Ο ενεργειακός χάρτης της Ευρώπης αλλάζει με τις διηπειρωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις να οδηγούν σε μία νέα εποχή εξηλεκτρισμού την αγορά ενέργειας. Οι μεγαλεπήβολες ηλεκτρικές διασυνδέσεις προωθούν τη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, συμβάλλουν στη μεταφορά καθαρής ενέργειας στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού ολόκληρης της ηπείρου. Στις διασυνδέσεις με ιδιαίτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον περιλαμβάνεται και η διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal, οι διηπειρωτικές διασυνδέσεις μετουσιώνουν το αφήγημα της μεταφοράς περίσσειας καθαρής ενέργειας από τα κέντρα παραγωγής προς τα κέντρα κατανάλωσης. Είναι η εποχή που οι χώρες έρχονται κοντά. Το μεγαλεπήβολο σχέδιο για την κατασκευή μίας υποθαλάσσιας γραμμής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μήκους σχεδόν 2.500 μιλίων θα συνδέει τεράστια αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα στο Μαρόκο με το Ηνωμένο Βασίλειο, παρέχοντας αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη της προβλεπόμενης έκρηξης της ζήτησης. Η μετουσίωση της θεωρίας σε πράξη δεν είναι εύκολο διακύβευμα. Η εν λόγω διασύνδεση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Οι θιασώτες πρέπει να πείσουν την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, να συγκεντρώσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια και να εξασφαλίσει κρίσιμες άδειες από χώρες που ελέγχουν τον βυθό της θάλασσας. Ήδη, τα δίκτυα στη Βόρεια Ευρώπη συνδέονται με υποθαλάσσια καλώδια για να μοιραστούν τις αυξανόμενες προμήθειες αιολικής ενέργειας. Η επιχείρηση αρχιτέκτονα του σχεδίου, Simon Morrish, Xlinks, στοχεύει στη δημιουργία πολλών Φωτοβολταϊκών πάρκων, στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών και σε μπαταρίες στην περιοχή για να καλύψει το 8% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της Βρετανίας ή να τροφοδοτήσει περίπου επτά εκατομμύρια σπίτια. Όπως σημειώνει η WSJ, θα χρειαστούν σχεδόν 10.000 μίλια καλωδίου για τέσσερις υπεράκτιες γραμμές μεταφοράς – πολύ περισσότερα από ό, τι θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν οι υπάρχοντες προμηθευτές. Η Xlinks έκλεισε έναν γύρο χρηματοδότησης 100 εκατομμυρίων λιρών τον Απρίλιο, που ισοδυναμεί με 126 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά μόνο το κόστος κατασκευής θα είναι μεταξύ 22 και 24 δισεκατομμυρίων λιρών, λέει ο Xlinks. Η εταιρεία συζητά με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου για μια επιδότηση που ο Morrish ελπίζει ότι θα τονώσει τις επενδύσεις, αλλά αυτές οι συζητήσεις έχουν τραβήξει. Το Μαρόκο πρέπει επίσης να πιστέψει την ιδέα. Ο Xlinks λέει ότι η χώρα θα κερδίσει θέσεις εργασίας, επενδύσεις και φορολογικά έσοδα.
Μια γραμμή ηλεκτρικής ενέργειας 475 μιλίων από το Ηνωμένο Βασίλειο στη Δανία, η μεγαλύτερη χερσαία και υποθαλάσσια σύνδεση δικτύου στον κόσμο, ενεργοποιήθηκε τον Δεκέμβριο. Αντίστοιχα, η Σιγκαπούρη, η οποία δεν διαθέτει χώρο για αιολικά και ηλιακά πάρκα, θέλει να εισάγει το 30% της ηλεκτρικής της ενέργειας έως το 2035. Πέρυσι, χορήγησε υπό όρους εγκρίσεις σε σχέδια εισαγωγής μεγάλου μέρους αυτής της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων – μερικά μήκους άνω των 600 μιλίων – από έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ινδονησία, την Καμπότζη και το Βιετνάμ.
