Η περαιτέρω αναβάθμιση του Νοτίου Διάδρομου μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη θα βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων στη δέκατη υπουργική σύνοδος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC) που πραγματοποιείται την 1η Μαρτίου στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Η Ελλάδα θα εκπροσωπηθεί από την υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου. Απώτερος σκοπός είναι ακριβώς η επέκταση της «διόδου» αυτής για τη μεταφορά φυσικού αερίου στις αγορές της ανατολικής – κεντρικής Ευρώπης και ο διπλασιασμός των εξαγωγών από το Αζερμπαϊτζάν. Η υλοποίηση του εγχειρήματος της επέκτασης του Νοτίου Διαδρόμου θα σήμαινε πως το Μπακού εκπληρώνει τη δέσμευσή του προς την ΕΕ για αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) το χρόνο μέχρι το 2027.
Και επειδή όλα θα κριθούν στο πεδίο, τα βλέμματα όλων είναι συγκεντρωμένα στο Αζερμπαϊτζάν, αφού την 1η Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί η δέκατη υπουργική σύνοδος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC) και η δεύτερη υπουργική συνάντηση της COP για την πράσινη ενέργεια. Η Ελλάδα θα δώσει το «παρών», αφού θα εκπροσωπηθεί από την υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου.
Οι συναντήσεις αυτές -που βρίσκονται στο ζενίθ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον περιορισμό των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη- θα αποτελέσουν το επιστέγασμα των συζητήσεων που αποτυπώνουν το ενδιαφέρον το οποίο υπάρχει για την επέκταση του δικτύου αγωγών του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου. Δεν είναι άλλωστε αμελητέο το γεγονός πως η Επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν από τη λήξη της θητείας της, αναμένεται να επισκεφθεί το Αζερμπαϊτζάν και να παρευρεθεί σε αυτό τον κύκλο συζητήσεων που έχει ιδιάζουσα σημασία για την ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία της Ευρώπης.
Η νέα συμφωνία περιλαμβάνει και η Ελλάδα
Η νέα συμφωνία προτείνει την αναβάθμιση και την επέκταση της υπάρχουσας υποδομής διαμετακόμισης φυσικού αερίου των επτά χωρών για τη δημιουργία ενός διευρυμένου διαδρόμου διαμετακόμισης φυσικού αερίου υψηλότερης χωρητικότητας που θα αντιστρέψει την κατεύθυνση της ροής φυσικού αερίου σε ορισμένα τμήματα και θα επιτρέψει τη μεταφορά μεγαλύτερων όγκων φυσικού αερίου από την Ελλάδα και την Τουρκία στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, γράφει το eurasia.net. Οι υφιστάμενοι αγωγοί διαμετακόμισης της Ουκρανίας θα μπορούσαν στη συνέχεια να μεταφέρουν το φυσικό αέριο απευθείας στην Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Πολωνία και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές πιο δυτικά. Ο νέος διάδρομος θα μπορεί να υποστηρίξει και τη μεταφορά αερίου που εισάγεται στην Ελλάδα και την Τουρκία με πλοίο ως Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG) και επίσης αέριο από το Αζερμπαϊτζάν που εισάγεται μέσω Τουρκίας στην Ελλάδα.
Η σχεδιαζόμενη νέα διαδρομή του «κάθετου διαδρόμου», θα χρησιμοποιεί κυρίως υφιστάμενους αγωγούς που συνδέουν τα συστήματα διαμετακόμισης φυσικού αερίου της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας, αλλά παράλληλα θα απαιτούσε επέκταση της χωρητικότητας ορισμένων τμημάτων και των διασυνοριακών συνδέσεων. Θα είναι βέβαια σε θέση να παρέχει πολύτιμες νέες πηγές φυσικού αερίου για τη Μολδαβία και την Ουκρανία, οι οποίες μετά τη ρωσική εισβολή αντιμετώπισαν προβλήματα κάλυψης της εγχώριας ζήτησης. Το μεγάλο διακύβευμα είναι ο νέος δρόμος να είναι σε θέση να τροφοδοτεί με αέριο το υπάρχον μεγάλο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου της Ουκρανίας από Ανατολή προς Δύση, το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα αυτή το 2022 και την επακόλουθη διακοπή της διαμετακόμισης φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ
Ενδιαφέρον υπάρχει και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αφού Αζερμπαϊτζάν και οι ΗΠΑ κατέληξαν σε συμφωνία συνεργασίας για την πιθανή επέκταση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, αναφέρει το Eurasianet. Η συμφωνία ανακοινώθηκε από τον Αζέρο υπουργό Ενέργειας Παρβιζ Σαμπάζοφ μετά τη συνάντησή του στην Ουάσιγκτον με τον βοηθό υπουργό Εξωτερικών και υπεύθυνο για την Ενέργεια των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ (τέως πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα). «Συμφωνήσαμε να συνεργαστούμε για την υποστήριξη των ΗΠΑ για την επέκταση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου [και] εξετάσαμε ευκαιρίες για την ανάπτυξη παραδοσιακών ενεργειακών εταιρικών σχέσεων σε ένα νέο στάδιο», δήλωσε ο Σαμπάζοφ στο X, παλαιότερα γνωστό ως Twitter.
