Ένα ενεργειακό τοπίο έμπλεο προκλήσεων, με το βαρόμετρο της αβεβαιότητας στις αγορές ενέργειας στα υψηλότερα επίπεδα από την εποχή της πανδημίας του κορωνοϊού σκιαγραφεί η S&PGlobalCommodityInsights για το 2025. Ποιο θα είναι το πρόσημο του Trump 2.0 για τον κλάδο; Πώς θα διαμορφωθούν οι ισορροπίες μεταξύ της πράσινης ενέργειας και τον ορυκτών καυσίμων σε παγκόσμιο επίπεδο; Τι θα σημάνει το «κύμα» αμερικανικών εξαγωγών LNG για τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη; Ποιες είναι οι προοπτικές για την πυρηνική ενέργεια και τι σημαίνει η επέλαση της ΑΙ και των data centers στη ζήτηση για ηλεκτρισμό;
- Το ενεργειακό πρόσημο της δεύτερης θητείας Τραμπ
Με τη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο να ξεκινά στις 20 Ιανουαρίου, ένα από τα μεγάλα θέμα του 2025 είναι οι αλλαγές που θα φέρει στο διεθνές ενεργειακό τοπίο. Η S&P εκτιμά ότι θα ακολουθήσει ένα πολύ διαφορετικό μονοπάτι σε σχέση με αυτό του προκατόχου του Τζο Μπάιντεν, με τον «οδικό χάρτη» του Trump 2.0 να περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την (δεύτερη) αποχώρηση των ΗΠΑ από την Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή, την μείωση της στήριξης για τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα και την αδειοδότηση όλων των εκκρεμών project για εξαγωγές LNG, κάτι που θα μπορούσε να «φέρει» τη λήψη των Τελικών Επενδυτικών Αποφάσεων στο δεύτερο εξάμηνο του 2025. Η πλήρης άρση του InflationReductionAct, της εμβληματικής πρωτοβουλίας του Μπάιντεν που ενεργοποίησε πλήθος πράσινων επενδύσεων στις ΗΠΑ (με πολλές από αυτές να προέρχονται από ευρωπαϊκές εταιρείες που βρήκαν το έδαφος πιο πρόσφορο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αφού τα κίνητρα ήταν πιο ισχυρά από αυτά που προσφέρει η ΕΕ) θεωρείται σχεδόν απίθανη για διάφορους λόγους. Ωστόσο, η Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στο Κογκρέσο μπορεί και κατά πάσα πιθανότητα θα χρησιμοποιήσει τη διαδικασία συμφιλίωσης για τον προϋπολογισμό για να ακυρώσει τουλάχιστον κάποια μέρη του IRA.
Την ίδια στιγμή, η αλλαγή φρουράς στην προεδρία εγείρει ερωτηματικά για την πορεία από εδώ και στο εξής της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Μια ενδεχόμενη διαφοροποίηση της θέσης της Ουάσιγκτον απέναντι τόσο στο ρωσο-ουκρανικό «μέτωπο» όσο και σε αυτό της Μέσης Ανατολής θα έχει επιπτώσεις στον κλάδο της ενέργειας. «Η πρώτη θητεία Τραμπ αποδείχθηκε απρόβλεπτη και οι παίκτες της αγοράς θα πρέπει να φανούν ευέλικτοι κατά τη δεύτερη θητεία», υπογραμμίζουν οι αναλυτές της S&P.
- Γιατί τα ορυκτά καύσιμα αποδεικνύονται…πολύ σκληρά για να πεθάνουν
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης που αναμένεται να χαρακτηρίσει και το 2025 είναι ότι η αύξηση των ΑΠΕ δεν αρκεί για να καλύψει την αύξηση της συνολικής ζήτησης για ενέργεια, κάτι που σημαίνει ότι το «αποτύπωμα» των ορυκτών καυσίμων και των εκπομπών ρύπων θα παραμείνει ισχυρή. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της S&P, κατά την περίοδο 2000-2029, η πρωτογενής ζήτηση για ενέργεια αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά το ισοδύναμο 5,4 εκατ. βαρελιών πετρελαίου την ημέρα (barrelsofoilequivalent/dayή boe/d). Για το 2024, η αύξηση υπολογίζεται στα 9 εκατ. boe/dκαι για το 2025 σε πάνω από 8 εκατ. boe/d. Αν και η προσφορά πράσινης ενέργειας αυξάνεται με τους ταχύτερους ρυθμούς στην ιστορία (πάνω από 5 εκατ. boe/d), ο ρυθμός αυτός δεν είναι αρκούντως γρήγορος για να περιορίσει τη ζήτηση για ορυκτά καύσιμα και ακόμα περισσότερο να μειώσει την υφιστάμενη κατανάλωση. Ως αποτέλεσμα, η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 3 εκατ. boe/dτο 2025 και οι εκπομπές C02 να «γράψουν» νέο ιστορικό ρεκόρ κατά το επόμενο έτος.
