Η κλιματική αλλαγή αναδεικνύεται ως αδιαμφισβήτητη πρόκληση, αποκαλύπτοντας την ένταση και τις συνέπειές της. Καθίσταται σαφές ότι το κόστος της αδράνειας θα υπερβεί κατά πολύ το κόστος της ανάληψης δράσης. Το 2024 καταγράφηκε ως μία από τις πλέον δαπανηρές χρονιές στην ιστορία των φυσικών καταστροφών, με τις συνολικές οικονομικές ζημίες να ανέρχονται στα 320 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Από το ποσό αυτό, οι ασφαλισμένες ζημίες ανήλθαν σε 140 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με στοιχεία της ασφαλιστικής Munich Re οι αριθμοί αυτοί υπερβαίνουν σημαντικά τους μέσους όρους της τελευταίας δεκαετίας και των τελευταίων τριάντα ετών, υπογραμμίζοντας τόσο τη σοβαρότητα όσο και την αυξανόμενη συχνότητα των φαινομένων που αποδίδονται ή επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή. Παρά τον δραματικό οικονομικό αντίκτυπο, ο αριθμός των θανάτων περιορίστηκε στις 11.000, εμφανώς χαμηλότερος από τον ιστορικό μέσο όρο, γεγονός που καταδεικνύει τη βελτίωση των μηχανισμών πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων.
Οι οργανισμοί World Weather Attribution και Climate Central επισημαίνουν την έναρξη ενός έτους που διαδέχεται «το έτος των κλιματικών ρεκόρ», καθώς το 2024 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος στην ιστορία των μετρήσεων, με τη ζέστη να πλήττει τον πλανήτη σε πρωτοφανή κλίμακα. Το 2025 ξεκινά με δραματικές εικόνες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ακραία καιρικά φαινόμενα δοκιμάζουν τις αντοχές του έθνους.
Σφοδρή κακοκαιρία, συνοδευόμενη από πάγο, χιόνι και πολικό ψύχος, έχει θέσει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτείες όπως το Κάνσας, το Μιζούρι, το Κεντάκι και τμήματα του Νιου Τζέρσεϊ. Στον αντίποδα, η Καλιφόρνια βιώνει μία εντελώς διαφορετική κρίση, καθώς ισχυρές πυρκαγιές μαίνονται στο Λος Άντζελες, φτάνοντας σε απόσταση μόλις 1,5 χιλιομέτρου από το Χόλιγουντ, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στην καρδιά του χειμώνα. Οι άνεμοι Santa Ana, γνωστοί για την ξηρότητα και την έντασή τους κατά τους χειμερινούς μήνες, επιταχύνουν την εξάπλωση των φλογών, δυσχεραίνοντας τις προσπάθειες κατάσβεσης. Οι αρχές είχαν προειδοποιήσει για τη συνδυαστική επίδραση της χαμηλής υγρασίας και των ισχυρών ανέμων, που αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιών. Η κατάσταση αυτή αναδεικνύει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τις ακραίες αντιθέσεις και τις προκλήσεις που συνοδεύουν την εντεινόμενη κλιματική κρίση.
Πυροσβέστες δίνουν μάχη με πυρκαγιά στο Λος Άντζελες © EPA/ALLISON DINNER
Και η Ευρώπη αντιμέτωπη με τη δίνη των κλιματικών καταστροφών
Οι φυσικές καταστροφές που έπληξαν την Ευρώπη το 2024 προκάλεσαν συνολικές οικονομικές ζημίες ύψους 31 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκ των οποίων τα 14 δισεκατομμύρια δολάρια αφορούσαν ασφαλισμένες απώλειες. Το 2024 ήταν η χρονιά που η Γηραιά Ήπειρος «πνίγηκε». Η φονική πλημμύρα που βίωσε η Βαλένθια ήταν με διαφορά μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στα χρονικά της περιοχής τα τελευταία τουλάχιστον 60 χρόνια με περισσότερους. Οι πλημμύρες αυτές χαρακτηρίστηκαν από πρωτοφανή ένταση και καταστροφές. Η αιτία ήταν η σύγκρουση ψυχρών αερίων μαζών με θερμές και υγρές μάζες στον Μεσογειακό χώρο, που οδήγησαν σε καταρρακτώδεις βροχές. Στην περιοχή της Βαλένθια, οι βροχοπτώσεις έφτασαν τα 500 mm μέσα σε 24 ώρες, ποσότητα που αντιστοιχεί στη μέση ετήσια βροχόπτωση της περιοχής. Σε τοπικό επίπεδο, σε ορισμένα σημεία καταγράφηκαν έως και 600 mm βροχής την ίδια ημέρα, ενώ σε μία ώρα οι σταθμοί μέτρησης κατέγραψαν έως και 180 mm. Αυτή η ένταση προκάλεσε καταρρακτώδεις πλημμύρες, οι οποίες κατέστρεψαν κατοικίες, υποδομές και οχήματα. Η συνολική οικονομική ζημιά εκτιμήθηκε στα 11 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 4,2 δισεκατομμύρια ήταν ασφαλισμένα. Παράλληλα, τουλάχιστον 200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, καθιστώντας το φαινόμενο αυτό το πιο θανατηφόρο στην Ισπανία τα τελευταία 50 χρόνια.
