Πόρους που μπορεί να φτάσουν έως και τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2024-2040 αναμένεται να κινητοποιήσει το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών, η ενεργοποίηση του οποίου έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη, 21 Νοεμβρίου. Η επίσημη έναρξη θα πραγματοποιηθεί με την υπογραφή της σύμβασης συνεργασίας ανάμεσα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τη Γενική Διεύθυνση Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Clima) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Οι δήμαρχοι των νησιών χαιρετίζουν την ενεργοποίηση του νέου αυτού χρηματοδοτικού εργαλείου, το οποίο έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για τα ελληνικά νησιά. Ωστόσο, παραμένουν σε «στάση αναμονής» έως ότου αποσαφηνιστούν οι λεπτομέρειες για την αξιοποίηση των πόρων, όπως αναφέρουν στο energygame.gr.
Σύμφωνα μάλιστα με εκτιμήσεις το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο αναμένεται να ενισχύσει την πρωτοβουλία GR-Eco islands, ώστε να επεκταθεί πέρα από πιλοτικά εγχειρήματα στη Χάλκη και την Αστυπάλαια και τον Πόρο. «Η Ελλάδα εξασφάλισε μία μοναδική ευκαιρία μέσω του ευρωπαϊκού κανονισμού του ETS, αποκτώντας τη δυνατότητα διάθεσης 25 εκατομμυρίων δικαιωμάτων ρύπων αποκλειστικά για την απανθρακοποίηση των ελληνικών νησιών. Τα δικαιώματα αυτά θα δημοπρατηθούν, και τα έσοδα θα διατεθούν άμεσα για έργα που θα συμβάλλουν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των νησιών μας», σημειώνουν κύκλοι του ΥΠΕΝ. Ο τελικός προϋπολογισμός εξαρτάται από την τιμή των δικαιωμάτων κατά τη δημοπρασία, με την τρέχουσα εκτίμηση να ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο, αν οι τιμές αυξηθούν, το ποσό μπορεί να φτάσει έως και τα 3 δισ. ευρώ, ανοίγοντας τον δρόμο για επιπλέον επενδύσεις και μεγαλύτερη κλίμακα υλοποίησης των έργων. «Αυτός ο μηχανισμός εξασφαλίζει ότι τα κεφάλαια θα αξιοποιηθούν αποκλειστικά για τη βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών μας», τόνισε χαρακτηριστικά.
«Το γεγονός ότι το πρόγραμμα αυτό επικεντρώνεται αποκλειστικά στα νησιά είναι εξαιρετικά σημαντικό. Το χαιρετίζουμε ως μια στοχευμένη πρωτοβουλία που ενισχύει τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών. Είναι ιδιαίτερα θετικό ότι ο Πρωθυπουργός και το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχουν δώσει προτεραιότητα σε αυτή την κατεύθυνση», δήλωσε στο energygame.gr ο δήμαρχος Νάξου, Δημήτρης Λιανός. Παράλληλα, ο δήμαρχος Χάλκης, Ευάγγελος Φραγκάκης, υπογράμμισε: «Η επιτυχία του Ταμείου μπορεί να φέρει ριζικές αλλαγές στη ζωή στις νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας. Αναμένουμε τις επίσημες ανακοινώσεις σχετικά με τις δράσεις που θα περιλαμβάνει, ώστε να αξιολογήσουμε πώς μπορούμε να εντάξουμε περισσότερες από τις μελέτες και τα έργα μας». Στο ίδιο πνεύμα, ο δήμαρχος Πόρου, Γεώργιος Κουτουζής, χαρακτήρισε το Ταμείο Απανθρακοποίησης «ένα ιδιαίτερα έξυπνο και φιλόδοξο εγχείρημα». Όπως τόνισε, το Ταμείο έχει διττή σημασία: αφενός ενισχύει τη βιώσιμη ανάπτυξη, και αφετέρου αναδεικνύει την Ελλάδα και τα νησιά της ως διεθνές πρότυπο βιωσιμότητας και πράσινης μετάβασης. Ο κ. Νίκος Κομηνέας, Δήμαρχος Αστυπάλαιας αλλά και ο Δήμαρχος Φολεγάνδρου, Κυριάκος Μαρινάκης χαιρετίζουν την πρωτοβουλία και αναμένουν να μάθουν τις λεπτομέρειες. Υπογράμμισαν, πάντως, ότι το πραγματικό όφελος θα προκύψει μόνο εφόσον το έργο επηρεάσει ουσιαστικά την καθημερινότητα των κατοίκων.