- Ώθηση στην ζήτηση ηλεκτρισμού από το ΑΙ και τα data centers
H εκθετικά αυξανόμενη χρήση της ενεργοβόρου Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) και η επέκταση των data centers που απαιτούνται για να υποστηριχθεί η ολοένα και μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύς που απαιτείται (τάση που είδαμε να εκδηλώνεται με ένταση και στην Ελλάδα κατά το 2024) θα επηρεάσει ουσιωδώς την παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια. Η S&P υπολογίζει ότι η ζήτηση μόνο από τα data centers θα αυξηθεί κατά 10-15% ετησίως έως το τέλος της δεκαετίας. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης, της Ασίας και της Βορείου Αμερικής όπου η ζήτηση για ενέργεια εμφάνιζε είτε στασιμότητα, είτε πτωτικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, τα data centers αναμένεται να δώσουν ισχυρή ώθηση, με την επίπτωσή τους να προβλέπεται ακόμα πιο εμφανής στις αναπτυσσόμενες οικονομίες όπου η ζήτηση για ενέργεια κινούνταν ούτως ή άλλως ανοδικά. Και στις δυο περιπτώσεις, η πρόσθετη ζήτηση εγκυμονεί προκλήσεις για τα δίκτυα ηλεκτρισμού, καθώς τα νέα projects για data centers απαιτούν -κατά μέσο όρο- 2-3 χρόνια από τη σύλληψη στην εμπορική λειτουργία, ενώ οι νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής απαιτούν 4-5 χρόνια και τα δίκτυα μεταφοράς ακόμα περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση, στη μεγάλη εικόνα, είναι πιθανό είτε να απαιτηθεί η κατασκευή νέων μονάδων φυσικού αερίου, είτε η διατήρηση «στην πρίζα» παλαιών ανθρακικών μονάδων για διάστημα μεγαλύτερο του αναμενόμενου.
- Το μετέωρο βήμα της πυρηνικής ενέργειας
Ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά του 2025 είναι κατά πόσο θα ενισχυθεί η δυναμική της πυρηνικής ενέργειας. Κατά το 2024, εταιρείες όπως η Microsoft, η Google και η Amazon υπέγραψαν PPA που αντιστοιχούν σε συνολική «πυρηνική» ισχύ άνω των 3 GWγια να καλύψουν ζήτηση που αφορά στα datacentersπου αναπτύσσουν. Στις ΗΠΑ, σχεδιάζεται η επανεκκίνηση πυρηνικών εργοστασίων μεγάλης κλίμακας που είχαν αποσυρθεί, όπως η μονάδα Palisades στο Μϊτσιγκαν και η μονάδα Three Mile Island στην Πενσυλβάνια. Το 2024 έφερε την θέση σε λειτουργία της πρώτης νέας πυρηνικής μονάδας στις ΗΠΑ (Vogtle στην Τζόρτζια). Και παρότι πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα σημαντικό ορόσημο, εντούτοις το τεράστιο κόστος της μονάδας (36 δισ. δολάρια- υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό) δεν μπορεί να παραγνωριστεί, κάτι που σημαίνει ότι οι πυρηνικές μονάδες….δεν είναι για χόρταση. Αντίστοιχα, και στην Ευρώπη εντός του Δεκεμβρίου μπήκε στην πρίζα η πρώτη νέα πυρηνική μονάδα στη Γαλλία μετά από δεκαετίες, και εδώ όμως κατεγράφη πολύ μεγάλη υπέρβαση τόσο του κόστους όσο και των χρονοδιαγραμμάτων. Στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας που ενδιαφέρονται να καλύψουν τις ανάγκες τους με πυρηνική ενέργεια βρέθηκαν οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες (Small Modular Reactors- SMR). Αν και πρόκειται για νέα τεχνολογία που δεν θα επηρεάσει τα ενεργειακά ισοζύγια κατά το 2025, εντούτοις ο βαθμός του ενδιαφέροντος και οι ρυθμοί ανάπτυξης SMR θα αποτελέσουν «βαρόμετρο» για το κατά πόσο θα υπάρξει πυρηνική αναγέννηση το επόμενο έτος. Κομβικά πυρηνικά projects προς παρακολούθηση το 2025 είναι το Linglong-1 στην Κίνα, που συνιστά την πρώτη μονάδα SMRπου ετοιμάζεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία στο ορατό μέλλον (αρχές 2026).
