Τις αντοχές, αλλά και τις σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας αναμένεται να δοκιμάσει η ευρεία σύσκεψη που θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Τρίτη για το μέλλον του καλωδίου Ελλάδας – Κύπρου. Η σύσκεψη αναμένεται να κρίνει εν πολλοίς αν τελικά θα υλοποιηθεί το μεγάλο έργο ύψους 2 δισ. ευρώ, μετά από έναν άκαρπο μαραθώνιο διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Παρά τις δεύτερες σκέψεις της Κύπρου και τα κωλύματα των τελευταίων ημερών το έργο έλαβε «ψήφο εμπιστοσύνης» από τις ΗΠΑ, όπως ανακοινώθηκε διά στόματος Τζέφρι Πάιατ. Ο υφυπουργός για θέματα ενέργειας του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, μιλώντας στο «The Fourth Thessaloniki Metropolitan Summit», που διοργάνωσαν ο Economist και το powergame.gr στη Θεσσαλονίκη ανέφερε πως πρόκειται για ένα έργο που θα βοηθήσει στη διασυνδεσιμότητα της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία θα βασίζεται σε καθαρή και ανανεώσιμη ενέργεια, γεγονός που θα μεταμορφώσει το ενεργειακό μείγμα της περιοχής. Οι ΗΠΑ δηλώνουν ξεκάθαρα τη στήριξή τους σε μια κρίσιμη γεωπολιτική και γεωοικονομική συγκυρία για την περιοχή, αλλά και την Κυπριακή Δημοκρατία.

Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και στο προσκήνιο αλλά και στο παρασκήνιο. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης συνέντευξης στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, σημείωσε πως εφόσον εξασφαλιστεί η οικονομική του βιωσιμότητα, το έργο θα γίνει. «Θεωρώ ότι είναι ένα πολύ σημαντικό έργο, πολύ πιο σημαντικό για την Κύπρο γιατί σπάει ουσιαστικά την ενεργειακή της απομόνωση», δήλωσε ερωτηθείς για το συγκεκριμένο ζήτημα. Περαιτέρω πίεση στην Κύπρο για άμεση συμφωνία ήρθαν να ασκήσουν και οι δηλώσεις της Julie Davis Fisher, πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Κύπρο. Η πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Κύπρο μιλώντας στο 4ο Thessaloniki Metropolitan Summit υπέδειξε πως «είναι η ώρα να σκεφτούμε το θέμα της γεωπολιτικής γύρω από ένα τέτοιο έργο και να αναγνωρίσουμε πόσο σημαντικό είναι να δούμε την Κύπρο συνδεδεμένη με την Ευρώπη μέσω αυτή της ευκαιρίας».

Και παρά το γεγονός πως το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου αναμένεται να δώσει ένα τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και να «χαλάσει» τα σχέδια όσων επωφελούνται από αυτή, η Λευκωσία φαίνεται να διστάζει. Οι πυρετώδεις διαβουλεύσεις δεν κατάφεραν να άρουν τις επιφυλάξεις της Κύπρου, κάτι που θα επιδιωχθεί στη συνάντηση της ερχόμενης Τρίτης, για τα αποτελέσματα της οποίας άπαντες εξακολουθούν να κρατούν μικρό καλάθι. Κυπριακά μέσα αναφέρουν ότι το νησί προβληματίζεται έντονα και για ένα θέμα που συνδέεται άμεσα με το γεωπολιτικό ρίσκο. Μια διακοπή του έργου χωρίς ευθύνη του φορέα υλοποίησης θα απαιτήσει να πληρώσουν στον ΑΔΜΗΕ (και στη Nexans) το συνολικό ή πολύ μεγάλο μέρος του κόστους του καλωδίου (όπως περιγράφεται στο συμβόλαιο που υπέγραψε η γαλλική εταιρεία με την EuroAsia και το ανέλαβε μετά ο ΑΔΜΗΕ) και όχι μόνο το κόστος του καλωδίου που θα έχει κατασκευαστεί ή ποντιστεί μέχρι εκείνο το σημείο. Επιπλέον, στη βάση των όσων συμφωνήθηκαν στην τηλεδιάσκεψη της περασμένης Δευτέρας, το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου θα έπρεπε να εγκρίνει την Τετάρτη την ανάκτηση από τον ΑΔΜΗΕ 25 εκατ. ευρώ κατ’ έτος για τα πρώτα πέντε χρόνια της κατασκευαστικής περιόδου του έργου (125 εκατ. σύνολο).