Οι υποσχέσεις του Αζερμπαϊτζάν και οι νέες κινήσεις
Υπενθυμίζεται πως τον Ιούλιο του 2022, το Αζερμπαϊτζάν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψαν συμφωνία βάσει της οποίας το Μπακού θα επιδιώξει να διπλασιάσει τις εξαγωγές προς την Ευρώπη σε 20 Bcm/έτος έως το 2027. Οι εξαγωγές αζέρικου φυσικού αερίου προς την Ευρώπη έφτασαν τα 11,8 Bcm πέρυσι, αυξημένες κατά 3,5% σε σχέση με το 2022, με τις εξαγωγές προς την Τουρκία στα 9,5 Bcm και προς τη Γεωργία στα 2,5 Bcm. Πάντως, η επέκταση παραμένει επί του παρόντος περιορισμένη τόσο από την ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν να παράγει επαρκείς όγκους για να καλύψει την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση. Το Μπακού επιμένει ότι θα καταφέρει να εκπληρώσει την υπόσχεσή του να παραδώσει 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως στην Ευρώπη έως το 2027, αλλά παραμένουν αμφιβολίες.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει βάλει πλώρη για την ενίσχυση της παραγωγής φυσικού αερίου «εκ των έσω». Η BP νωρίτερα αυτό το μήνα δήλωσε ότι αναμένει να ξεκινήσει την παραγωγή φυσικού αερίου από ένα νέο «βαθύ» κοίτασμα φυσικού αερίου στις αρχές του 2025. Το φυσικό αέριο θα είναι διαθέσιμο για εξαγωγή, αλλά δεν έχει ακόμη δώσει μια ένδειξη για το πόσο αέριο αναμένει να παράγει. Αντίστοιχα, η γαλλική TotalEnergies, η οποία τον περασμένο Ιούλιο άρχισε να παράγει φυσικό αέριο από το κοίτασμα φυσικού αερίου Absheron του Αζερμπαϊτζάν, επιβεβαίωσε ότι σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή από 1,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως σε περίπου 5,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Ο αντίκτυπος
Ο αγωγός Νότιου Καυκάσου (TANAP), μέσω του οποίου διέρχεται αζέρικο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω της Γεωργίας στην Τουρκία, έχει τρέχουσα δυναμικότητα 24 Bcm/έτος. Έχοντας επεκταθεί μία φορά μέσω της προσθήκης ενός δεύτερου παράλληλου σωλήνα, δεν είναι σαφές εάν η τρέχουσα χωρητικότητα μπορεί να επεκταθεί περαιτέρω μέσω της προσθήκης επιπλέον συμπίεσης ή εάν θα απαιτούσε μια περαιτέρω παράλληλη γραμμή. Ο αγωγός TANAP σε όλη την Τουρκία έχει τρέχουσα στερεότυπη ικανότητα μόλις 16 Bcm/έτος, εκ των οποίων τα 6 Bcm/έτος χρησιμοποιούνται για την παράδοση φυσικού αερίου στην Botas της Τουρκίας βάσει μιας παλαιάς συμφωνίας που λήγει το 2033. Μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία για την επέκταση του TANAP στην πλήρη παραγωγική του ικανότητα των 31 Bcm/έτος.
Αντίστοιχα, ο TAP, που συνδέεται με τον ΤΑΝΑΡ, ανήκει σε κοινοπραξία που περιλαμβάνει την κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν SOCAR και την BP. Ο TAP έχει ονομαστική μέγιστη χωρητικότητα 20 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, αλλά λειτουργεί με σχεδόν 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, εν αναμονή της απόφασης των εταίρων της κοινοπραξίας TAP να προβούν στις απαραίτητες επενδύσεις για την προσθήκη νέων συμπιεστών που θα επιτρέψουν στον αγωγό να μεταφέρει περισσότερο αέριο. Επί της ουσίας, η δημιουργία ενός νέου κάθετου διαδρόμου θα μπορούσε να καταστήσει περιττή αυτή την επιπλέον επέκταση.
Βουλγαρία και Σερβία ανοίγουν έναν νέο δρόμο ενεργειακής απεξάρτησης
Ο πρόεδρος της Βουλγαρίας Ρούμεν Ράντεφ και ο Σέρβος ομόλογός του, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ξεκίνησαν την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει τις δύο χώρες και θα βοηθήσει στη μείωση της εξάρτησης της περιοχής από τις ρωσικές προμήθειες, οι οποίες έχουν γίνει λιγότερο αξιόπιστες εν μέσω του πολέμου της Μόσχας κατά της Ουκρανίας.
Παρακολουθώντας μια τελετή θεμελίωσης στη βουλγαρική πόλη Kostinbrod την 1η Φεβρουαρίου, οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν χειραψία για το πού θα κατασκευαστεί το ένα άκρο της σύνδεσης των 170 χιλιομέτρων. Τα 109 χιλιόμετρα θα διέρχονται από τη Σερβία. Η σύνδεση, η οποία θα έχει χωρητικότητα 1,8 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως, θα επιτρέψει στο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν να ρέει σε όλη τη διαδρομή προς τη Δυτική Ευρώπη, ενώ παράλληλα θα δώσει στη Σερβία πρόσβαση σε υγροποιημένο φυσικό αέριο που διέρχεται από λιμάνια της Ελλάδας. Το έργο ύψους 85,5 εκατομμυρίων ευρώ θα λάβει 25 εκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), καθώς και 49,6 εκατομμύρια ευρώ σε συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σερβία θα παράσχει το υπόλοιπο της χρηματοδότησης που απαιτείται για την ολοκλήρωση του αγωγού. Αυτός ο αγωγός φυσικού αερίου αποτελεί επίσης μέρος της ευρείας πρωτοβουλίας της ΕΕ μέσω του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, η οποία στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η κύρια πηγή εφοδιασμού θα είναι το πεδίο φυσικού αερίου Shah Deniz που βρίσκεται στην Κασπία Θάλασσα, σε έδαφος που ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν. Σημειώστε ότι η Βόρεια Μακεδονία είναι μεταξύ των χωρών που ενδιαφέρονται επίσης να εισάγουν αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