Πού θα κατευθυνθούν οι πόροι του Ταμείου Απανθρακοποίησης
Το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών είναι δομημένο σε τρεις βασικές κατηγορίες έργων, με στόχο τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και την προώθηση της ενεργειακής βιωσιμότητας των νησιών μας. Σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr, η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), αξιοποιώντας τις τοπικές δυνατότητες των νησιών για καθαρή ενέργεια. «Μιλάμε για μικρά φωτοβολταϊκά συστήματα σε κατοικίες, δημόσια κτίρια και δήμους, αλλά και μεγάλα έργα όπως φωτοβολταϊκά πάρκα ή αιολικά, τόσο χερσαία όσο και υπεράκτια (offshore)», δήλωσε. Πρόσθεσε επίσης ότι εξετάζονται υβριδικά ενεργειακά συστήματα που συνδυάζουν ΑΠΕ με αποθήκευση μέσω μπαταριών, καθώς και φράγματα πολλαπλών χρήσεων, τα οποία ενισχύουν τη διαχείριση υδάτινων πόρων ενώ παράγουν ενέργεια από μικρά υδροηλεκτρικά συστήματα. Η δεύτερη κατηγορία αφορά τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, που θα μειώσουν την εξάρτηση των νησιών από ρυπογόνες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. «Τα έργα περιλαμβάνουν διασυνδέσεις στα Δωδεκάνησα, που προγραμματίζονται από τον ΑΔΜΗΕ, αλλά και στο Βόρειο Αιγαίο, για νησιά όπως η Λήμνος, η Λέσβος και η Χίος», εξήγησε. Παράλληλα, μικρότερες διασυνδέσεις που διαχειρίζεται ο ΔΕΔΔΗΕ θα ενισχύσουν την ηλεκτροδότηση μικρών και απομακρυσμένων νησιών, εξασφαλίζοντας σταθερότητα και επάρκεια στο δίκτυο. Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει υποδομές κατανάλωσης, εστιάζοντας στην υποστήριξη της πράσινης κινητικότητας και της εξηλεκτρισμένης κατανάλωσης στα νησιά. «Θα εγκατασταθούν σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε δημόσιους χώρους και λιμάνια, ενώ θα δημιουργηθούν υποδομές cold ironing για πλοία, ώστε να μην χρησιμοποιούν καύσιμα κατά την παραμονή τους στα λιμάνια».
Πώς προχωρά το πρασίνισμα των νησιών
Η πρωτοβουλία GR ECO Island και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών αποτελούν δύο ξεχωριστά, αλλά αλληλένδετα εργαλεία που βρίσκονται κάτω από την ίδια ομπρέλα και συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση των ελληνικών νησιών. Εν αναμονή του Ταμείου Απανθρακοποίησης ο δήμαρχος Χάλκης Ευάγγελος Φραγκάκης, ανέφερε ότι η Χάλκη έγινε το 1ο GR ECO Island. Η δράση αυτή είναι στο πλαίσιο μίας Εθνικής Στρατηγικής η οποία έχει στόχο να μετατρέψει τα ελληνικά νησιά σε μοντέλα Ενεργειακής Αυτονομίας, Πράσινης Οικονομίας, ψηφιακής καινοτομίας και οικολογικής κινητικότητας. «Η Χάλκη δείχνει τον δρόμο για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Προτεραιότητά μας είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του νησιού και η διατήρηση του πληθυσμού μέσα από καινοτόμες δράσεις, που δεν έχουν μόνο τεχνολογικό, αλλά και έντονα κοινωνικό χαρακτήρα. Όραμά μας είναι ένα νησί που αξιοποιεί πλήρως τις δυνατότητες της πράσινης ενέργειας και της τεχνολογίας, προς όφελος των πολιτών και της τοπικής κοινωνίας».
