Σε έναν κυκεώνα προβλημάτων φαίνεται πως έχει βυθιστεί το έργο στο Βασιλικό της Κύπρου. Το θέμα φαίνεται πως ξαναπέρασε στο περιθώριο της επικαιρότητας, ένα μήνα μετά την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος επισκέφθηκε το τερματικό υποδοχής φυσικού αερίου, ενόψει της επανέναρξης των εργασιών κατασκευής του από την κινεζική China Petroleum Pipeline Company (CPP).
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Φιλελεύθερου» παρότι η επίσκεψη αυτή φαίνεται να έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα στην επανέναρξη των εργασιών τίποτα δεν φαίνεται να κινείται κατά το δοκούν. Το έργο που ανήκει στην Εταιρεία Υποδομών Φυσικού Αερίου (ΕΤΥΦΑ – θυγατρική της ΔΕΦΑ) και ανέλαβε να το εκτελέσει κοινοπραξία υπό την κινεζική China Petroleum Pipeline Company (CPP) φαίνεται πως βρίσκεται σε τεντωμένο σχοινί. Η CPP όντως δούλεψε εντατικά αυτό το διάστημα και προχώρησε τη δουλειά που είχε μπει στον πάγο.
Η εικόνα στην προβλήτα είναι όμως δυσάρεστη. Πρόκειται για ένα πολύ ουσιαστικό, δύσκολο και περίπλοκο κομμάτι του όλου έργου. Όπως συμπληρώνει ο «Φιλελεύθερος» είναι το τμήμα που προκάλεσε και προκαλεί στο παρασκήνιο πολλές προστριβές μεταξύ ΕΤΥΦΑ και CPP, καθώς οι Κινέζοι υποστηρίζουν πως δεν ήταν ξεκάθαρο στους όρους του διαγωνισμούς τι ζητούσε η Κυπριακή Δημοκρατία. Και όταν αντιλήφθηκαν πως η Κύπρος ζητούσε «ενισχυμένη» προβλήτα, η οποία θα μπορεί να υγροποιεί φυσικό αέριο και να το εξάγει οι Κινέζοι ζήτησαν να μπουν κι άλλα χρήματα στο τραπέζι.
Υπενθυμίζεται ότι τα συμβόλαια για την κατασκευή του τερματικού LNG υπογράφηκαν τέλη του 2019 (παρά τις σοβαρές ενστάσεις του Γενικού Ελεγκτή για τη διαδικασία αξιολόγησης και κατακύρωσης του διαγωνισμού από τη ΔΕΦΑ), έναντι ποσού περίπου 290 εκατ. ευρώ, από το οποίο τα 100 εκατ. ήταν χρηματοδότηση της ΕΕ. Τα έργα είχε αναφερθεί αρχικά ότι θα άρχιζαν τον Σεπτέμβριο του 2020 και θα παραδίδονταν σε δύο χρόνια. Με επίκληση των προβλημάτων που προκάλεσε σε πολλά επίπεδα η πανδημία, η China Petroleum Pipeline Company ζήτησε παράταση, αλλά και πρόσθετα λεφτά, λόγω κυρίως της ανόδου των τιμών των πρώτων υλών. Η Κυβέρνηση, μετά από απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και Απαιτήσεων, με τη διαφωνία και πάλι του Γενικού Ελεγκτή, συμφώνησε στην καταβολή περίπου 25 εκατ. ευρώ επιπρόσθετα της αρχικής αποζημίωσης. Και η κοινοπραξία δεσμεύτηκε ότι θα ολοκληρώσει το έργο μέχρι τον Ιούλιο του 2023. Η Ομάδα Έργου της ΕΤΥΦΑ υποστηρίζει πως με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί το έργο μέχρι τον Ιούλιο. Ακολούθησε νέα παράταση για τον Οκτώβριο του 2023 και για την ώρα μετατίθεται για Ιούλιο του 2024, με βάση τις δεσμεύσεις της κινεζικής πλευράς.