Η απόφαση της ΡΑΕΚ προβλέπει ότι σε περίπτωση που ανακύψουν εξωτερικοί παράγοντες που καθιστούν αδύνατη την υλοποίηση του έργου, τότε οι δαπάνες που έχουν προκύψει έως εκείνη τη στιγμή ενδέχεται να ανακτώνται κατόπιν απόφασης της ΡΑΕΚ. Αυτό που ανησυχεί την κυπριακή πλευρά, ιδιαίτερα μετά την τουρκική στάση στην Κάσο κατά τη διάρκεια των ερευνών βυθού για την πόντιση του καλωδίου, είναι ότι εάν το υπουργικό συμβούλιο εγκρίνει την ανάκτηση από τον ΑΔΜΗΕ των 125 εκατ. για την κατασκευαστική περίοδο και το έργο σταματήσει με παρεμπόδιση της Τουρκίας, τότε θα πληρώνει ένα έργο που δεν θα υλοποιηθεί. Εν τοις πράγμασι, η κυπριακή κυβέρνηση, σύμφωνα με την εφημερίδα «Φιλελεύθερος», έχει οριστικοποιήσει τη θέση ότι η σχετική διατύπωση στη ρυθμιστική απόφαση της ΡΑΕΚ δεν προστατεύει τα οικονομικά συμφέροντα του κράτους και το αφήνει εκτεθειμένο σε οικονομικές αξιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από τον φορέα υλοποίησης ή τους υπεργολάβους του, σε περίπτωση που το έργο ναυαγήσει με ευθύνη της Τουρκίας. Αναφέρεται μάλιστα σε πληροφορίες που φέρουν την κυπριακή κυβέρνηση να αξιώνει σε αυτό το στάδιο δεσμευτικό επιμερισμό αυτού του κινδύνου σε όλους τους εμπλεκόμενους και όχι στις δύο κυβερνήσεις και τους καταναλωτές μόνο. Μένει να δούμε πόσο ψηλά θα σηκώσει η Κύπρος το εν λόγω θέμα στην ατζέντα της Τρίτης ή αν θα το αφήσει για αργότερα.

«Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αν εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα του έργου, το έργο θα γίνει. Και οι όποιοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι θα ξεπεραστούν», δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Αντίστοιχα, η υφυπουργός Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου, συμμετέχοντας στον δεύτερο Διάλογο για το Μέλλον της Ενέργειας μεταξύ της περιοχής MENA και της Ευρώπης, ενέταξε τη διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου-Ισραήλ, Great Sea Interconnector στο κάδρο των μεγάλων ενεργειακών διαδρόμων μεταξύ Ευρώπης και Βόρειας Ανατολής και Μέσης Αφρικής που έχουν «τροχοδρομηθεί» με ελληνική συμμετοχή (διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου GREGY και διασύνδεση Ελλάδας-Σαουδικής Αραβίας), σημειώνοντας ότι πρόκειται για το πιο ώριμο έργο μεταξύ των τριών και ένα από τα παλαιότερα έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος. Υπογράμμισε επίσης ότι το Ισραήλ αναγνωρίζει πλήρως τη σημασία της διασύνδεσης που αποτελεί «work in progress».