Πλημμύρες στην Ισπανία © EPA/KAI FORSTERLING
Στον κυκεώνα της κλιματικής καταστροφής μπήκε και η Γερμανία. Οι πλημμύρες που σημειώθηκαν τον Ιούνιο στη Γερμανία και τις γειτονικές χώρες, καθώς και τον Σεπτέμβριο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Τα φαινόμενα προκάλεσαν ζημιές σε αστικές και αγροτικές περιοχές, με εκτεταμένες καταστροφές σε υποδομές και καλλιέργειες. Οι συνολικές οικονομικές ζημιές εκτιμήθηκαν σε περισσότερα από 9 δισεκατομμύρια δολάρια, από τα οποία περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια καλύφθηκαν από ασφαλιστικές αποζημιώσεις. Η επίδραση αυτών των πλημμυρών σε τοπικές κοινότητες ήταν καταστροφική, με εκατοντάδες εκτοπισμένους κατοίκους και μακροχρόνιες συνέπειες στην οικονομία των πληγεισών περιοχών.
Όπως υπογραμμίζει η έκθεση οι φυσικές καταστροφές στην Ευρώπη το 2024 ανέδειξαν μια ανησυχητική τάση: τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες, αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι θερμότερες θερμοκρασίες αυξάνουν την υγρασία στην ατμόσφαιρα, ενισχύοντας την πιθανότητα έντονων βροχοπτώσεων. Σύμφωνα με μελέτες, η πιθανότητα φαινομένων όπως οι πλημμύρες στη Βαλένθια έχει διπλασιαστεί λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι επιπτώσεις αυτών των φαινομένων υπογραμμίζουν την ανάγκη για καλύτερη πρόληψη, προσαρμογή των υποδομών και μείωση των κινδύνων.
Πλημμύρες, φυσικές καταστροφές στη Γερμανία © EPA/STR
Κίνα και Αφρική χτυπήθηκαν από πλημμύρες και τυφώνες
Στην Κίνα, κατά τη διάρκεια της περιόδου των μουσώνων (Ιούνιος-Ιούλιος), οι πλημμύρες έπληξαν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους, κυρίως στις νότιες και νοτιοανατολικές περιοχές. Οι συνολικές ζημιές ανήλθαν σε 12 δισεκατομμύρια δολάρια, με τις ασφαλισμένες να αποτελούν ένα μικρό ποσοστό. Στην Αφρική, ο κυκλώνας Chido προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στο νησί Mayotte και στη βόρεια ακτή της Μοζαμβίκης. Με ανέμους που έφταναν τα 250 χλμ/ώρα, ο Chido κατέστρεψε δεκάδες κτίρια, ενώ πολλές περιοχές έμειναν χωρίς ηλεκτροδότηση για εβδομάδες. Οι ζημιές ήταν τεράστιες, αλλά δεν υπάρχουν εκτενείς πληροφορίες για ασφαλιστικές αποζημιώσεις.