Αυτή τη στιγμή, βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαβούλευση για την επέκταση του μοντέλου στα υπόλοιπα νησιά. Σε αυτή συμμετέχουν τρεις σημαντικοί φορείς: η Deloitte, η Jaspers και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Ο Δήμαρχος εξήγησε ότι οι φορείς αυτοί συνεργάζονται για να εξετάσουν τις ανάγκες κάθε νησιού και να διαμορφώσουν το κατάλληλο πλαίσιο δράσεων. Όπως ανέφερε: «οι τρεις φορείς αναλαμβάνουν να κάνουν την ανάλυση, ώστε να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου θα είμαστε έτοιμοι να εκδώσουμε τις προσκλήσεις για τη χρηματοδότηση των έργων». Ωστόσο, όπως ανέφερε παρά την επιτυχία του προγράμματος στη Χάλκη, σημειώνονται καθυστερήσεις στην εφαρμογή του στα υπόλοιπα νησιά. Οι πρώτες προσκλήσεις αναμένονται το 2025, με τον Δήμαρχο να επισημαίνει πως «το δικό μας έργο ξεκίνησε το 2020, η σκέψη έγινε πράξη το 2021, και ακόμα, τρία χρόνια μετά, οι προσκλήσεις δεν έχουν προχωρήσει».
Παρότι το ενεργειακό σκέλος για τη Χάλκη έχει ολοκληρωθεί, η συμμετοχή στο GR -eco Islands συνεχίζεται, με το ενδιαφέρον να επεκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως η ύδρευση, και η διαχείριση απορριμμάτων. Ο Δήμαρχος Χάλκης, Ευάγγελος Φραγκάκης, αναφέρθηκε στο φωτοβολταϊκό πάρκο του νησιού, το οποίο αποτελεί έναν από τους βασικότερους πυλώνες της ενεργειακής μετάβασης. Το φωτοβολταϊκό πάρκο, με ισχύ 1 MW, καλύπτει σχεδόν το σύνολο των ενεργειακών αναγκών του νησιού. Η εγκατάσταση του ηλιακού πάρκου ισχύος 1 MW στη Χάλκη αποφέρει σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη τόσο για τους κατοίκους όσο και για τον Δήμο. Συγκεκριμένα, για τα μέλη της Ενεργειακής Κοινότητας, δηλαδή τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις του νησιού, εξοικονομούνται ετησίως ποσά που κυμαίνονται από 180.000 έως 250.000 ευρώ. Αυτό μεταφράζεται σε μείωση των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος έως και 80%. Παράλληλα, επιτυγχάνεται μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 1.800 τόνους κάθε χρόνο. Ο Δήμος Χάλκης επωφελείται επίσης από την εξοικονόμηση 215.000 ευρώ ετησίως για Υπηρεσίες Γενικού Ενδιαφέροντος, χάρη στην αντικατάσταση των μονάδων θερμικής παραγωγής ενέργειας. Επιπλέον, η μείωση των εκπομπών άνθρακα εξοικονομεί επιπλέον 120.000 ευρώ ετησίως, με την εξοικονόμηση αυτή να αντιστοιχεί σε κόστος 60 ευρώ ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα.
Το ηλεκτρικό πλοίο στη Χάλκη και η κυματική ενέργεια
O Δήμος Χάλκης έχει προχωρήσει σε καινοτόμες δράσεις, όπως η ανάπτυξη ενός μικρής κλίμακας ηλεκτρικού πλοίου, κατασκευασμένου με την παραδοσιακή τεχνοτροπία της ξυλοναυπηγικής. Το πλοίο, μήκους 10 μέτρων, λειτουργεί αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια, χωρίς καμία εξάρτηση από καύσιμα, και μπορεί να μεταφέρει έως 12 επιβάτες. Παράλληλα, ο Δήμος εργάζεται πάνω στη μελέτη ενός φιλόδοξου έργου για τη δημιουργία μεγαλύτερου ηλεκτρικού πλοίου, ικανού να εκτελεί δρομολόγια μεταξύ Ρόδου και Χάλκης. Το πλοίο αυτό θα μπορεί να μεταφέρει έως 125 επιβάτες και 4 οχήματα, προσφέροντας ουσιαστική λύση στις μετακινήσεις και στις εμπορικές ανάγκες της περιοχής. Αν και η σχετική νομοθεσία για τη λειτουργία ηλεκτρικών πλοίων δεν έχει ακόμα θεσπιστεί στην Ελλάδα, η μελέτη είναι ήδη έτοιμη και αναμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να προχωρήσει. Τέλος, ο Δήμος Χάλκης διερευνά τη δυνατότητα αξιοποίησης της κυματικής ενέργειας. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι η περαιτέρω μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος του νησιού, με τη χρήση μιας καινοτόμου μορφής ανανεώσιμης ενέργειας, που μπορεί να προσφέρει σταθερότητα στην παραγωγή, ειδικά για περιοχές όπως τα νησιά. Μέσα από αυτές τις πρωτοβουλίες, η Χάλκη φιλοδοξεί να αποτελέσει πρότυπο βιωσιμότητας και ενεργειακής αυτονομίας.