Ωστόσο, τα έργα μεταφοράς συχνά σκοντάφτουν σε έναν κυκεώνα προβλημάτων, αφού μπορεί να χρειαστούν πάνω από μια δεκαετία για να υλοποιηθούν. Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν πιέζει να διευκολύνει την αδειοδότηση γραμμών που ενισχύουν το δίκτυο της χώρας, ενισχύοντας τις ελπίδες για περισσότερα έργα. Επί παραδείγματι, βρίσκονται στα σκαριά μια γραμμή μεταφοράς υψηλής τάσης 339 μιλίων που βρίσκεται υπό κατασκευή θα φέρει υδροηλεκτρική ενέργεια στη Νέα Υόρκη από το Κεμπέκ και μια γραμμή 550 μιλίων θα φέρει αιολική ενέργεια στην Καλιφόρνια και την Αριζόνα από το Νέο Μεξικό.
Ο Great Sea Interconnector και ο ρόλος της Ελλάδας στο νέο ενεργειακό τοπίο
Ιδιαίτερη μνεία κάνει η Wall Street Journal στο έργο Great Sea Interconnector, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ 750 μιλίων που θα συνδέει την Ελλάδα. Στο εξωτερικό, η Meridiam είναι ο κύριος επενδυτής στην πρώτη σύνδεση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γερμανίας και σκοπεύει να επενδύσει στην προγραμματισμένη γραμμή διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου – Ισραήλ. «Αυτό που προσπαθούμε είναι μεγαλύτερο από ό, τι έχει γίνει πριν, τόσο από την άποψη του μεγέθους του έργου όσο και από την άποψη της ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που προσπαθούμε να μεταφέρουμε», δήλωσε ο Pascal Radue, ο οποίος ηγείται της μονάδας παραγωγής και μεταφοράς στη Nexans, έναν προμηθευτή καλωδίων που εργάζεται στο πρώτο σκέλος αυτού του έργου από την Ελλάδα στην Κύπρο. Η Nexans είναι μεταξύ των εταιρειών που προμηθεύουν καλώδια συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης που μπορούν να μεταφέρουν ηλεκτρική ενέργεια εκατοντάδες μίλια με ελάχιστες απώλειες. Η εταιρεία έχει πουλήσει τα καλώδια για σχεδόν πέντε χρόνια. Η ζήτηση για καλώδια θα μπορούσε να εκτοξευθεί εάν η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υπολείπεται των προσδοκιών – ή εάν τα μεγάλα έργα παραπαίουν. Η κυβέρνηση της Σουηδίας απέρριψε πρόσφατα μια σύνδεση κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα με τη Γερμανία, επικαλούμενη ανησυχίες ότι θα αυξήσει τις τιμές στο εσωτερικό. Τα έργα θα μπορούσαν να εκτροχιαστούν για διάφορους λόγους. Ένα σχέδιο παρόμοιο με το Xlinks για τη μετάδοση αυστραλιανής ηλιακής ενέργειας στη Σιγκαπούρη κατέρρευσε πέρυσι, όταν οι δύο δισεκατομμυριούχοι που το ηγήθηκαν είχαν πτώση. Το έργο έχει αναβιώσει από έναν από αυτούς, τον Mike Cannon-Brookes, συνιδρυτή της εταιρείας λογισμικού Atlassian.
Την ανάγκη οι Διαχειριστές της Ευρώπης να σχεδιάσουν από κοινού οριζόντιους και κάθετους διαδρόμους μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ανέδειξε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ κ. Μάνος Μανουσάκης κατά την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ENTSO-E που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. «Χρειαζόμαστε τουλάχιστον τρεις κάθετους διαδρόμους μεταξύ Βορρά και Νότου και δύο οριζόντιους διαδρόμους μεταξύ Ανατολής και Δύσης», ανέφερε χαρακτηριστικά, προκειμένου να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο δίκτυο κορμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κ. Μανουσάκης υπογράμμισε επίσης τη μεγάλη σημασία που αποδίδουν διεθνείς οργανισμοί όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας στην ανάπτυξη των δικτύων και την συμβολή των Διαχειριστών, ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την ενεργειακή μετάβαση παγκοσμίως.