- Καθαρές Τεχνολογίες: Ο αγώνας δρόμου Κίνας- Δύσης
Το ότι η Κίνα έχει αναδειχθεί ως παγκόσμια υπερδύναμη των καθαρών τεχνολογιών, ούσα η μεγαλύτερη παραγωγός και καταναλώτρια ηλεκτροκίνητων ΙΧ, μπαταριών, ηλιακών πάνελ, ανεμογεννητριών και ηλεκτρολυτών πράσινου υδρογόνου δεν είναι κάτι νέο. Πλην όμως, ενώ η Κίνα ανεβάζει συνεχώς ταχύτητες στον τομέα αυτό, η Δύση που έχει θέσει τους πιο φιλόδοξους πράσινους στόχους δείχνει να… «χάνει λάδια». Η χρεοκοπία της σουηδικής κατασκευάστριας μπαταριών Northvolt το Νοέμβριο ήταν το τελευταίο παράδειγμα επίδοξου «Ευρωπαίου πρωταθλητή» της καθαρής τεχνολογίας που αποδείχθηκε ανίκανη να ανταγωνιστεί τον χαμηλού κόστους made in China εξοπλισμό. Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, έχουν επιβληθεί δασμοί στις κινεζικές καθαρές τεχνολογίες, ιδίως στα ηλεκτροκίνητα ΙΧ, για λόγους προστασίας των εγχώριων αυτοκινητοβιομηχανιών. Το «φρένο» στην πρόσβαση στον ανταγωνιστικό εξοπλισμό καθαρής τεχνολογίας της Κίνας αυξάνει τον κίνδυνο ΗΠΑ και Ευρώπη να χάσουν ακόμα περισσότερο έδαφος. Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να σημειωθεί η ραγδαία διείσδυση των ΑΠΕ στην Κίνα που περιορίζει την εγχώρια ζήτηση για άνθρακα και φυσικό αέριο. Αντίστοιχα, οι εξαγωγές φωτοβολταϊκών πάνελ που αντιστοιχούν σε ισχύ άνω των 200 GW ετησίως έχουν αντίστοιχη αποπληθωριστική επίπτωση στη ζήτηση για ορυκτά καύσιμα σε άλλες χώρες, με την Ελλάδα να είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
- Θα δούμε το peak της ζήτησης για βενζίνη;
Σύμφωνα με την S&P, το 2025 προδιαγράφεται ως έτος κορύφωσης της παγκόσμιας ζήτησης για βενζίνη, λόγω της αυξημένης διείσδυσης ηλεκτροκίνητων ΙΧ σε συνδυασμό με το λανσάρισμα προηγμένων συμβατικών μοντέλων με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Μια τάση που έρχεται σε αντίθεση με την αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας των διυλιστηρίων διεθνώς, με τη θέση σε εμπορική λειτουργία τεράστιων μονάδων όπως πχ το νέο διυλιστήριο στο Dangote της Νιγηρίας, το μεγαλύτερο στην Αφρική. Η ανισορροπία αυτή αναμένεται να συμπιέσει τα περιθώρια και να οδηγήσει σε «επιταχυνόμενο εξορθολογισμό» της δυναμικότητας διύλισης. Όπως τονίζουν οι αναλυτές του αμερικανικού οίκου, «τα περιθώρια διύλισης αναμένεται να εισέλθουν σε πτωτικό κύκλο διεθνώς και η ανάκαμψή τους θα εξαρτηθεί από τους ρυθμούς κλεισίματος διυλιστηρίων και όχι από τους ρυθμούς αύξησης της ζήτησης για πετρελαιοειδή, όπως συνέβαινε στο παρελθόν».
- ΟΠΕΚ: Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης
Εδώ και αρκετά χρόνια, ο ΟΠΕΚ δυσκολεύεται να βρει το σημείο ισορροπίας μεταξύ σχετικά υψηλών τιμών πετρελαίου και αυξημένης παραγωγής μαύρου χρυσού. Με φόντο την αυξημένη παραγωγή από χώρες εκτός ΟΠΕΚ όπως οι ΗΠΑ (βλέπε σχιστολιθικό αέριο), τον Καναδά, τη Γουιάνα και την Βραζιλία, ο ΟΠΕΚ μείωσε τις ποσοστώσεις παραγωγής τέσσερις φορές από το 2022, για να δει τις τιμές να συνεχίζουν να εξασθενούν. Τον περασμένο Ιούνιο, ο ΟΠΕΚ αποφάσισε να ανοίξει έναν ετήσιο κύκλο αυξήσεων παραγωγής. Η πρώτη κίνηση ήταν προγραμματισμένη για τον Οκτώβριο, αναβλήθηκε για τον Δεκέμβριο, στη συνέχεια πήγε για τον Ιανουάριο και τώρα τοποθετείται για την άνοιξη του 2025, χωρίς να αποκλείεται και νέα αναβολή, εφόσον οι συνθήκες των αγορών δεν είναι υποστηρικτικές για την αλλαγή πολιτικής που επιχειρεί ο Σύνδεσμος. Κατά την άποψη της S&P, ο ΟΠΕΚ θα δυσκολευτεί να «πάρει πίσω» τις μειώσεις παραγωγής εντός του 2025, καθώς η αύξηση της παραγωγής των χωρών εκτός ΟΠΕΚ αναμένεται μεγαλύτερη από την συνολική αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για μαύρο χρυσό.