Ο Δήμαρχος Πόρου, Γεώργιος Κουτουζής, αναφερόμενος στην πρόοδο του πράσινου εγχειρήματος στο νησί, επεσήμανε ότι, μέχρι στιγμής, έχουν υλοποιηθεί μόνο μικρής κλίμακας δράσεις, όπως η εγκατάσταση φορτιστών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα έργα, όπως το σχεδιαζόμενο φωτοβολταϊκό πάρκο, παραμένουν σε φάση προετοιμασίας. Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση, η έναρξη αυτών των σημαντικών παρεμβάσεων προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί έως το τέλος του έτους. Με τη σειρά του ο Δήμαρχος Φολεγάνδρου, Κυριάκος Μαρινάκης, αναφέρθηκε στην πρόσφατη ένταξη του νησιού στο πρόγραμμα Greco Islands, σημειώνοντας ότι, αν και πρόκειται για μια εξαιρετική πρωτοβουλία, οι ενέργειες βρίσκονται ακόμα σε αρχικό στάδιο λόγω των αργών γραφειοκρατικών διαδικασιών. Υπάρχουν προτάσεις και σχεδιασμοί για πράσινα έργα, αλλά όλα βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο.
Σε τροχιά «πράσινου» μετασχηματισμού η Αστυπάλαια
Σε τροχιά «πράσινου» μετασχηματισμού βρίσκεται και η Αστυπάλαια η οποία θα μετατραπεί σε ένα ενεργειακά «έξυπνο και πράσινο» νησί της Μεσογείου. «Αυτή τη στιγμή, βρίσκονται σε εξέλιξη οι αρχαιολογικές έρευνες για την υλοποίηση του φωτοβολταϊκού πάρκου και του υβριδικού σταθμού αποθήκευσης ενέργειας. Εκτιμάται ότι οι έρευνες θα ολοκληρωθούν μέχρι τα Χριστούγεννα ή τις αρχές του νέου έτους, επιτρέποντας την έναρξη της εγκατάστασης του εξοπλισμού και των συνοδευτικών υποδομών. Το έργο αυτό αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη ενεργειακής αυτονομίας για το νησί, μεγιστοποιώντας την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω της αποθήκευσης ενέργειας», σχολίασε ο κ. Νίκος Κομνηνέας. Ταυτόχρονα, «προχωράμε στη σύσταση Ενεργειακής Κοινότητας στον οικισμό της Μαλτεζάνας, όπου θα εγκαταστήσουμε μια μικρή μονάδα παραγωγής, ώστε να παρέχουμε φθηνή ενέργεια στους περίπου 150 κατοίκους της περιοχής, που περιλαμβάνει και ορισμένες επιχειρήσεις. Στόχος μας είναι να μειώσουμε το κόστος ενέργειας για την κοινότητα και να ενισχύσουμε τη βιωσιμότητα του νησιού», συμπλήρωσε.
Ο κ. Κομνηνέας ανέφερε πάντως πως η επιτυχία της πράσινης μετάβασης εξαρτάται άμεσα από την ενεργή συμμετοχή και την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών. Εάν οι πολίτες νιώσουν ότι η πράσινη μετάβαση αφορά αποκλειστικά τις μεγάλες εταιρείες και δεν περιλαμβάνει τους ίδιους, είναι αναπόφευκτο να δημιουργηθεί καχυποψία και έλλειψη υποστήριξης προς τα έργα.
Διαβάστε ακόμη