Η Ελλάδα ανεβάζει ταχύτητες για να προλάβει την «κούρσα» των διεθνών διασυνδέσεων, που θα την καταστήσουν εξαγωγέα πράσινης ενέργειας και θα αναβαθμίσουν τη γεωπολιτική της θέση στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Οι νέες πηγές της πράσινης ενέργειας για την Ευρώπη βρίσκονται στον Νότο και πέραν της Μεσογείου, στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή και ο δρόμος για να φτάσουν στην Ευρώπη περνάει από την Ελλάδα, αλλά όχι μόνο. Οι ευρωπαϊκές χώρες του Νότου –Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία– διαγκωνίζονται στην «κούρσα» των διασυνδέσεων, με σχέδια που η υλοποίησή τους συναρτάται με την ένταξή τους στα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCI). Η Ελλάδα συμμετέχει σ’ αυτή την «κούρσα» με έργα διασύνδεσης τόσο με την Αίγυπτο όσο και με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία, που θα δώσει διέξοδο προς την Ευρώπη στην πράσινη ενέργεια η οποία θα φτάνει από τις διηπειρωτικές αυτές διασυνδέσεις στο ελληνικό σύστημα, αλλά και του πλεονάσματος από την εγχώρια παραγωγή των ΑΠΕ. Το κατά πόσον, ωστόσο, θα καταφέρει να παραμείνει στην «κούρσα» θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα «τρέξουν» οι τελικές μελέτες σκοπιμότητας που θα κρίνουν το χρονοδιάγραμμα και το τελικό κόστος υλοποίησης, καθώς οι καθυστερήσεις ευνοούν άλλα εναλλακτικά σχέδια. Σχέδια για διασύνδεση με την Αίγυπτο κάνει και η Ιταλία, που προχωρά το για τη μεταφορά 3 GW πράσινης ενέργειας.
Απάντηση στις περικοπές
Οι διασυνδέσεις θα έρθουν και θα δώσουν λύση σε ένα ακόμα ακανθώδες ζήτημα που αντιμετωπίζει η βιομηχανία ΑΠΕ διεθνώς. Ο μη κατανεμόμενος χαρακτήρας των κυρίαρχων τεχνολογιών παραγωγής από ΑΠΕ, απόρροια της στοχαστικότητας, της ημερήσιας κυκλικότητας και της εποχιακότητας της διαθέσιμης παραγωγής, οδηγούν αναπόφευκτα σε πλεονάσματα παραγωγής, αφενός σε σχέση με το επίπεδο της ζήτησης και αφετέρου ως προς τη μεταφορική ικανότητα των δικτύων.
Οι εξωτερικές διασυνδέσεις του ηλεκτρικού συστήματος μπορεί να δώσουν διέξοδο στη μείωση των περικοπών, μέσω εξαγωγών, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να συνιστούν παράγοντα επιβάρυνσης, εάν η ισορροπία τιμών εκκαθάρισης των αγορών οδηγεί σε εισαγωγική λειτουργία, όπως σήμερα συμβαίνει ακόμη και σε διαστήματα υψηλών περικοπών ΑΠΕ.
Στο ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα, εκτεταμένες περικοπές εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το 2023 και από την Άνοιξη του 2024 αποτελούν πλέον μέρος της διαχείρισης του συστήματος σε ημέρες με χαμηλή ζήτηση και ηλιοφάνεια, που έχουν υπάρξει καταστάσεις ακόμη και πλήρους περικοπής της ελεγχόμενης παραγωγής ΑΠΕ. Το συνολικό επίπεδο περικοπής εντός του 2024 θα είναι σημαντικά υψηλότερο του 2023.
Διαβάστε ακόμη
