέχρι στιγμής στον επιθυμητό βαθμό…) περιγράφεται η μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών της χώρας και ιδίως της Δυτικής Μακεδονίας.

Σε επίπεδο κλάδων, προβλέπεται ότι η Ελλάδα θα αυξήσει την παραγωγική της δυναμικότητα στον εξοπλισμό δικτύων, καθώς η Ελληνικά Καλώδια έχει επενδύσει πάνω από 280 εκατ. ευρώ τα τελευταία χρόνια για υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις παραγωγής και αποθήκευσης υποθαλάσσιων καλωδίων. Ο κλάδος θα επωφεληθεί από την προβλεπόμενη αύξηση της ζήτησης, ιδίως καθώς τα projects υπεράκτιων αιολικών θα μπαίνουν όλο και περισσότερο στο κάδρο. Σημειώνεται επίσης ότι η χώρα έχει εξαγωγική δυναμικότητα της τάξης των 67 εκατ. ευρώ που αφορά σε εξοπλισμό προστασίας ηλεκτρικών κυκλωμάτων.

Η χώρα έχει επίσης προοπτικές περαιτέρω ενίσχυσης του ρόλου της στην εφοδιαστική αλυσίδα των μπαταριών, όπως προαναφέρθηκε, με τη μελέτη να κάνει λόγο για «χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για μπαταρίες λιθίου και ενίσχυση της έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας στον κλάδο που θα προσφέρει ευκαιρίες ανάπτυξης».

Από την άλλη πλευρά, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται μαζί με την Κύπρο, τη Λιθουανία, τη Μάλτα και την Πορτογαλία στις χώρες της ΕΕ όπου  δεν έχουν αναληφθεί απτές πρωτοβουλίες για ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής καθαρών τεχνολογιών. Δεν υπάρχει ούτε προωθητικό ρυθμιστικό πλαίσιο, ούτε κίνητρα που να υποστηρίζουν τις σχετικές επενδύσεις. Ειδική μνεία γίνεται επίσης στα γραφειοκρατικά βάρη καθώς και στη μεγάλη διάρκεια και την πολυπλοκότητα των αδειοδοτήσεων, αν και καταβάλλονται προσπάθειες για τη σύντμηση των χρόνων και την απλοποίηση των διαδικασιών.

Η  μεγάλη ευρωπαϊκή εικόνα

Όσον αφορά στην μεγάλη ευρωπαϊκή εικόνα, η έκθεση αναφέρει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εδραιωθεί ως leader σε αρκετές καθαρές τεχνολογίες κλειδί, παρά τον εντεινόμενο ανταγωνισμό από την Κίνα. Για παράδειγμα, η ΕΕ διατηρεί -ακόμα-  ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις τεχνολογίες που συνδέονται με την αιολική ενέργεια, πλην όμως και αυτό ακόμα τίθεται υπό αμφισβήτηση αν ληφθεί υπόψη ότι η παραγωγική δυναμικότητα της Ευρώπης στον κλάδο αναμένεται να αυξηθεί κατά 10% τα επόμενα χρόνια, ενώ η Κίνα προβλέπεται ότι θα αντιστοιχεί στο 60-80% της παγκόσμιας παραγωγικής δυναμικότητας.

Το 20% της παγκόσμιας παραγωγής αντλιών θερμότητας είναι made in Europe, ενώ ηγετική θέση διεθνώς έχουν και οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές καλωδίων υψηλής και υπερυψηλής τάσης. Στον αντίποδα, υπάρχουν κρίσιμες καθαρές τεχνολογίες όπου η Ευρώπη έχει υψηλή εξάρτηση από παρόχους τρίτων χωρών. Η εξάρτηση αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής στον κλάδο φωτοβολταϊκών όπου το αποτύπωμα των ευρωπαϊκών εταιρειών έχει αποδυναμωθεί προς όφελος των ανταγωνιστών τους από την Κίνα, καθώς και στις μπαταρίες ιόντων λιθίου, όπου η Ήπειρος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία και τις εισαγωγές προϊόντων από την Κίνα και τη Νότιο Κορέα. Ενθαρρυντικούς ρυθμούς ανάπτυξης εμφανίζει και η ευρωπαϊκή αγορά μπαταριών, καθώς αναμένεται αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας από 150-260 GWh το 2023 στις 500-1000 GWh, στη βάση των τελευταίων εξαγγελιών για δημιουργία gigafactories. Το μερίδιο αγοράς Ευρώπης και ΗΠΑ στον κλάδο μπαταριών διεθνώς αναμένεται να αυξηθεί από 5% σήμερα σε 15% έως το 2030. Γερμανία, Πολωνία και Ουγγαρία έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγική δυναμικότητας σε μπαταρίες, με τη Σλοβακία, την Τσεχία, την Αυστρία και την Ελλάδα να εμφανίζονται ως αναδυόμενοι κόμβοι παραγωγής. Εύρωστοι ρυθμοί ανάπτυξης προδιαγράφονται και για την αγορά ηλεκτρολυτών της Ευρώπης, με αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας από 5,4 GW ετησίως τώρα σε 25 GW ετησίως έως το 2030, με τη Γερμανία να είναι αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής. Υπό ανάπτυξη είναι ακόμα η εφοδιαστική αλυσίδα της δέσμευσης άνθρακα (CCS) στην Ευρώπη, η οποία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια παραγωγή βιοαερίου και βιομεθανίου καθώς και στις τεχνολογίες που συνδέονται με τη γεωθερμία, με Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία να έχουν ηγετική θέση διεθνώς στη βιομηχανική παραγωγή του σχετικού εξοπλισμού.

Διαβάστε ακόμη