Σε ένα ατέρμονο αδιέξοδο βυθίζεται η Κύπρος με την ανάπτυξη του κοιτάσματος Αφροδίτη. Η κυπριακή Κυβέρνηση απέρριψε εκ νέου την πρόταση της κοινοπραξίας Chevron, NewMed Energy και BG Cyprus (Shell) για «βελτιστοποίηση» του Σχεδίου Ανάπτυξης και Παραγωγής του κοιτάσματος «Αφροδίτη», ζητώντας μάλιστα από την κοινοπραξία όπως επιβεβαιώσει εντός έξι μηνών τη συμφωνία της για συγκεκριμένες ενέργειες με στόχο την ανάπτυξη του κοιτάσματος.
Η νέα «βελτιστοποιημένη» πρόταση της Chevron είχε σταλεί στον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου στις 28 Μαρτίου 2024 και έτυχε αξιολόγησης από τους τεχνοκράτες της Υπηρεσίας Υδρογονανθράκων, στο Υπουργείο Ενέργειας, αλλά και από τους συμβούλους του κράτους, κατά κύριο λόγο από τον γαλλικό οίκο Beicip Franlab. Η νέα πρόταση της Chevron για διαφοροποίηση εις βάρος του κράτους της συμφωνίας του 2019, προέβλεπε τρεις γεωτρήσεις παραγωγής αντί πέντε που προέβλεπε η συμφωνία του 2019. Επίσης, αντί της εγκατάστασης FPU (Floating Production Unit) επί του κοιτάσματος (για πλήρη ανάκτηση του αποθέματος) η Chevron πρότεινε την απευθείας σύνδεση του Αφροδίτη με τις εγκαταστάσεις WDDM (ιδιοκτησίας της Shell, που είναι ένα από τα μέλη της κοινοπραξίας για εκμετάλλευση του Αφροδίτη) στην Αίγυπτο. Το υπουργείο Ενέργειας της Κύπρου υποστήριζε πως η πρόταση συνεπάγεται σημαντικά χαμηλότερο κόστος άντλησης και επεξεργασίας (περίπου κατά 1 δισ. σύμφωνα με τον κυπριακό Τύπο, έναντι συνολικού κόστους περίπου 3,5 δισ.). Το υπουργείο θεωρεί ότι κάτι τέτοιο θα μειώσει εις βάρος της ΚΔ το απόθεμα φυσικού αερίου που θα αντληθεί αλλά και τα χρήματα στα οποία προσβλέπει ως έσοδα από την εμπορία του φυσικού αερίου η Κύπρος. «Τα δύο αυτά σημεία πρέπει να τιμηθούν από τα εμπλεκόμενα μέρη τόσο η πλωτή μονάδα όσο και ο αγωγός προς την Αίγυπτο. Με αυτή τη λογική ανέφερε, η οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να εξηγηθεί και με οικονομικούς αλλά και με γεωπολιτικούς τρόπους», είχε αναφέρει ο υπουργός σε παλαιότερες δηλώσεις του.
Στις 30 Απριλίου, ο κ. Παπαναστασίου απάντησε με επιστολή του στη Chevron, απορρίπτοντας και τη νέα πρόταση της κοινοπραξίας Chevron, BG Cyprus και New Med Energy. Η πρόταση ανάπτυξης της Chevron από τις 29 Μαρτίου για το κοίτασμα Αφροδίτη που εκτιμάται ότι περιέχει 4,2 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου «δεν θεωρήθηκε στοχευμένη και δεν είχε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα», δήλωσε στο Associated Press ο αξιωματούχος με γνώση του θέματος. Ο ίδιος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν είχε την εξουσιοδότηση να συζητήσει λεπτομέρειες της συμφωνίας.
Σύμφωνα με τον Φιλελεύθερο η κοινοπραξία διαχείρισης του κοιτάσματος αποδέχθηκε να ικανοποιήσει την πρόνοια που υπήρχε στο αρχικό σχέδιο του 2019 για την άντληση του αποθέματος φυσικού αερίου μέσω της χρήσης πλωτής πλατφόρμας παραγωγής (FPU). Κάτι που είχε αρνηθεί αρχικά. Όμως, στη νέα επικαιροποιημένη της πρόταση, που στάλθηκε στις 28 Μαρτίου, η Chevron φαίνεται ότι δεν ανέλαβε δεσμεύσεις για συγκεκριμένες ενέργειες, εντός καθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων, προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης του κοιτάσματος μέσα στα χρονικά πλαίσια που ορίζει η συμφωνία του 2019. Η κυπριακή Κυβέρνηση έκρινε ότι και με τη νέα πρόταση της κοινοπραξίας δεν προσφέρονται επαρκείς εξασφαλίσεις για την εμπορική εκμετάλλευση του Αφροδίτη (περίπου 4,2 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια -tcf) μέσα σε επιθυμητά χρονικά πλαίσια, γι’ αυτό και με την επιστολή του στις 30 Απριλίου 2024 ο κ. Παπαναστασίου απέρριψε και αυτή την πρόταση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιστολή του υπουργού Ενέργειας δεν οριστικοποιεί το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων των δύο πλευρών. Παρέχεται ένα νέο περιθώριο μερικών μηνών στην κοινοπραξία του Αφροδίτη(στο Ισραήλ μιλούν για έξι μήνες) ώστε να δεσμευτεί σε συγκεκριμένες ενέργειες που θα βγάλουν το σχέδιο ανάπτυξης του Αφροδίτη από το πολυετές τέλμα στο οποίο βρίσκεται. Με την παρέλευση της προθεσμίας, θα αξιολογηθεί ξανά το πλαίσιο συνεργασίας της κυπριακής Κυβέρνησης με την κοινοπραξία. Στο Ισραήλ, μέσω της επιστολής του, ο υπουργός Ενέργειας ζητά από την κοινοπραξία να δεσμευτεί γραπτώς, μέσα σε 6 μήνες από τη λήψη της επιστολής, ότι αποδέχεται και θα τηρήσει τους όρους της αρχικής συμφωνίας, του 2019, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την έναρξη πραγματοποίησης της λεπτομερούς τεχνικής μελέτης FEED.
Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, η κυπριακή κυβέρνηση και η Chevron κατέληξαν σε μια «αμοιβαία επωφελή» συμφωνία σχετικά με τον τρόπο ανάπτυξης του κοιτάσματος φυσικού αερίου, τερματίζοντας τις επί μακρόν αδιέξοδες διαπραγματεύσεις σχετικά με τα σχέδια για την εξόρυξη του υδρογονάνθρακα από την ανακάλυψή του το 2011.
Τότε, το κυπριακό υπουργείο Ενέργειας δήλωσε ότι η Chevron επιβεβαίωσε ότι οι δύο πλευρές βρίσκονται σε «ευθυγράμμιση» όσον αφορά το «ευρύτερο πλαίσιο εκμετάλλευσης του κοιτάσματος».
Η Chevron ήθελε να στείλει το φυσικό αέριο στην Αίγυπτο μέσω αγωγού, αλλά η Κύπρος προτίμησε να το επεξεργαστεί σε πλωτή μονάδα παραγωγής, επειδή αυτό θα ήταν οικονομικά πιο επωφελές για το νησιωτικό κράτος και θα προσέδιδε μεγαλύτερη ευελιξία στον εφοδιασμό άλλων αγορών.