Τελευταία ευκαιρία η σύσκεψη της Τρίτης

Η Ελλάδα ναι μεν εκφράζει τη θετική της στάση απέναντι στο έργο, ωστόσο η ενόχληση της Αθήνας είναι φανερή. «Δεν έχω τίποτα να προσθέσω για το θέμα, ό,τι έχω να πω θα λεχθεί εκεί που πρέπει να λεχθεί» σημείωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης. Και συμπλήρωσε: «Δεν έχουν γίνει αυτά που περιμέναμε, ούτε γενικότερα ούτε ειδικότερα. Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω. Μου είπαν ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θέλει να συγκαλέσει μια σύσκεψη και πρέπει να παραβρεθώ. Με διαβεβαίωσε ο Παπαναστασίου ότι θα παραβρεθεί και ο Πρόεδρος στη σύσκεψη, διαφορετικά θα έκανα τηλεδιάσκεψη», ανέφερε χαρακτηριστικά. με βάση όσα είπε από τη ΔΕΘ ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, η παρουσία του την Τρίτη στη Λευκωσία οφείλεται αποκλειστικά στις διαβεβαιώσεις που έχει πάρει ότι θα παρευρεθεί και ο πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης. Υπενθυμίζεται πως στη σύσκεψη θα συμμετέχουν οι υπουργοί Ενέργειας και Οικονομικών, η υφυπουργός παρά τω Προέδρω εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο υπουργός Ενέργειας εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκπρόσωποι του ΑΔΜΗΕ, της εταιρείας Nexans και η Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Κυπριακά δημοσιεύματα που επικαλούνται κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι στόχος της Λευκωσίας είναι να επιδιώξει να λάβει διαβεβαιώσεις για όλα τα ζητήματα, πολιτικά και οικονομικά, ότι θα ζητήσει να πληροφορηθεί από την ίδια τη Nexans – η οποία θα παραστεί με εκπρόσωπό της στη σύσκεψη- πώς έχει η κατάσταση και αν πράγματι προκύπτει θέμα με την υλοποίηση του συμβολαίου με το καλώδιο. Παράλληλα, ο κυπριακός τύπος σχολιάζει πως η σύσκεψη της Τρίτης θα ξεκινήσει από την κατ’ αρχήν συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα εμπλεκόμενα μέρη την προηγούμενη Δευτέρα. Αντί της μετακύλησης του κόστους του έργου αναλογικά στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος σε Κύπρο και Ελλάδα από 1η Ιανουαρίου 2025, η κυπριακή πλευρά θα καταβάλει τα €25 εκατ. που της αναλογούν ετησίως από το Ταμείο Ρύπων για μια περίοδο πέντε ετών. Το ειδικό βάρος αναμένεται να πέσει στους υπουργούς Οικονομικών και Ενέργειας της Κύπρου, αφού βλέπουν το θέμα από άλλη σκοπιά. Από το υπουργείο Οικονομικών εκφράζονται ζωηρές ανησυχίες για την οικονομική πτυχή του έργου, με τον ίδιο τον υπουργό Μάκη Κεραυνό να ζητάει περισσότερα στοιχεία προκειμένου να αρθούν οι όποιες επιφυλάξεις υπάρχουν. Από την άλλη, ο υπουργός Ενέργειας δημόσια δήλωσε πως πείστηκε από τα στοιχεία που παρουσίασε ο ΑΔΜΗΕ για τους κινδύνους βιωσιμότητας του έργου, βάζοντας το ενεργειακό αποτύπωμα του έργου στην πρώτη θέση των προτεραιοτήτων και επιδιώξεων της Κυπριακής Δημοκρατίας ακόμα και αν οι καταναλωτές επωμιστούν ένα επιπλέον κόστος.

Στο μεταξύ στην Αθήνα η ολομέλεια της ΡΑΑΕΥ με απόφασή της ενέκρινε Wacc για το 37% του κόστους της διασύνδεσης που θα μεταφερθεί στους καταναλωτές της Ελλάδας 7,22%, έναντι 9% που εισηγήθηκε ο ΑΔΜΗΕ. Η ολομέλεια της ΡΑΑΕΥ ενέκρινε επίσης την αναπροσαρμογή της επιδότησης του έργου στα 657 εκατ. ευρώ έναντι 750 εκατ. ευρώ που προέβλεπε η συμφωνία διασυνοριακού επιμερισμού του έργου (CBCA), κλείνοντας όλες τις ρυθμιστικές εκκρεμότητες που είχε αφήσει ανοιχτές η ελληνική πλευρά. Η μεγάλη σύσκεψη της Τρίτης στη Λευκωσία αποτελεί το επιστέγασμα μιας τρίμηνης δύσκολης περιόδου που αναμένεται να δούμε τι τροπή θα λάβει. Οι συνεχείς αναβολές, της κυπριακής πλευράς να λάβει οριστικές αποφάσεις για το έργο, αλλά και οι χειρισμοί όλων των εμπλεκομένων αντανακλούν την κατάσταση που έχει τώρα διαμορφωθεί.

Διαβάστε ακόμη