Το ΔΣ της ΕΤΥΦΑ είχε αποφασίσει να αποστείλει επιστολή στην κινεζική εταιρεία, με την οποία να ζητεί τον καθορισμό νέου χρονοδιαγράμματος παράδοσης του έργου, με την ανάληψη σχετικών εγγυήσεων από τον εργολάβο. Εγείρονται ανησυχίες και ερωτήματα γύρω από το αν η διαδικασία της κατασκευής θα έπρεπε να συνεχιστεί ή όχι, ενώ εξελίσσεται μια διαιτησία σε δικαστήριο του Λονδίνου, κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος εκ μέρους του εργολάβου του έργου από τις 17.2.2023, μέσω της οποίας ζητούσε τα επιπλέον 200 εκατ. ευρώ.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία της Κύπρου ανέφερε «σοβαρά ζητήματα» στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) σχετικά με την κατασκευή τερματικού σταθμού εισαγωγής φυσικού αερίου, ένα έργο που αρχικά εκτιμήθηκε σε 500 εκατομμύρια ευρώ (532 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) και επιδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Όλα τα ευρήματα, τα οποία καταγράφονται στην παρούσα Έκθεση, επιβεβαιώνουν δυστυχώς με τον χειρότερο τρόπο, τις ανησυχίες και επιφυλάξεις της υπηρεσίας μας, τις οποίες από την πρώτη στιγμή εκφράσαμε προς όλους τους αρμόδιους φορείς, για ένα έργο τόσο μεγάλου βεληνεκούς και εθνικής σημασίας του οποίου οι δαπάνες, άμεσες και μη, ξεπερνούν το ποσό των €542 εκατ. πλέον ΦΠΑ», σημειώνει η Έκθεση.
Οι δαπάνες που αφορούν αποκλειστικά το εν λόγω Έργο, ξεπερνούν συνολικά, χωρίς το ΦΠΑ, το ποσό των €542εκ. Συγκεκριμένα, στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται, πέραν από την αξία της σύμβασης EPCOMA που ανέρχεται σε περίπου €500εκ., το εγκεκριμένο από την ΚΕΑΑ ποσό των €25 εκατ. λόγω αύξησης των τιμών του χάλυβα, ποσό ύψους περίπου €11,6 εκ. το οποίο αφορά στη δις ανανεωθείσα σύμβαση του Επιβλέποντα Μηχανικού, και ποσό ύψους περίπου €6,1 εκ. το οποίο αφορά στις συμβάσεις της ΔΕΦΑ με Νομικούς, Εμπορικούς και Οικονομικούς Συμβούλους για το Έργο. «Πρόθεση της Υπηρεσίας μας είναι όπως, αφού αποκρυσταλλωθεί η εικόνα σε σχέση, αφενός με τον χρόνο παράδοσης του πλοίου και, αφετέρου, με τον χρόνο ολοκλήρωσης των εργασιών στο Βασιλικό, να ενημερώσει σχετικά την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO, European Public Prosecutor’s Office) αφού στο Έργο έχουν δοθεί χρήματα από φορείς της ΕΕ», αναφέρει η Ελεγκτική Υπηρεσία.
Αναφορικά με τα χρονοδιαγράμματα και τις επανειλημμένες καθυστερήσεις, η ΕΥ σημειώνει ότι ο εργολάβος του έργου Εργολάβου, αυτός υπέβαλε τον Ιανουάριο του 2023 αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα εργασιών, μεταθέτοντας περαιτέρω την ολοκλήρωση του Έργου, από τις 31.7.2023 στις 20.10.2023, ημερομηνία που ήταν «ουσιαστικά εντελώς εκτός πραγματικότητας, όπως επισημάνθηκε από την ίδια την ΕΤΥΦΑ, αφού ούτε υπήρχε η αναμενόμενη πρόοδος στο Έργο, ούτε ο ρυθμός υλοποίησης των εργασιών ήταν τέτοιος που να μπορούσε να υποστηρίξει τέτοιο χρονικό ορίζοντα».
Το επιστέγασμα της συζήτησης είναι πως η προβλήτα είναι ημιτελής. Και δύσκολα θα εγκαταλείψει την κατάσταση της αδράνειας, διότι για να γίνει αυτό θα πρέπει η CPP να αντικαταστήσει τον Κύπριο εργολάβο που είχε αναλάβει, με επιτυχία, να ρίξει στη θάλασσα και στους μεταλλικούς σκελετούς απίστευτες ποσότητες μπετόν. H CPP διέκοψε τη συνεργασία με την κυπριακή εταιρεία, αλλά δεν συμφώνησε ακόμα με άλλη. Το κυπριακό μέσο σχολιάζει πως δεν προχωρά ούτε η διαδικασία για την κατασκευή του συστήματος μεταφοράς του φυσικού αερίου από την προβλήτα στους ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς της ΑΗΚ και της PEC. Για την ακρίβεια, δεν προχωρά καν η διαδικασία για τον διαγωνισμό για την επιλογή συμβούλου που θα κάνει τη μελέτη, ώστε να ετοιμαστούν όροι προσφορών για τα κατασκευαστικά έργα για τους αγωγούς. Το θέμα της αγοράς συμβουλευτικών υπηρεσιών είχε σκαλώσει επί μακρόν στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών αλλά τώρα σκάλωσε στο Διοικητικό Δικαστήριο. Η απόφαση του οποίου εκκρεμεί. Το έργο έχει ακόμα πολύ δρόμο.