Καταστροφές στις ΗΠΑ και τον Καναδά
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι συνολικές ζημιές από φυσικές καταστροφές έφτασαν τα 190 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 108 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν ασφαλισμένες. Οι καταιγίδες που έπληξαν τις Μεσοδυτικές Πολιτείες και το Τέξας προκάλεσαν ζημιές ύψους 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με ασφαλιστικές αποζημιώσεις να καλύπτουν τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στον Καναδά, οι φυσικές καταστροφές κατέγραψαν το υψηλότερο οικονομικό κόστος στην ιστορία της χώρας, με συνολικές ζημιές ύψους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι σημαντικότερες καταστροφές περιλάμβαναν μια χαλαζόπτωση στο Κάλγκαρι, πλημμύρες λόγω της τροπικής καταιγίδας Debby και μια μεγάλη πυρκαγιά στο Εθνικό Πάρκο Jasper. Από τις συνολικές ζημιές, 6 δισεκατομμύρια δολάρια καλύφθηκαν από ασφαλιστικές αποζημιώσεις.
Τα πιο καταστροφικά φαινόμενα
Μελέτες έδειξαν ότι η κλιματική αλλαγή συνέβαλε στην ένταση των τυφώνων Helene και Milton, καθώς και στις πλημμύρες στη Βραζιλία και την Ισπανία. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη προετοιμασία και ανθεκτικότητα στις επιπτώσεις της. Ο τυφώνας Helene ήταν ο πιο καταστροφικός της χρονιάς, με συνολικές ζημιές που έφτασαν τα 56 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 16 δισεκατομμύρια δολάρια καλύφθηκαν από ασφαλιστικές εταιρείες. Ο τυφώνας έπληξε τη Φλόριντα και τις Απαλάχιες περιοχές με ανέμους που έφτασαν ταχύτητες έως 225 χλμ/ώρα. Ωστόσο, η μεγαλύτερη καταστροφή προκλήθηκε από τις πλημμύρες που ακολούθησαν. Η έντονη βροχόπτωση διέλυσε υποδομές και προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές, οδηγώντας στον θάνατο περισσότερων από 200 ανθρώπων. Οι πλημμύρες επεκτάθηκαν από τη Φλόριντα έως τη Βόρεια Καρολίνα, πλήττοντας ολόκληρες κοινότητες.
Τυφώνας Milton
Ο τυφώνας Milton, που ακολούθησε δύο εβδομάδες μετά τον Helene, ήταν ελαφρώς ασθενέστερος, με ανέμους ταχύτητας έως 200 χλμ/ώρα. Παρά τη χαμηλότερη ένταση, οι ζημιές που προκάλεσε ήταν τεράστιες. Οι συνολικές ζημιές εκτιμήθηκαν στα 38 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν ασφαλισμένα. Ο τυφώνας προκάλεσε έντονες καταιγίδες και έναν μεγάλο κυματισμό που επηρέασε εκτεταμένα τη νοτιοδυτική Φλόριντα, ενώ οι ζημιές από τους ανέμους επεκτάθηκαν σε μεγάλο μέρος της πολιτείας.
Ο τυφώνας Μίλτον πλήττει τη Φλόριντα © EPA/CRISTOBAL HERRERA-ULASHKEVICH
Σεισμός στην Ιαπωνία
Ο σεισμός σημειώθηκε την Πρωτοχρονιά στη δυτική ακτή της Ιαπωνίας, κοντά στη χερσόνησο Noto, με ένταση 7,5 Ρίχτερ. Οι συνολικές ζημιές εκτιμήθηκαν στα 15 δισεκατομμύρια δολάρια, με μόνο 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια ασφαλισμένες. Οι δονήσεις προκάλεσαν την κατάρρευση πολλών κτιρίων, ενώ χιλιάδες κάτοικοι έμειναν χωρίς νερό και ηλεκτρική ενέργεια για εβδομάδες. Ο σεισμός άφησε περισσότερους από 200 νεκρούς και είχε σοβαρές επιπτώσεις στις τοπικές κοινότητες και τις υποδομές.
Τυφώνας Yagi
Ο τυφώνας Yagi έπληξε τη Νοτιοανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένων των Φιλιππίνων, της Κίνας, του Βιετνάμ και της Μιανμάρ. Ο τυφώνας κατέγραψε τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων της χρονιάς, με περίπου 850 νεκρούς. Οι συνολικές ζημιές έφτασαν τα 14 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά μόνο 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν ασφαλισμένες. Στην Κίνα, ο Yagi προκάλεσε καταστροφές στην επαρχία Guangdong και την Hainan, ενώ στο Βιετνάμ καταγράφηκε ως ο ισχυρότερος κυκλώνας από την αρχή των συστηματικών μετρήσεων.
Διαβάστε ακόμη
