Το πυρηνικό όραμα της Τουρκίας μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, αφού σχεδιάζει να θέσει σε πλήρη λειτουργία και τους τέσσερις αντιδραστήρες του νέου και πρώτου πυρηνικού εργοστασίου της μέχρι το 2028, προκειμένου να καλύψει το δέκα τοις εκατό των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Η πυρηνική ενέργεια, η αμφιλεγόμενη – για τους κινδύνους που εγκυμονεί για ανθρώπους και περιβάλλον – πηγή ενέργειας έχει τεθεί στο τραπέζι ως επιλογή, με την ισχύ πυρηνικής ενέργειας να αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες.
Ο σταθμός Ακούγιου είναι ο μοναδικός του είδους του στην Τουρκία και κατασκευάζεται στην επαρχία Μερσίνα από τη Rosatom τη ρωσική κρατική εταιρεία ανάπτυξης πυρηνικής ενέργειας. Η κατασκευή του εργοστασίου ξεκίνησε το 2018. Η Τουρκία σχεδιάζει να κατασκευάσει 3 πυρηνικούς σταθμούς τεσσάρων αντιδραστήρων και να τους συμπληρώσει με μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMR). Η συνολική ισχύς της εγκατάστασης θα είναι 20.000 MW. Στόχος της Τουρκίας για την κατασκευή αυτών των σταθμών παραγωγής ενέργειας είναι να διαφοροποιήσει το μείγμα παραγωγής ενέργειας της χώρας.
Καθυστερήσεις
Ωστόσο, ο δρόμος για την επίτευξη του πυρηνικού ονείρου δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Εν πολλοίς, παρουσιάζονται παρουσιάζονται εμπόδια στην κατασκευή του πρώτου πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας της Τουρκίας καθώς η γερμανική Siemens Energy δεν παραδίδει σημαντικά εξαρτήματα, τα οποία χρειάζονται για την κατασκευή του από τη ρωσική Rosatom, η οποία αναζητεί εναλλακτικές επιλογές στην Κίνα. Η αποκάλυψη αυτή ήρθε δια στόματος του Τούρκου υπουργού Ενέργειας, Αλπασλάν Μπαϊρακτάρ.
Αν και η ρωσική εταιρεία έχει συνάψει εναλλακτικές συμφωνίες με κινεζικές εταιρείες για την παραγωγή αντίστοιχων εξαρτημάτων, το γεγονός ότι η Siemens Energy δεν παραδίδει τα εξαρτήματα αυτά θα καθυστερήσει κατά λίγους μήνες τα εγκαίνια του πρώτου αντιδραστήρα, δήλωσε στο κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu ο υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ. Η Rosatom, η κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Ρωσίας, κατασκευάζει τον πυρηνικό σταθμό στο Ακούγιου, στο πλαίσιο συμφωνίας με την Άγκυρα.
Η Τουρκία, χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, σχεδίαζε αρχικά να θέσει σε λειτουργία τον πρώτο αντιδραστήρα το 2023. Όμως αυτό καθυστέρησε. Πέρυσι πυρηνικό καύσιμο φορτώθηκε για πρώτη φορά στην πρώτη ενεργειακή μονάδα του σταθμού.
Τον Ιούλιο, ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πως η Γερμανία δεν επιτρέπει την εξαγωγή μερικών εξαρτημάτων που χρειάζονται για το σταθμό του Ακούγιου, κάνοντάς τα να περιμένουν στα τελωνεία. «Αυτό μας έχει ενοχλήσει πολύ. Το θύμισα στο Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς κατά τη διμερή συνάντησή μας», είχε δηλώσει τότε ο Ερντογάν στους δημοσιογράφους επί του αεροπλάνου με το οποίο επέστρεψε από σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον.
WSJ: Το ΝΑΤΟ πρέπει να αφυπνιστεί
Αν ζητήσετε από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ να αναφέρει ποια απόφαση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν τον ενοχλεί περισσότερο, πιθανότατα θα αναφέρει την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από την Άγκυρα. Όμως σύμφωνα με τους Financial Times το ΝΑΤΟ έχει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά τους δεσμούς Τουρκίας-Ρωσίας, το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου.