- Εν αναμονή του νέου κύματος εξαγωγών αμερικανικού LNG
Το 2025, όμως, αναμένεται να είναι και έτος αλλαγών στην παγκόσμια αγορά LNG, μετά από δύο έτη σχετικά μετριοπαθούς ανάπτυξης, καθώς οι συνολικές συναλλαγές αυξήθηκαν μόνο κατά 10 εκατ. μετρικούς τόνους (3%) το 2024 σε σχέση με τα επίπεδα του 2022. Το επόμενο μεγάλο κύμα προσφοράς LNG θα ξεκινήσει το 2025 με επίκεντρο την θέση σε λειτουργία νέων μονάδων υγροποίησης στη Βόρεια Αμερική. Να σημειωθεί ότι μια εξ΄αυτών, η μονάδα Plaquemines στη Λουιζιάνα της αμερικανικής Venture Global (που πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις στην ελληνική αγορά LNG καθώς ήταν η εταιρεία που τροφοδότησε με LNG το FSRU της Αλεξανδρούπολης για τον Δεκέμβριο και «έστειλε» το πρώτο αμερικανικό φορτίο στην Ουκρανία μέσω του Τερματικού της Ρεβυθούσας) τέθηκε σε εμπορική λειτουργία την εβδομάδα που πέρασε και έστειλε το πρώτο φορτίο LNG στη Γερμανία, σηματοδοτώντας τη βούληση των αμερικανικών εταιρειών να αυξήσουν τις εξαγωγές τους προς την Ευρώπη. Από τα 27 εκατ. μετρικούς τόνους νέας προσφοράς LNG που αναμένεται το 2025, σχεδόν το 90% θα προέλθει από την Β. Αμερική, καθώς πέρα από το Plaquemines, στη γραμμή της αφετηρίας βρίσκονται οι μονάδες CorpusChristi 3, LNG Canada και Costa Azul LNG. H S&P πάντως εκτιμά ότι το «κύμα» αυτό θα συμπιέσει πτωτικά τις τιμές φυσικού αερίου διεθνώς από το 2026 και μετά.
- Τι θα φέρει η επιστροφή της COP στη Βραζιλία;
Τον Νοέμβριο του 2025, η COP θα επιστρέψει στη Βραζιλία, για πρώτη φορά από τότε που η Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCC) θεσπίστηκε κατά τη Σύνοδο για τη Γη στο Ρίο το 1992. Από τότε μεσολάβησαν 29 ετήσιες COP, με σημαντικότερα ορόσημα το Πρωτόκολλο του Κυότο (1997) και την Συμφωνία των Παρισίων (2015). Η όλη διαδικασία έχει συναντήσει και σημαντικά εμπόδια στην πορεία της, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την πρόσφατη COP29 στο Μπακού που κατά κοινή ομολογία πέρασε πολύ κάτω από τον πήχη των προσδοκιών και απέτυχε να δώσει ουσιαστικό momentum στο εγχείρημα της πράσινης μετάβασης και έφτασε να θέσει εν αμφιβόλω τη βιωσιμότητα και τη χρησιμότητα των COP. Σε αυτό το πολύ δύσκολο περιβάλλον, οι διαπραγματευτές της COP30 θα κληθούν να ενδυναμώσουν τις δεσμεύσεις για τις εκπομπές ρύπων, τη στιγμή που όλα δείχνουν ότι οι περισσότερες ανεπτυγμένε οικονομίες -συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ- δεν θα επιτύχουν τους στόχους για το 2030 και μεγάλες οικονομίες του ΟΟΣΑ όπως η Γαλλία και η Γερμανία βρίσκονται σε δίνη πολιτικής αβεβαιότητας. Όπως υπογραμμίζει η S&P, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της Κίνας αναμένεται να κορυφωθούν το 2025, κάτι που σημαίνει ότι η θέσπιση ενός φιλόδοξου στόχου για τη μείωση των εκπομπών σε απόλυτους όρους θα μπορούσε να αναδείξει τη χώρα σε «κλιματικό ηγέτη» όχι μόνο για τις αναδυόμενες οικονομίες, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η διαφαινόμενη «πράσινη οπισθοχώρηση» των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ και η δυσκολία της ΕΕ να επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους που η ίδια έθεσε. Στον αντίποδα, η έλλειψη φιλοδοξίας θα στείλει ένα απαισιόδοξο σήμα ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν βρίσκεται ψηλά στις στρατηγικές προτεραιότητες των χωρών…
Διαβάστε ακόμη