Ο Γκονούλ Τολ, διευθυντής του προγράμματος για την Τουρκία στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, σημειώνει σε άρθρο του πως ο Ερντογάν αρέσκεται να αποκαλεί την εγκατάσταση «το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας». Όμως, το εργοστάσιο κατασκευάζεται από την κρατική ρωσική Rosatom στις ακτές της Μεσογείου, και στην πραγματικότητα, ανήκει στη Ρωσία, αναφέρει. Όπως χαρακτηριστικά γράφουν οι FT, στο τυπικό μοντέλο μελέτης, προμήθειας και κατασκευής, ένας προμηθευτής σχεδιάζει και κατασκευάζει τον αντιδραστήρα πριν παραδώσει τα κλειδιά. Στο Ακούγιου ωστόσο εφαρμόζεται ένα πρωτόγνωρο για τη βιομηχανία μοντέλο κατασκευής, οικοδόμησης και λειτουργίας (BOO). Υπό αυτό το μοντέλο η Ρωσία διατηρεί μεν το πλειοψηφικό πακέτο της ιδιοκτησίας, αλλά επιβαρύνεται και από όλους τους χρηματοοικονομικούς, λειτουργικούς και κατασκευαστικούς κινδύνους.
Το ολοκληρωμένο πακέτο της Μόσχας καλύπτει την κατασκευή, τη λειτουργία και την εκπαίδευση του προσωπικού, τον χειρισμό των πυρηνικών καυσίμων μετά τη χρήση τους, καθώς και τον τελικό παροπλισμό. Όλα αυτά είναι πολύ ελκυστικά για μια χώρα όπως η Τουρκία που εισέρχεται στην αγορά πυρηνικής ενέργειας. Οι συμβάσεις BOO είναι δαπανηρές για τη Μόσχα, για αυτό και η Ρωσία την εφάρμοσε μόνο στην περίπτωση του Ακούγιου και είναι απρόθυμη να την ξαναχρησιμοποιήσει. Το έργο χαιρετίστηκε από τον Ερντογάν ως το σχέδιό για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Τουρκίας, ιδίως από τη Ρωσία. Αλλά αντ’ αυτού, η συμφωνία BOO δεσμεύει την Τουρκία και τη Ρωσία για τον επόμενο αιώνα, μέσω ενός αναμενόμενου κύκλου λειτουργίας 60 ετών και της επακόλουθης διαδικασίας παροπλισμού.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Ο πυρηνικός σταθμός Ακούγιου βρίσκεται κοντά στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, όπου εδράζεται η μεγαλύτερη αποθήκη πυρηνικών όπλων του ΝΑΤΟ και ένας κόμβος για την υποστήριξη αποστολών της συμμαχίας. Ο σταθμός βρίσκεται επίσης σε κοντινή απόσταση από την εγκατάσταση ραντάρ βαλλιστικής πυραυλικής άμυνας του ΝΑΤΟ στο Κουρέσικ. Η σύμβαση BOO προβλέπει την ανάληψη καθηκόντων από ρωσικό προσωπικό και ρωσικά στοιχεία κοντά σε αυτές τις εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία ενδέχεται να κατασκευάσει ένα ακόμη ραντάρ για την προστασία του εργοστασίου. Στρατιωτικοί αναλυτές και αμυντικοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι, δεδομένου ότι ο σταθμός ανήκει στη Ρωσία, η Μόσχα μπορεί να απαιτήσει τον χειρισμό αυτού του ραντάρ καθώς και μεταφορά στρατευμάτων για λόγους ασφαλείας. Ο Γιανκί Μπαγχτσιόγλου, ένας απόστρατος υποναύαρχος που είναι αντιπρόεδρος του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), αρμόδιος για την εθνική άμυνα, δήλωσε στον Τολ ότι «ο Ερντογάν δεν πρέπει να αφήσει να συμβεί κάτι τέτοιο.
Η Δύση έχει παραβλέψει σε μεγάλο βαθμό τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας από τη Ρωσία για τη δημιουργία μακροπρόθεσμων πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών δεσμών με στρατηγικά σημαντικές χώρες. Ενώ η Τουρκία επικρίθηκε και τέθηκε υπό κυρώσεις για την αγορά των S-400, οι δυτικές χώρες ήταν συγκρατημένες για το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου. Τώρα η Τουρκία θέλει να κατασκευάσει έναν δεύτερο πυρηνικό αντιδραστήρα και η Ρωσία έχει το προβάδισμα για την προσφορά. Για να στερήσει από τη Μόσχα ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα και να καθησυχάσει τις ανησυχίες των ντόπιων για την ασφάλεια και το περιβάλλον, η Δύση πρέπει να κάνει περισσότερα για να ανταποκριθεί, απέναντι στους ευνοϊκούς όρους της Μόσχας. Η άσκηση πίεσης ώστε οι δυτικές αναπτυξιακές τράπεζες να εγκαταλείψουν την απροθυμία τους να χρηματοδοτήσουν έργα πυρηνικής ενέργειας θα ήταν μια καλή αρχή λένε οι FT.
Διαβάστε ακόμη
